“Bệnh từ miệng mà vào, hoạ từ miệng mà ra”, nhiều người có thói quen ăn cho “sướng miệng”, ăn theo sở thích chứ không phải để bảo đảm nhu cầu dinh dưỡng hợp lý nên sinh bệnh mà không hay. 

Theo báo cáo của Viện Dinh dưỡng quốc gia (VDDQG), khẩu phần ăn của người Việt trong 30 năm qua hầu như không thay đổi với tổng lượng thức ăn bình quân đầu người dao động từ 790-880 g/ngày. Tuy nhiên, lượng thịt tiêu thụ trung bình hiện ở mức 80 g/người/ngày, tăng 3-4 lần so với những năm trước (20-30 g/người/ngày).

1. Nghịch lý: Thừa thịt nhưng vẫn… thiếu chất

Thừa thịt thiếu ra xanh vẫn tính là thiếu (Ảnh: Rimedio Giusto)

Với việc tăng lượng đạm trong khẩu phần ăn, tình trạng dinh dưỡng của người Việt Nam đã được cải thiện. Tuy nhiên, theo PGS-TS Lê Bạch Mai, Phó Viện trưởng VDDQG, lượng tiêu thụ thịt của người Việt hiện chưa cân đối với cá và rau. “Mức tiêu thụ cá mới đạt dưới 60 g/người/ngày, trong khi theo chế độ dinh dưỡng hợp lý ở một số quốc gia châu Á, mức tiêu thụ thịt trung bình khoảng 70 g/người/ngày và cá là 200-300 g/người/ngày. Đáng nói là lượng rau xanh mà người Việt tiêu thụ rất thấp, trung bình mới đạt 170-200 g/người/ngày, trong khi mức khuyến nghị cần đạt là trên 300 g” – PGS -TS Mai nhấn mạnh.

PGS-TS Lê Bạch Mai, Phó Viện trưởng VDDQG khuyến cáo thói quen ăn uống mất cân đối mà người Việt đang mắc phải (Ảnh: aFamily)

2. Thiếu canxi

Cũng theo bà Mai, nghiên cứu thói quen ăn uống của người dân trong những năm gần đây cho thấy người Việt Nam có thói quen ăn cho “sướng miệng”, ăn theo sở thích chứ không phải ăn để bảo đảm nhu cầu dinh dưỡng một cách hợp lý. Đặc biệt, khẩu phần canxi của người Việt hơn 30 năm nay chỉ đạt 500-540 mg/người/ngày, đáp ứng 50-60% khẩu phần khuyến nghị, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển tầm vóc và là nguyên nhân dẫn đến các bệnh xương khớp. “Trước đây, người dân chưa có điều kiện, chỉ ăn cá nhỏ và ăn được cả xương nên có lượng canxi từ xương cá hấp thụ vào cơ thể nhiều hơn. Hiện nay, người Việt có thói quen ăn cua bỏ mai và yếm, ăn tôm bỏ vỏ – nơi chứa phần giá trị canxi chủ yếu” – bà Mai nói.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, khẩu phần canxi thấp dưới 600 mg/ngày có liên quan nhiều đến bệnh tăng huyết áp, ung thư trực tràng. Thiếu canxi dài hạn cũng khiến tăng nhạy cảm thần kinh, mệt mỏi, ớn lạnh, chuột rút kèm theo một loạt nguy cơ loãng xương, gãy xương. Đặc biệt, với tình trạng xương biến dạng do loãng xương vì thiếu canxi thì sau 70 tuổi, 100% người Việt mắc bệnh xương khớp.

3. Chế độ ăn quá nhiều muối

Thói quen ăn mặn kéo theo nhiều bệnh tật cho người Việt, trong đó có bệnh tăng huyết áp (Ảnh: Primea Health)

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, một người trưởng thành mỗi ngày nên sử dụng ít hơn 6 gam muối (khoảng một thìa cà phê), nếu nhiều hơn thì được coi là ăn mặn.

Tại Việt Nam, kết quả khảo sát tại một số địa phương do VDDQG thực hiện cho thấy, lượng muối trung bình mỗi người Việt tiêu thụ khoảng 15 gam mỗi ngày, nhiều gấp 3 lần so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.

Theo chương trình quốc gia phòng chống tăng huyết áp, chế độ ăn mặn (thừa muối) khiến chúng ta có nguy cơ bị tăng huyết áp và các biến chứng nặng nề của tăng huyết áp như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận…

Do vậy VDDQG khuyến cáo người dân nên hạn chế ăn mặn để tránh phải những nguy cơ tới sức khỏe bản thân.

Theo bà Ngô Thị Hà Phương, Trung tâm Giáo dục Truyền thông Dinh dưỡng – VDDQG, các cá nhân và gia đình có thể giảm lượng muối ăn bằng những biện pháp rất đơn giản như sau:

  • Không nên để đĩa muối hoặc bát mắm trên bàn ăn khi chẳng có món nào cần phải chấm, như vậy sẽ làm giảm thói quen ăn mặn của bạn;
  • Hạn chế lượng muối, bột canh, nước mắm… cho vào thức ăn khi nấu nướng, mức tối đa là không quá một phần năm thìa cà phê muối cho một bữa ăn của một người một ngày.

Bà Phương cũng khuyến cáo người dân cần hạn chế thường xuyên sử dụng các sản phẩm có hàm lượng muối cao như khoai tây chiên, pizza, thực phẩm đóng hộp, đọc nhãn khi mua thực phẩm đã được chế biến sẵn để kiểm tra hàm lượng muối. Ngoài ra, nên cho trẻ em ăn thực phẩm tự nhiên và kiểm soát chặt chẽ việc thêm các gia vị mặn.

Bên cạnh đó VDDQG gia cũng khuyến cáo người dân tăng cường hoạt động thể lực để phòng chống thừa cân béo phì. Thực hiện chăm sóc dinh dưỡng sớm trong 1.000 ngày đầu đời giúp trẻ phát triển tối ưu cả về thể chất, trí tuệ và tầm vóc khi trưởng thành.

Nước ngọt không tốt cho sức khoẻ (Ảnh qua: Báo Mới)

Không chỉ sử dụng lượng muối quá nhiều so với mức cho phép, trong 5 năm trở lại đây, lượng nước ngọt có gaz được tiêu thụ tại nước ta đã tăng gấp đôi. PGS-TS Lê Bạch Mai cho rằng uống quá nhiều nước ngọt, nước có gaz rất có hại cho trẻ em.

4. Nhiều nước ngọt

Theo công bố của Hiệp hội Nước giải khát Việt Nam năm 2015, trung bình 1 người Việt tiêu thụ 53,6 lít nước giải khát, 38 lít bia và chỉ có 14,8 lít sữa. “Trung bình, mỗi tuần 1 người Việt dùng hết hơn 1 lít nước giải khát có đường, tương đương 3 chai “nho nhỏ”. Theo khuyến cáo, mỗi người chỉ cần tối đa 25 g đường mỗi ngày nhưng 1 lon nước ngọt có thể có 36 g đường. Nhiều loại nước ngọt còn có tới 50-60 g đường/chai nên mức độ nguy hại đối với sức khỏe càng lớn” – bà Mai phân tích.

Nhiều nhà nghiên cứu đã cảnh báo về tác hại của việc tiêu thụ nước ngọt, đặc biệt là đối với trẻ em. Chúng là nguyên nhân dẫn tới mất cân bằng dinh dưỡng, chán ăn, tăng cân, tăng động…

Không thể cao lớn và khỏe mạnh nếu xem nhẹ chế độ dinh dưỡng

Theo thống kê, chiều cao trung bình của đàn ông Việt hiện nay là 164,4cm và của nữ là 153,4cm. Ở các thành phố lớn, nam giới cao 167,4cm và nữ 154,7cm. Người ở vùng nông thôn có chiều cao thấp hơn, với nam là 164,1cm và nữ là 153,2cm. Trong khu vực châu Á, chiều cao của thanh niên Việt Nam ngang với Indonesia, Philippines, nhưng thấp hơn so Singapore, Nhật, Thái Lan và Malaysia, và thấp hơn nhiều nếu so với các nước châu Âu, Mỹ và Australia.

Hơn 10 năm qua, chiều cao trung bình của đàn ông Việt chỉ tăng 2,1cm, còn phụ nữ là 1cm. Từ năm 1975 đến 2000, chiều cao người dân tăng chậm, trung bình thêm 1,1 cm mỗi thập kỷ; trong khi suốt thời gian dài trước đó chỉ số chiều cao này hầu như không thay đổi. Các nhà nghiên cứu kỳ vọng chiều cao trung bình của người Việt sẽ tăng thêm 4 cm trong 10 năm nữa, nhưng điều này không  hẳn khả quan nếu người dân không hiểu rõ được vai trò của dinh dưỡng. Tình trạng mất cân bằng chất đang là thực trạng chung trong các bữa ăn của người Việt.

Lo lắng vì tầm vóc khiêm tốn của người Việt Nam vốn đang thuộc nhóm thấp nhất thế giới, đề án phát triển chiều cao cho người Việt đã được phê duyệt với kinh phí khoảng 6.000 tỷ đồng vào năm 2011. Tuy nhiên, hiện đề án này vẫn trong tình trạng “bất động” do kinh phí không đủ.

Hoàng Kỳ

Chuyên mục Sức khỏe, thời báo Đại Kỷ Nguyên nỗ lực mang đến cho bạn đọc những thông tin chính xác và bổ ích nhất. Tuy nhiên khoa học về thân thể người thật rộng lớn và còn nhiều điều y học chưa nhận thức đến được, do đó, các bài viết tại đây chỉ mang tính chất tham khảo. Mọi việc chẩn đoán, điều trị bệnh hay các tình trạng sức khỏe và làm đẹp cần phải có ý kiến các chuyên gia y tế được cấp phép.

Từ Khóa: