Mang thai – sinh nở – nuôi con là một phần của tạo hóa, hết sức tự nhiên và quen thuộc đến mức tưởng chừng không ai còn phải lo lắng gì nữa.
Ấy vậy mà thời nay câu chuyện về chọn sữa gì cho con, cho bé bú mẹ hay bú bình vẫn luôn luôn là thời sự. Tâm lý xem con trẻ là “trung tâm của thế giới”, quá lo lắng cho con kết hợp với nhiều thông tin sai lệch về dinh dưỡng cho trẻ… đã khiến Việt Nam trở thành thị trường màu mỡ cho các sản phẩm sữa cho mẹ và bé.
Không ít chị em tỏ ra kém tự tin về “bình sữa” của mình khi cầm trên tay một lon sữa bột với đủ loại chất dinh dưỡng được bổ sung thêm vào. Không ít người đặt niềm tin trọn vẹn vào công nghệ, không ngần ngại chọn sữa bột làm thức ăn hàng đầu cho bé mà hạ thấp sữa mẹ xuống hàng thứ 2, thậm chí nhanh chóng biến thành đồ ăn chơi, lâu lâu mới có (!). Hãy cùng nhau suy xét lại một chút bởi điều đó có thể là một sai lầm mang lại nhiều thiệt thòi cho bé sau này.
Phần 1: Lợi ích cho bé từ sữa mẹ
Vượt qua tất cả mọi tiến bộ khoa học và công nghệ, tự nhiên vẫn thể hiện những nguồn gốc thức ăn và dưỡng chất hoàn hảo nhất, khó thay thế, trong đó có sữa mẹ. Ngày nay, từ bác sĩ nhi khoa, bác sĩ sản, bà đỡ, thậm chí ngay cả nhà sản xuất sữa công nghiệp…đều phải công nhận sữa mẹ là tốt hơn cả trong hầu hết các trường hợp. Và dưới đây là một số lý do chính để cho bé bú mẹ, bé được bú càng lâu càng tốt.
“Sản xuất” theo yêu cầu
Hoàn toàn phù hợp với nhu cầu của bé, sữa mẹ có một số thành phần không tồn tại trong sữa bò và công nghệ hiện đại hiện nay không cho phép tổng hợp được. Ngoài ra, khác với sữa công thức, thành phần của sữa mẹ thay đổi liên tục để phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của bé: Sữa mẹ buổi sáng khác buổi chiều, lúc mới bú khác lúc về sau, tháng thứ nhất khác tháng thứ 7, dành cho bé sinh non khác bé sinh đủ tuổi… Các chất dinh dưỡng trong sữa mẹ phù hợp không chỉ với nhu cầu mà còn với khả năng đồng hóa của bé. Ví dụ, sữa mẹ chứa ít muối hơn so với sữa công thức nói chung, vì vậy phù hợp nhất cho thận của bé sơ sinh.
Kích thích và tốt cho tiêu hóa
Sữa mẹ được dành cho bộ máy tiêu hóa vốn dĩ nhạy cảm, non nớt, chưa hoàn thiện và vẫn còn đang liên tục phát triển của bé. Chất đạm, chủ yếu là lactalbumin, và các chất béo trong đó được trẻ sơ sinh đồng hóa dễ dàng hơn sữa bò (có casein là chất đạm chính). Bé được bú mẹ sẽ dễ hấp thụ các yếu tố dinh dưỡng quan trọng của sữa mẹ hơn trong sữa bò. Việc tiêu hóa sữa mẹ dễ dàng hơn khiến bé ít bị ợ trớ.
Thức ăn sạch
Khi bé bú mẹ, chúng ta không phải lo sợ là sữa không được pha tốt, nhiễm độc hoặc bị ô nhiễm nếu như người mẹ khoẻ mạnh, không có bệnh gây nguy hiểm khi cho bé bú.
Bảo vệ trẻ khỏi bị dị ứng
Trẻ gần như không bao giờ bị dị ứng với sữa mẹ (chỉ trừ một số trường hợp hạn hữu xảy ra do thức ăn gây phản ứng mà người mẹ ăn phải và đi vào trong sữa). Nhưng ngược lại, một số trẻ bị dị ứng với sữa bột sản xuất từ sữa bò. Nhiều nghiên cứu cũng khẳng đinh các bé được bú mẹ thì nguy cơ hen suyễn, eczema giảm hẳn so với trẻ uống sữa công thức.
Ít đau bụng
Nhờ vào tính nhuận tràng tự nhiên và tính dễ tiêu hóa của sữa mẹ, bé được bú mẹ sẽ hiếm khi táo bón. Và, cho dù phân lỏng, tiêu chảy cũng ít đau đớn. Thực ra, hình như sữa mẹ giảm nguy cơ gây rối loạn tiêu hóa bằng cách loại bỏ những vi sinh vật có hại và giúp các vi sinh vật có lợi phát triển.
Tránh hăm, rát mông
Khi trẻ được nuôi bằng bú mẹ, phân có mùi ít khó chịu và khá lỏng, vì vậy làm giảm được nguy cơ gây rát mông cho bé. Lợi ích này nhanh chóng mất đi khi bé chuyển sang thức ăn rắn.
Ít viêm nhiễm
Từ lần bú đầu tiên cho đến lần bú cuối cùng, bé hấp thụ một liều kháng thể đáng kể hỗ trợ hệ miễn dịch. Vì vậy bé thường xuyên ít là đối tượng tấn công của các viêm nhiễm, đặc biệt là viêm nhiễm tiêu hóa, so với trẻ được nuôi bằng bình. Ngay cả khi trường hợp này xảy ra thì khả năng hồi phục cũng nhanh hơn và đơn giản nhẹ nhàng hơn. Sữa mẹ cũng giúp trẻ có đáp ứng miễn dịch tốt hơn với khá nhiều bệnh như uốn ván, bạch hầu và bại liệt. Cuối cùng, sữa mẹ cũng có thể góp phần chống lại chứng đột tử ở trẻ sơ sinh.
Giảm nguy cơ béo phì
Bé nuôi bằng sữa mẹ thường không mũm mĩm như trẻ nuôi bình. Một phần vì trẻ kiểm soát lượng sữa hấp thụ tốt hơn khi bú. Trẻ có thể ngừng bú ngay khi không còn đói nữa, trong khi đó nếu là sữa bình thì cha mẹ thường hay “ăn gian”, pha quá tay một chút so với khuyến cáo và muốn con ăn hết. Trong khi đó, lượng kcal trong sữa mẹ được “cài đặt” theo nhu cầu của bé. Sữa ở cuối cữ bú giàu dinh dưỡng hơn lúc ban đầu để bé cảm nhận được cảm giác no và não phát ra tín hiệu ngừng bú.
Nuôi con bằng sữa mẹ cũng làm giảm nguy cơ béo phì cho trẻ và cả khi lớn lên sau này. Trẻ vị thành niên đã được nuôi bằng sữa mẹ ít béo phì hơn. Nếu thời gian bú càng lâu thì tỉ lệ này càng thấp. Ngoài ra, cho bú còn giúp điều hoà cholesterol ở người mẹ về sau này.
Kích thích não phát triển
Bú sữa mẹ có thể tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển trí thông minh của trẻ gián tiếp qua các chất béo có trong sữa. Tuy nhiên, tình cảm mẹ – con thắm thiết được xây dựng qua các cữ bú cũng có vẻ rất quan trọng đối với phát triển trí não của bé.
Kích thích phát triển răng miệng
Núm vú của người mẹ và miệng của bé là một hợp nhiên của tạo hóa, dù lần đầu cho bé bú có thể không mấy dễ dàng. Núm vú giả siêu nhất cũng không bao giờ làm cho trẻ sơ sinh có cùng một sự kích thích (hàm, lợi, răng, vòm miệng và lưỡi) bằng núm vú của người mẹ. Do đó bú mẹ đảm bảo cho răng miệng của bé phát triển tốt nhất. Ngoài ra còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự mọc răng sau này, trẻ ít bị cao răng hơn là các trường hợp bú bình.
Đó mới chỉ liệt kê sơ sơ một số lợi ích nếu bạn nuôi con bằng dinh dưỡng “tự nhiên” mà tạo hóa đã ban cho cả mẹ lẫn con. Hãy nhớ kỹ một điều, sữa mẹ đã có từ khi xuất hiện con người, còn khoa học hiện đại nghiên cứu về sữa thì bất quá chỉ hơn trăm năm. Sữa mẹ vẫn là giải pháp tốt nhất cho bé, thời gian cho bé bú được thêm dài sẽ thêm tốt, giúp cho trẻ phát triển một cách toàn diện.
An Tiêm