Người văn minh, chính là người thấu hiểu ‘tôn trọng người khác’

Mọi người đều biết phải tôn trong người khác, nhưng thật sự hiểu được điều này rất ít.

Hàm nghĩa của việc tôn trọng người khác, trước tiên đó là không thể tự ý hành động không để ý tới sự cảm nhận của người khác, chỉ nói về quan điểm của bản thân mình, võ đoán ngang ngược tùy tiện phán xét người khác sai hay đúng, càng không thể chỉ biết trút ra những cảm xúc tình cảm của mình cho mình thoải mái, mà không để ý đã vô ý đã làm tổn thương hoặc sỉ nhục tới người khác ra sao.

Không tôn trọng người khác, đương nhiên đó là muốn áp đặt khống chế người khác, muốn thay đổi người khác cho tới khi họ mất đi cái tôi cá nhân; nguyên nhân là bởi người đó không tự tin vào bản thân mình, cảm thấy bản thân không có giá trị, cần thông qua người khác để tự khẳng định mình.

Một người nhận thức được đầy đủ ý nghĩa và khẳng định được giá trị của bản thân mình, sẽ không còn cảm hứng để đi áp đặt khống chế người khác. Một họa sĩ nếu thực sự tin tưởng bức tranh của mình là đẹp nhất, sẽ không để ý tới việc có người chê bai bức tranh đó không đẹp; một nhà thơ nếu tin rằng bài thơ của mình là hay nhất, nhất định sẽ không sợ có người không đánh giá cao. Đối với việc lựa chọn hoa hậu trong một cuộc thi sắc đẹp, bạn nói người ta xấu, nhưng đó chỉ là đánh giá cá nhân của bạn.

Một nhà thơ nếu tin rằng bài thơ của mình là hay nhất, nhất định sẽ không sợ có người không đánh giá cao. (Ảnh: Internet)

Tôn trọng người khác, trước tiên cần thể hiện ở việc tôn trọng tự do suy nghĩ và tự do ngôn luận của người khác, không có điểm này, có tôn trọng nhiều hơn nữa cũng thành nực cười. Người với người là bình đẳng như nhau, đây là nguyên tắc, là vấn đề cơ bản giao tiếp giữa người với người. Mỗi người đều có quyền độc lập cá nhân, tín ngưỡng của bạn, đạo đức của bạn, quan niệm hay cách nhìn nhận của bạn, cách làm việc hay lối sống của bạn, chỉ có thể dùng để chỉ đạo cá nhân bạn; nếu bạn dùng nó để đo lường người khác, yêu cầu người khác, đây chính là không tôn trọng người khác.

Chí hướng của người khác là gì, lập trường thái độ ra sao, lượng kiến thức nhiều hay ít, năng lực lớn hay nhỏ, tướng mạo như thế nào, làm cái gì và làm như thế nào, đều không thể dùng tiêu chuẩn của mình để áp đặt tiêu chuẩn cho họ, càng không thể yêu cầu người khác nhất định phải phù hợp với tiêu chuẩn của mình. Thực sự tư tưởng tình cảm của mỗi người đều không ngừng thay đổi, ai có thể bảo đảm quan điểm lập trường và thái độ của mình tuyệt đối chính xác và vĩnh viễn không thay đổi?

Khi giao lưu trao đổi vừa cần dùng cảm tính, vừa cần dùng đạo lý. Dùng cảm tính cần xuất phát từ thái độ tôn trọng lẫn nhau, sau đó mới có thể cùng đồng thuận trao đổi với nhau. Sau khi cùng đồng thuận trao đổi cần nói tới đạo lý, mà nói đạo lý cần có tiền đề.

Nếu bạn ngang ngược độc đoán, quen việc nhằm thẳng chỉ trích người khác, nói người ta không đúng, bỏ qua logic, bất chấp thực tế, như vậy đối phương không cách nào nói đạo lý với bạn; bạn nhận định đối phương phẩm hạnh đạo đức xấu xa, động cơ không tốt, giả dối không thật, thì cũng không thể nói lý được với bạn. Bạn có quan điểm dùng bạo lực để giải quyết vấn đề, chỉ một câu không vừa mắt liền đánh mắng thậm chí đánh đập tàn nhẫn, thì cũng không thể nói đạo lý với bạn. Cho dù trước tiên là do đối phương có sai sót, nhưng thái độ thô tục của bạn, vừa mở lời liền ăn nói lỗ mãng, hai bên cũng khó có thể nói chuyện được với nhau.

