Sở dĩ bậc quân tử xuất hiện trên đời là để thế nhân có được một tấm gương soi kim cổ. Giữa dòng đời trong, đục, họ không xuôi mình theo thời thế mà chấp nhận làm một cây tùng, cây mai đứng giữa mùa đông mà ngạo tuyết nghênh sương. Ai đó có thể cho là họ dại. Nhưng lịch sử cần những người như thế để đạo làm người được gìn giữ nghìn năm. 

Tôi xin kể cho bạn nghe một câu chuyện nhỏ…

Trong một công viên nhỏ phía bắc, tuyết vẫn đang tiếp tục rơi, toàn bộ công viên đều phủ đầy tuyết trắng. Ngoài cây tùng và cây mai ra, mọi vật đều đang chìm trong giấc ngủ đông mê man, lạnh giá.

Cây tùng rũ sạch tuyết bám trên thân, nói với cây mai, cô hàng xóm bên cạnh của mình rằng: “Em mai này, những người khác đều biết bảo vệ bản thân, đều rơi rụng hết lá để ngủ đông cả, sao em vẫn còn có tinh thần đến vậy, em không sợ giá rét hay sao?“.

Cây mai nghe xong cười cười, cũng rũ sạch tuyết bám trên thân, nói: “Em nở rộ vào ngày đông giá rét, mục đích là để mang đến hy vọng và điều tốt đẹp cho mọi người. Ngày đông sẽ qua đi, hy vọng chính là ở ngay trước mắt“. Cây tùng nghe xong, gật gật đầu, không nói thêm gì nữa.

Tuyết vẫn tiếp tục rơi, cây mai như chợt nghĩ ra gì đó, hỏi cây tùng rằng: “Anh tùng này, tại sao một năm bốn mùa anh đều là xanh tươi cả vậy, cũng không biết nghỉ ngơi chút nào?“.

Cây tùng nghe xong, im lặng một hồi nói: “Nguyên tính cách của anh là không thuận theo hoàn cảnh và tiết trời mà thay đổi chính mình. Lúc nào anh cũng chính là anh vậy“.

Cây mai nghe xong khâm phục nói: “Anh luôn làm nền cho người khác, không sợ mưa gió giá lạnh. Thế mới thật đúng là tấm gương cho em học hỏi“.

Cây tùng tượng trưng cho khí độ của người quân tử. Ảnh: Pixabay

Cây tùng nghe xong thoáng chút đăm chiêu, nói với cây mai rằng: “Nhưng người ta mấy ai hiểu đây. Họ chỉ biết ca tụng màu lá xanh biếc của anh và màu hoa tươi đẹp của em mà nào có hiểu những gian khổ chúng ta phải chịu!“. 

Cây mai nói: “Anh tùng ơi, nào có cần chi ai biết, nào cần kể lưu danh. Đông đến, xuân qua, hạ về, thu tới, chúng ta hiên ngang giữa đất trời. Chẳng phải đó đã là một điều mỹ diệu rồi sao? Chẳng phải như thế đã là mang đến cho đời một dư vị rồi sao?“. 

Cây tùng như chợt ngộ ra điều gì, gật gù nói: “Nếu vậy thì chúng ta sẽ cùng mang đến hy vọng vào một mùa xuân tốt đẹp cho thế giới này nhé!“. Cây mai vui vẻ gật đầu: “Quả là hợp với ý em! Tuyệt lắm! Tuyệt lắm!“. 

Một cơn gió ngang qua, thổi rơi những mảng tuyết bám dày trên thân của cây tùng và cây mai. Dưới ánh mặt trời, chúng càng kiên cường và đẹp đẽ hơn…

Hoa mai ngạo nghễ giữa tuyết sương. Ảnh: nipic.com

***

Trong văn hoá truyền thống, tùng và mai chính là những loài cây đại biểu cho tinh thần của người quân tử. Cây tùng đứng giữa mùa đông giá rét lá chẳng đổi màu, sừng sững uy nghi, chịu sương tuyết là biểu trưng cho tinh thần kiên cường, cho chí lớn của người quân tử. Còn hoa mai nở sớm nhất trong các loài hoa, ngạo nghễ giữa tuyết dày mùa đông cũng là hình ảnh của bậc trượng phu, hào khí xung thiên.

Mãn Giác Thiền Sư, một thiền sư- thi sĩ thời Lý Trần có một bài thơ trác tuyệt về hoa mai, trong đó có 2 câu xứng đáng là tuyệt bút:

“Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai“

(Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai)

Cao Bá Quát, bậc danh nho nổi tiếng thế kỷ 19 thậm chí còn cúi mình trước hoa mai mà làm thơ rằng:

“Thập tải luân giao cầu cổ kiếm
Nhất sinh đê thủ bái mai hoa“

(Mười năm chu du tìm gươm báu
Một đời chỉ bái lạy hoa mai)

Còn Nguyễn Trãi, chính nhân quân tử, cây đại thụ trong lịch sử Việt Nam thế kỷ 15 lại tỏ ra đặc biệt yêu mến cây tùng, khí tượng của bậc đại trượng phu. Ông viết cả mấy khúc ngâm về tùng, có những câu như:

“Thu đến cây nào chẳng lạ lùng
Một mình lạt thuở ba đông
Lâm tuyền ai rặng già làm khách
Tài đống lương cao ắt cả dùng“

Quả vậy, người quân tử như cây tùng, cây bách, cây mai sống giữa chốn rừng rậm thâm u, giá rét, chẳng có mấy bè bạn say sưa, cũng chẳng cầu được ai biết đến. Bình thường người ta say ngắm hoa thơm, cỏ lạ khoe sắc hương, cây tùng, cây bách chẳng ai nhớ đến. Nhưng khi thu tàn, đông đến, chỉ cây bách, cây tùng là “trơ gan cùng tuế nguyệt“, dẻo dai, kiên nhẫn, vững như bàn thạch, nửa tấc chẳng rời vậy. Người quân tử chẳng phải cũng là như thế hay sao?

Ngạo tuyết xuân mai

Thiện Sinh 

Xem thêm: 

Từ Khóa: