Đại Kỷ NguyênTin tức thời sự quốc tế cập nhật 24/7, văn hoá truyền thống
Luận Ngữ là một trong bốn tác phẩm kinh điển của Nho học Trung Hoa, thể hiện tư tưởng . Trải qua hơn 2000 năm truyền thừa, cho đến nay Luận Ngữ vẫn còn có ý nghĩa thiết thực, rất đáng để chúng ta suy ngẫm cảm ngộ.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời nhà Tống từng nói:
“Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay”.
Dưới đây là 50 câu tinh hoa trong Luận Ngữ, chỉ đọc một lần nhưng có thể thọ ích cả đời!
1. “Nhân vô viễn lự, ắt hữu cận ưu”
(Người không lo xa, ắt có buồn gần)
Người không suy nghĩ cho tương tai, ắt có ưu sầu ngay trước mặt.
2. “Trí giả nhạo thủy, nhân giả nhạo sơn”.
(Bậc trí yêu nước, người nhân yêu non)
Người thông minh trí tuệ yêu thích sông nước, người nhân đức yêu thích núi non.
3. “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”
(Cái mình không muốn, chớ làm cho người)
Điều mà mình không muốn, thì cũng không được áp đặt lên người khác.
4. “Dữ bằng hữu giao, ngôn nhi hữu tín”
(Kết giao bằng hữu, nói lời giữ lời)
Kết giao bằng hữu, nhất định nói lời phải giữ lấy lời, giữ chữ tín.
5. “Quân tử hòa nhi bất đồng, tiểu nhân đồng nhi bất hòa”
(Quân tử hòa mục mà không a dua, tiểu nhân a dua mà không hòa mục)
Người quân tử đối nhân xử thế hòa mục mà không mù quáng phụ họa, kẻ tiểu nhân a dua, hùa theo thời thế mà không thể đối nhân xử thế hòa mục được.
6. “Tử tại xuyên thượng viết: Thệ giả như tư phù!”
(Khổng Tử đứng trên bờ sông nói: Thời gian trôi đi như nước sông này vậy!)
Thời gian trôi qua cũng giống như dòng nước sông này vậy! Ngày đêm không ngừng chảy.
7. “Như thiết như tha, như trác như ma”
(Tu thân như cắt gọt, như mài giũa)
Tu dưỡng hoàn thiện bản thân như điêu khắc ngọc vậy, cắt gọt, mài giũa, cần phải dành nhiều công phu.
8. “Đạo bất đồng, bất tương vi mưu”
(Đạo bất đồng, không thể cùng mưu sự)
Lập trường bất đồng, quan điểm bất đồng, thì không thể cùng nghị đàm, hoạch định mưu lược.
9. “Thi tam bách, nhất ngôn dĩ tế chi, viết: Tư vô tà”
(Kinh thi có 300 bài, một lời có thể khái quát hết, đó là: Suy nghĩ không tà)
305 bài thơ của Kinh thi, dùng một câu có thể khái quát toàn bộ nội dung của nó, đó là: Tư tưởng thuần khiết, không có những điều tà ác.
10. “Ngô thập hữu ngũ nhi chí ư học, tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập nhi tri thiên mệnh, lục thập nhi nhĩ thuận, thất thập nhi tòng tâm sở dục, bất du củ”
(Ta 15 tuổi lập chí ở học tập, 30 tuổi tạo lập được thành tựu, 40 tuổi không còn nghi hoặc, 50 tuổi biết được mệnh Trời, 60 tuổi nghe đều lọt tai, 70 tuổi làm theo lòng mình muốn mà không vượt khỏi quy củ)
Khổng Tử nói: Ta 15 tuổi lập chí vào học tập, 30 tuổi tạo dựng được thành tựu, 40 tuổi mọi sự không còn mê hoặc, 50 tuổi hiểu được quy luật tự nhiên, 60 tuổi có thể nghe lọt tai những ý kiến bất đồng, 70 tuổi tùy ý theo lòng mong muốn, muốn làm gì thì làm cái đó, cũng không vượt ra khỏi phép tắc quy củ.
11. “Ôn cố nhi tri tân, khả dĩ vi sư hĩ”
(Ôn cái cũ mà biết điều mới, thì có thể làm thầy được rồi)
Thường xuyên ôn tập những tri thức đã học, từ đó có thể thu được tri thức thâm sâu hơn, mới hơn, như vậy có thể làm thầy được rồi.