Bạn có quan điểm dùng bạo lực để giải quyết vấn đề, chỉ một câu không vừa mắt liền đánh mắng thậm chí đánh đập tàn nhẫn, thì cũng không thể nói đạo lý với bạn. (Ảnh minh hoạ: Internet)

Nếu bạn cho rằng người khác không có tư cách giảng đạo lý với bạn, nghĩa là bạn không biết tới đạo lý trước. Nghi ngờ người khác đạo đức không tốt, động cơ không tốt, đây đều là biểu hiện của việc không tôn trọng người khác. Người ta thường dễ chủ trương giảng đạo lý trước sau đó đưa ra kết luận, thực sự tốt nhất là chỉ giảng đạo lý, không đưa ra kết luận cho đối phương; kết luận về mỗi người để tự họ đưa ra, và đưa ra lúc nào, không có thời gian biểu cụ thể. Bất kỳ ai đều không nên quá quan tâm tới khuyết điểm của người khác, đừng nên cố gắng tìm cách bới móc lỗi sai của người khác.

Bạn nên hiểu rằng, rốt cuộc đó có phải là khuyết điểm hay sai sót hay không, không thể lấy cách nhìn nhận vấn đề của bạn làm tiêu chuẩn. Hạnh phúc của mỗi người đều do mỗi người quyết định, chỉ có trách nhiệm quản lý bản thân mình, bạn chỉ cần tự cố gắng làm tốt nhất việc mà bản thân mình có thể làm là được rồi. Điều đáng sợ nhất trên thế giới này đó là những người có nhiệm vụ muốn thay đổi người khác, họ là khắc tinh của người khác cũng là nguồn gốc sự bất hạnh của bản thân, nhỏ có liên quan tới gia đình, lớn ảnh hưởng tới quốc gia thậm trí nhân loại, ai cũng không ngoại lệ.

Có rất nhiều người nói: “Không phải là tôi nhất định muốn phải thay đổi anh ta, chỉ là hành động lời nói của anh ta vậy thực sự làm tôi không cách nào tha thứ, là anh ta làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tôi.” Nếu chúng ta thực sự nhìn không vừa mắt hành động của ai đó đã làm, có thể tránh được thì hãy tránh, không thể tránh được thì chỉ còn cách đồng ý với hiện thực. Thế giới này vốn không hoàn mỹ, tiếp nhận một người không hoàn mỹ là điều hoàn toàn bình thường đúng đắn.

Có ba hàm nghĩa của trí tuệ: Thứ nhất là khoan dung độ lượng tiếp nhận sự khác biệt; thứ hai là khống chế hành vi của bản thân mình, thứ ba là có thể biết chọn lựa nên tiến hay lùi. Cho dù đối phương có thật sự sai đi nữa, khi chỉ ra lỗi sai của người khác, cũng nên dùng thiện ý để góp ý, không nên dùng những lời cay nghiệt ngang tàng, làm khắc sâu những sai sót đó.

Ý nghĩa của việc trao đổi nói chuyện, là để hai bên có thể thẳng thắn nói ra những suy nghĩ trong lòng, chính là hai bên thật sự lắng nghe, chia sẻ không tùy tiện cắt ngang lời của đối phương. Bạn nói ra ý kiến của mình là trách nhiệm của bạn, còn chú ý lắng nghe hay không là quyền của đối phương.

Hai bên có thể thẳng thắn nói ra những suy nghĩ trong lòng, chính là hai bên thật sự lắng nghe. (Ảnh: Internet)

Quyền hạn và trách nhiệm ở đây cần phân rõ ràng. Muốn chấp nhận sự khác biệt của người khác, cho dù đối phương có sai đi nữa, cũng nên cho đối phương thời gian để nhận thức thay đổi. Cần tin tưởng vào phẩm chất và tiềm năng của đối phương, tin tưởng đối phương sau này có thể thay đổi, có thể tiến bộ, không làm được như vậy là không tôn trọng đối phương. Tóm lại, bạn có thể làm ảnh hưởng tới người khác, nhưng không thể ép buộc người khác. Bạn tuyên truyền về quan điểm của bản thân là quyền cơ bản của cá nhân bạn, nếu ép buộc người khác đồng ý với chủ chương của bạn, đó chính là tội ác.

