Đau nửa đầu là một loại bệnh thần kinh thường chỉ xảy ra ở một bên đầu với các triệu chứng đau nhức dữ dội, buồn nôn, nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng… 

Những cơn đau nửa đầu thường xuất hiện bất thình lình và đau như búa bổ. Nguy hiểm hơn, những triệu chứng dễ nhầm lẫn giữa đau nửa đầu migraine và đau do đột quỵ não sẽ làm người bệnh chủ quan. Nếu chậm một phút trong cấp cứu đột quỵ não sẽ làm 2 triệu tế bào thần kinh chết đi, tính mạng bệnh nhân sẽ như “ngàn cân treo sợi tóc”.

Chứng đau nửa đầu có thể xảy ra với bất cứ ai ở mọi lứa tuổi và có thể kéo dài vài giờ hoặc vài ngày. Phụ nữ thường bị đau nửa đầu nhiều hơn đàn ông. Căn bệnh này có thể di truyền qua nhiều thế hệ.

Thống kê của WHO trong những năm gần đây cho thấy 11% dân số trưởng thành trên thế giới đang phải gánh chịu các cơn đau nửa đầu, trong đó phụ nữ chiếm đến 3/4. Bệnh thường tập trung trong giai đoạn 20-45 tuổi, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống cũng như khả năng học tập và làm việc của người bệnh.

Theo Vnexpress, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Thính, Trưởng khoa Thần kinh Bệnh viện Bạch Mai, Chủ tịch Hội Thần kinh học Hà Nội cho biết, những cơn đau nửa đầu thường rất khủng khiếp. Kết quả một điều tra tại Mỹ cho thấy cứ 4 người bị đau nửa đầu thì có một phải tìm đến các dịch vụ chăm sóc cấp cứu.

Tại Việt Nam, phần lớn người bệnh thường tự ý chẩn đoán và sử dụng thuốc giảm đau một cách thường xuyên trước khi buộc phải tìm đến bác sĩ.

Khi người bệnh đi khám thì đau nửa đầu vẫn dễ bị chẩn đoán nhầm với một số nguyên nhân gây đau đầu khác như viêm xoang… nên có thể dẫn đến điều trị không đúng căn nguyên, theo giáo sư Thính.

Những người bị đau nửa đầu không chỉ thường xuyên bị cơn đau hành hạ, mà lâu ngày bệnh còn dẫn đến những hậu quả nguy hại khác cho sức khỏe như suy giảm trí nhớ, khó tập trung, trầm cảm, đột quỵ, suy thoái võng mạc, dẫn đến mất thị lực và mù vĩnh viễn.

Theo một đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đau nửa đầu được xếp trong số 20 nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật và ngày càng là vấn nạn lớn toàn cầu. Đối với phụ nữ, bệnh xếp vị trí thứ 9 trong số nguyên nhân gây tàn tật.

Đau nửa đầu có liên quan mật thiết đến yếu tố di truyền. Giáo sư Thính cho biết: “Nếu cha hoặc mẹ bị đau nửa đầu, tỷ lệ con cái mắc bệnh khoảng 50%. Trường hợp cả cha lẫn mẹ đều bệnh thì 75% con cái nguy cơ di truyền. Ngay cả khi có một người họ hàng bị đau nửa đầu thì xác suất di truyền cũng lên đến 20%”.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy, gốc tự do và các hóa chất trung gian sinh ra trong quá trình chuyển hóa ở não làm khởi phát quá trình viêm và sản sinh ra các chất gây giãn mạch. Tình trạng này khi xảy ra quá mức sẽ làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu.

Những cơ chế phức tạp này dẫn đến các rối loạn vận mạch, khiến mạch máu não giãn nở, biến đổi bất thường và gây nên cơn đau nửa đầu. Ngoài ra, đau nửa đầu còn được biết đến như là hậu quả của một số yếu tố: gen di truyền, ảnh hưởng của các kích thích dây thần kinh cảm giác…

Nguy cơ tàn tật do chứng đau nửa đầu khi chuyển mùa
Nguy cơ tàn tật do chứng đau nửa đầu khi chuyển mùa

Nguyên nhân

Hiện nay, nguyên nhân dẫn đến chứng đau nửa đầu chưa được xác định. Người ta nghi ngờ rằng chúng là kết quả của một hoạt động bất thường trong não. Điều này gây ảnh hưởng đến các dây thần kinh giao tiếp cũng như các mạch máu trong não. Chứng bệnh này có thể di truyền qua nhiều thế hệ.

Dù không thể xác định được chính xác nguyên nhân nhưng các chuyên gia cũng nhận biết được một số yếu tố có thể kích hoạt chứng bệnh đau nửa đầu:

– Thay đổi nội tiết: phụ nữ có thể bị đau nửa đầu trong kỳ kinh nguyệt do thay đổi hormone.

– Tác nhân cảm xúc: căng thẳng, trầm cảm, lo lắng, kích động, sốc.

– Nguyên nhân cơ thể: mệt mỏi, ngủ không đủ giấc, đau vai gáy. Mức đường huyết giảm và huyết áp thấp cũng có thể khiến bạn bị đau nửa đầu.