12. “Quân tử chu nhi bất tỉ, tiểu nhân tỉ nhi bất chu”
(Quân tử hòa hợp tất cả mà không cấu kết, tiểu nhân cấu kết mà không hòa hợp tất cả)
Bậc quân tử đoàn kết mọi người mà không cấu kết với nhau, kẻ tiểu nhân kéo bè kết phái mà không đoàn kết tất cả mọi người.
13. “Tri chi vi tri chi, bất chi vi bất tri, thị trí dã”
(Biết là biết, không biết là không biết, đó là trí tuệ vậy)
Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, đó mới là có trí tuệ vậy.
14. “Thị khả nhẫn dã, thục bất khả nhẫn dã”
(Cái đó mà nhẫn được thì còn cái gì không thể nhẫn được)
Khổng Tử nói về Quý Thị rằng: “Ông ta dùng lễ nghi múa vũ đạo của Thiên tử để múa trong sân nhà mình, việc như thế này có thể nhẫn chịu được, thì việc gì không thể nhẫn chịu được đây?
15. “Đạo thính nhi đồ thuyết, đức chi khí dã”
(Nghe chuyện ngoài đường rồi nói chuyện ngoài đường, là vứt bỏ cái đức vậy)
Nghe thấy tin đồn, không khảo chứng đúng sai, tùy tiện truyền tin đồn, chính là vứt bỏ đạo đức vậy.
16. “Triêu văn Đạo, tịch tử khả hỹ”
(Sáng nghe Đạo, tối chết cũng được rồi)
Buổi sáng minh bạch biết được chân lý, thì dẫu buổi tối chết, cũng không còn gì phải nuối tiếc.
17. “Tứ hải chi nội, giai huynh đệ dã”
(Trong bốn biển, đều là anh em)
Thiên hạ rộng lớn, đi đến đâu cũng có bằng hữu.
18. “Quân tử dụ ư nghĩa, tiểu nhân dụ ư lợi”
(Quân tử hiểu về nghĩa, tiểu nhân hiểu về lợi)
Quân tử hiểu đạo nghĩa, hành xử theo đạo, lấy nghĩa làm cơ sở đối nhân xử thế; tiểu nhân hiểu tư lợi, hành xử đều vì lợi, chỉ chăm lo vun vén lợi ích cho bản thân.
19. “Kiến hiền tư tề yên, kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã”
(Thấy bậc hiền tài, suy nghĩ cách để mình cũng như họ, thấy người xấu kém thì tự hướng nội kiểm điểm mình)
Thấy người hiền, nên nghĩ đến cần phải học hỏi họ để giống như họ, thấy người xấu kém, nên tự phản tỉnh chính mình.
20. “Bần nhi vô oán nan, phú nhi vô kiêu dị”
(Nghèo mà không oán trách thì khó, giàu mà không kiêu căng thì dễ)
Nghèo khó mà không oán hận thì rất khó, giàu có mà không kiêu căng thì rất dễ.
21. “Đức bất cô, tất hữu lân”
(Có đức thì không cô độc, ắt có người gần gũi)
Người có đạo đức sẽ không cô lập, ắt sẽ có người thân thiết gần gũi.
22. “Hủ mộc bất khả điêu dã, phấn thổ chi tường bất khả hủ dã”
(Gỗ mục thì không thể điêu khắc, tường bằng phân và đất thì không thể mục)
Hình dung một người giống như khúc gỗ mục, không thể điêu khắc đẽo gọt được, lại giống như bức tường bằng phân rồi quét vôi lên, thường là người này không có hy vọng gì nữa.
23. “Thính kỳ ngôn nhi quan kỳ hành”
(Nghe họ nói mà xem họ làm)
Đánh giá một con người, cần xem họ nói, quan sát ngôn hành cử chỉ của họ, mới có thể biết được toàn diện.
24. “Mẫn nhi hiếu học, bất sỉ hạ vấn”
(Lanh lẹ mà hiếu học, không xấu hổ hỏi người thấp kém hơn)
Hình dung người thông minh nhanh nhẹn lại hiếu học, có thể học hỏi cả những người học vấn thấp hơn họ.
25. “Tam tư nhi hậu hành”
(Suy nghĩ 3 lần rồi mới hành động)
Gặp sự việc luôn luôn suy nghĩ 3 lần, sau đó mới hành động.
Theo Soundofhope
Hải Sơn biên dịch