Mỗi người chúng ta đều nên ghi nhớ rằng: Mình là một thành viên trong cộng đồng xã hội nhân loại, chứ không phải là Thượng Đế. Tôn trọng người khác, là chân thành bày tỏ ý kiến của bản thân mình. Có lời muốn nói mà không nói, vì cho rằng họ không đáng để bạn mở lời, đó chính là biểu hiện: Sự khinh miệt lớn nhất chính là không nói gì.

Tôn trọng người khác, chính là không tùy tiện làm tổn thương tới lòng tự trọng của người khác, trong cuộc sống chúng ta thường gặp một tình huống, thường cảm thấy rằng nếu không nói nặng hơn một chút, đối phương sẽ không thận trọng mà nhìn nhận vấn đề, vì vậy thường dùng đòn phủ đầu để lấn át đối phương, hy vọng đối phương có thể qua đó để được thức tỉnh. Mà hiệu quả thực tế thì ra sao? Tự nhiên chính là hiệu quả tốt nhất. Còn loại hành vi như vậy, suy cho cùng trong tiềm ý thức đang tiềm ẩn động cơ biểu hiện bản thân ưu tú hơn người khác, và không từ thủ đoạn nào để đạt được niềm vui trên sự đau khổ của người khác.

Tôn trọng người khác, đó chính là không ngừng cố gắng để hiểu người khác. Mỗi người đều muốn được người khác chú ý, muốn được tự khẳng định, muốn được khen ngợi. Do đó, khi giao tiếp trao đổi với người khác cần chú ý điểm này, cần cố gắng đáp ứng yêu cầu này của đối phương, đây cũng là hàm ý cần có của việc tôn trọng người khác.

Tôn trọng người khác, đó chính là không ngừng cố gắng để hiểu người khác. (Ảnh: Internet)

Có thể hiểu được ý nguyện của người khác, thì sẽ chú ý tới trạng thái cảm xúc của họ, sẽ muốn tìm hiểu đoán biết xem đằng sau tâm trạng không tốt kia là động cơ gì: Tức giận nhất định là không hài lòng về một phương diện nào đó, tâm trạng xa xút là gặp truyện không vừa lòng, trầm lặng không nói gì là có trở ngại khi trao đổi giao tiếp giữa hai bên… Tôn trọng người khác cũng cần hiểu được rằng có rất nhiều điều khi cảm xúc của đối phương như thế nào và ở vào trường hợp như thế nào mới có thể nói ra.

Tôn trọng người khác, chính là trong tiềm ý thức của mình càng mong muốn mình có thể minh mẫn để làm được việc, chứ không muốn nhận sự giúp đỡ, bởi như vậy sẽ như cảm thấy bản thân bị sỉ nhục. Bạn nhiệt tình thật tâm muốn giúp đỡ người khác, hướng dẫn người khác, khó tránh được biểu hiện bản thân là khá hơn đối phương. Vì vậy, giúp đỡ người khác cũng nhất định phải chú ý đúng mực.

Tôn trọng người khác, chính là không dễ dàng đưa ra kết luận về hành động cử chỉ của người khác, không tùy tiện đánh giá người khác, đặc biệt là những đánh giá mang tính phủ định. Những lời nói mang tính đánh giá động cơ của người khác không tốt không nên tùy tiện nói ra. Khi dễ dàng đưa ra bình luận về sự sai sót của người khác, trước tiên chính là đang dần cho rằng người khác là ngu ngốc, thật ra tới bản thân mình chúng ta còn chưa hiểu rõ, chứ đừng nói là đúng sai trong lòng người khác?

Có một điều then chốt trong tôn trọng người khác đó là biết tự xem xét lại mình. Những người không thích tự xem xét lại mình, thường sẽ làm tổn thương người khác mà không biết hoặc tự cho rằng mình đang tôn trọng người khác, nhưng trên thực tế là đang đắc tội với họ. Vì vậy, chúng ta nên thường xuyên tự nhìn lại mình xem đã không tôn trọng người khác ở chỗ nào, để kịp thời xin lỗi và sửa sai.