– Chế độ ăn uống: Rượu và caffeine có thể góp phần gây ra chứng đau nửa đầu. Một số thực phẩm cũng có thể là nguyên nhân như socola, phô mai, trái cây có múi. Mất nước cũng có thể làm đau nửa đầu.

– Sử dụng thuốc: thuốc ngủ, thuốc điều trị hormone (HRT) và thuốc tránh thai kết hợp có thể là tác nhân kích thích bệnh.

– Môi trường: mùi hôi, mùi khói thuốc, tiếng ồn lớn cũng có thể khiến bạn đau nửa đầu. Sự thay đổi nhiệt độ, ánh sáng cũng ảnh hưởng.

Triệu chứng đau nửa đầu

Trong thực tế, đau nửa đầu không chỉ có duy nhất một triệu chứng là đau đầu mà còn có những dấu hiệu báo trước hay kèm theo. Một cơn đau nửa đầu điển hình trải qua 4 giai đoạn với các triệu chứng riêng.

Tuy nhiên không phải bất cứ ai cũng trải qua đầy đủ các giai đoạn dưới đây:

Tiền đau nửa đầu:

Trước khi bắt đầu xảy ra cơn đau nửa đầu, bạn có thể dễ dàng nhận thấy những sự thay đổi nhỏ cảnh báo dấu hiệu sắp tới:

– Táo bón.

– Thay đổi tâm trạng, từ trầm cảm sang phấn khích.

– Thèm ăn.

– Cổ bị đau.

– Khát nhiều, tiểu tiện.

– Ngáp nhiều Thông thường trong giai đoạn này, chúng ta sẽ bị rối loạn thị giác, nhạy cảm với ánh sáng , mắt mờ. Đôi khi cũng bị ảo giác khứu giác (ngửi mùi mà không có), ngứa ran hoặc ê mặt, rối loạn ngôn ngữ, chóng mặt.

Mỗi triệu chứng này diễn ra dần dần trong vài phút và sau đó có thể kéo dài từ 20-60 phút.

Nhức đầu

Lúc này cơn đau nhức sẽ diễn ra trong khoảng từ 4-72 tiếng nếu không được điều trị kịp thời. Tần suất xảy ra các cơn đau khác nhau tùy từng người. Đau nửa đầu có thể thỉnh thoảng diễn ra vài lần trong tháng.

Các đặc điểm cho giai đoạn này bao gồm:

– Đau nhức đầu 1 bên (có thể bên phải hoặc bên trái).

– Nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng.

– Buồn nôn và nôn.

– Tiêu chảy hoặc táo bón.

– Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

– Trầm cảm, lo âu nặng.

– Các cơn nóng bừng và ớn lạnh.

– Chóng mặt khó tập trung.

– Mất nước hoặc giữ nước, tùy thuộc vào phản ứng của cơ thể cá nhân.

Các dạng đau nửa đầu

Đau nửa đầu hoàn toàn khác so với các chứng đau đầu khác, vì thế bạn cần đăc biệt lưu ý.

Đau nửa đầu không có triệu chứng báo trước: Thường xuất hiện vào buổi sáng khi mới ngủ dậy, có khi là ban đêm và ít khi xảy ra vào ban ngày. Cơn đau thường khởi phát từ từ và đạt đến đỉnh cao sau vài giờ. Lúc đầu chỉ đau ở một bên đầu (thường ở vùng thái dương – trán) rồi dần dần lan ra cả đầu – đau chủ yếu là ở phần sọ, ít khi thấy đau ở phần mặt.

Loại đau này có đặc điểm là đau theo nhịp đập của mạch và nặng lên khi hoạt động nên bệnh nhân thường thích nằm trong buồng tối yên tĩnh. Kèm theo có thể thấy buồn nôn và nôn, mạch chậm, huyết áp đôi khi có thể cao và nhạy cảm với các mùi.

Cơn đau thường kéo dài từ vài giờ tới vài ngày và để lại cảm giác ê ẩm trong đầu sau đó.

Đau nửa đầu có triệu chứng báo trước: Thường khởi đầu bằng những triệu chứng thần kinh khu trú ở vỏ não hoặc thùy não rồi phát triển dần dần trong 5-20 phút, kéo dài ít hơn 60 phút. Tiếp theo đó là đau đầu, buồn nôn và sợ ánh sáng. Có thể rối loạn thị lực cùng bên với phía có đau đầu, có cảm giác dị cảm như kiến đốt, kim châm, yếu nửa người hay nói khó hoặc mất ngôn ngữ.

Các triệu chứng kéo dài dưới 60 phút và sẽ hồi phục hoàn toàn – đây là điểm khác biệt lớn nhất để phân biệt với những chứng đau đầu khác.

Nguy cơ tàn tật do chứng đau nửa đầu khi chuyển mùa
Nguy cơ tàn tật do chứng đau nửa đầu khi chuyển mùa. (Ảnh minh họa)

Lưu ý:

Để phòng và điều trị chứng đau nửa đầu, mọi người nên:

– Châm cứu, massage, bổ sung vitamin, khoáng chất, thay đổi chế độ ăn…

– Ngủ đủ giấc.

– Uống nhiều nước.

– Tránh một số loại thực phẩm không tốt

– Tập thể dục thường xuyên

Phương Nam