Chúng ta nên thường xuyên tự nhìn lại mình xem đã không tôn trọng người khác ở chỗ nào, để kịp thời xin lỗi và sửa sai. (Ảnh: Internet)

Nên hiểu rõ và hiểu đúng về tôn trọng người khác, cần tự có khái niệm về sức khỏe về sự vững vàng. Tự có khái niệm vững vàng về tâm lý, thì sẽ tự biết tôn trọng người khác, như vậy mới có thể mang tư tưởng tôn trọng người khác đi sâu vào tận mạch máu của mình. Cái gọi là vững vàng về tâm lý, chính là đối với giá trị và ý nghĩa nhân sinh của bản thân có sự tự khẳng định chắc chắn nhất định, không cần được hình thành từ cơ sở bên ngoài, tự trong nội tại của bạn cũng có sự tự tin đó.

Bạn tôn trọng người khác, ngược lại người khác lại không biết tôn trọng bạn, vậy nên làm như thế nào? Nếu tâm lý của bạn rất vững vàng khỏe mạnh, trước tiên cần giữ được tính độc lập của cá nhân, có thể chỉ kết giao sơ qua, không cần thân thiết, càng không thân càng tốt, nếu như không thể giữ khoảng cách, có thể ở lại, dần dần làm thay đổi và chuyển biến họ. Dù sao thì tâm lý của bạn vững vàng khỏe mạnh, nội tâm mạnh mẽ, sẽ không quá chú ý tới việc đối phương không tôn trọng bạn, giá trị của bạn, uy tín của bạn thực sự không thể vì họ không tôn trọng bạn mà sẽ bị giảm đi; tôn trọng người khác cũng chính là bạn đang tôn trọng bản thân, họ không tôn trọng bạn, đó là vấn đề của họ. Bạn chỉ cần không để ý tới họ, vậy là bạn đã thắng lợi rồi.

Chúng ta cần “Ngô nhật tam tỉnh ngô thân” (điều ta cần làm là tự xem xét lại mình nhiều lần trong ngày: Hôm nay mình có tức giận ai đó không? Khi nói chuyện có để ý tới cảm nhận của đối phương không? Có hành vi cử chỉ gì không tôn trọng người khác không?).

Tố chất cao thấp của một người, có một phương diện rất quan trọng đó là biết cách tôn trọng người khác. Nhìn một người có được bồi dưỡng giáo dục văn hóa đạo đức hay không, chính là xem họ có để ý tới cảm nhận của người khác hay không. Tức giận đối với người khác chính là không có sự giáo dưỡng về đạo đức, thích phủ nhận người khác, phê bình người khác cũng chính là không nhận được sự giáo dưỡng về đạo đức.

Tố chất cao thấp của một người, có một phương diện rất quan trọng đó là biết cách tôn trọng người khác. (Ảnh: Internet)

Tôn trọng người khác, là nền tảng tự do của xã hội. Quan hệ giữa người với người, trước tiên cần phân ranh giới rõ ràng, bất kể ai cũng không được lấy đi sự tự do và quyền lợi cá nhân của người khác, không được vi phạm vượt qua ranh giới đó, ngoại trừ trường hợp bạn là người bảo hộ giám sát trẻ nhỏ, không có ai nhất định phải nghe bạn.

Khi có lời muốn nói hãy dùng lời nói hay lời nói đẹp để nói với đối phương, để người nghe cảm thấy những lời đó như cơn gió mùa xuân, như dòng nước nhỏ tí tách bên tai, rung đông tới tận nội tâm của người nghe.

Một người khi học được cách tôn trọng người khác, mới có thể ôn hòa nhã nhặn nói đạo lý với người nghe, họ được liệt vào nhóm người văn minh.

Theo Secretchina

Kiên Định biên dịch

Xem thêm:

Đàm luận về chữ ‘nghĩa’ trong văn hóa truyền thống

Nền văn minh dưới đáy biển là của người cá hay của người ngoài hành tinh?

Bị thầy đuổi học vì ‘thiểu năng trí tuệ’, người mẹ đã biến cậu thành thiên tài vĩ đại nhất thế kỷ