Ông già ở Đỗ Lăng

Ông già ở trấn Đỗ Lăng

Sống nhờ thửa ruộng đất cằn từ xưa.

Tháng ba không một giọt mưa

Gió nóng lại thổi mạ khô úa vàng.

Tháng chín rét sớm, thu sang

Lúa xanh đương sữa khô rang trên đồng.

Quan nha dưng dửng như không

Chẳng trình báo chỉ thúc xong thuế mùa.

Cầm dâu, bán đất nộp tô

Năm sau cơm áo trông chờ vào đâu.

Cướp manh áo của dân nghèo

Đoạt miếng cơm đắng, trộn bao tủi hờn.

Cứ gì nanh sắc vuốt cong

Tàn dân, hại vật là dòng sói lang.

Có người kịp tấu thượng hoàng

Động tâm trắc ẩn, chiếu vàng ban ra

“Kinh kỳ, xá thuế mọi nhà”

Lý dịch mang sắc trưng ra xóm làng.

Thuế đã nộp tám, chín phần

Chiếu vua tha thuế dân tình ơn suông.

Tác giả: Bạch Cư Dị
Chuyển ngữ: Bùi Đại Dũng

Nguyên tác tiếng Hán:

ong gia o Do Lang 1

Đỗ Lăng tẩu (Bạch Cư Dị)

杜陵叟

杜陵叟，杜陵居，

歲種薄田一頃餘。

三月無雨旱風起，

麥苗不秀多黃死。

九月降霜秋早寒，

禾穗未熟皆青乾。

長吏明知不申破，

急斂暴徵求考課。

典桑賣地納官租，

明年衣食將何如。

剝我身上帛，

奪我口中粟。

虐人害物即豺狼，

何必鉤爪鋸牙食人肉。

不知何人奏皇帝，

帝心惻隱知人弊。

白麻紙上書德音，

京畿盡放今年稅。

昨日里胥方到門，

手持尺牒牓鄉村。

十家租稅九家畢，

虛受吾君蠲免恩。

Đỗ Lăng tẩu

Đỗ Lăng tẩu, Đỗ Lăng cư,

Tuế chủng bạc điền nhất khoảnh dư.

Tam nguyệt vô vũ hạn phong khởi,

Mạch miêu bất tú đa hoàng tử.

Cửu nguyệt giáng sương thu tảo hàn,

Hoà tuệ vị thục giai thanh can.

Trưởng lại minh tri bất thân phá,

Cấp liễm bạo trung cầu khảo khoá.

Điển tang mại địa nạp quán tô,

Minh niên y thực tương hà như?

Bác ngã thân thượng bạch,

Đoạt ngã khẩu trung túc

Ngược nhân hại vật tức sài làng,

Hà tất câu trảo cứ nha thực nhân nhục?

Bất tri hà nhân tấu hoàng đế,

Đế tâm trắc ẩn tri nhân tệ.

Bạch ma chỉ thượng thư đức âm:

Kinh kì tận phóng kim niên thuế.

Tạc nhật lí tư phương đáo môn,

Thủ trì sắc điệp bảng hương thôn.

Thập gia tô thuế cửu gia tất,

Hư thụ ngô hoàng quyên miễn ân.

ong gia o Do Lang 2

Dịch nghĩa

Ông lão hiệu Đỗ Lăng sinh sống ở Đỗ Lăng,

Hằng năm trồng lúa trong một khoảnh ruộng cằn cỗi.

Năm nay tháng ba không mưa, gió lại nổi sớm,

Lúa mạch không ra bông chết vàng khô.

Đến tháng chín sương xuống nhiều, lại thêm mùa thu lạnh sớm,

Lúa mùa đều cứ xanh hoài không chín.

Trưởng quan biết rõ như thế, nhưng không trình lên trên,

Cứ thúc thâu nạp thuế gấp rút và tàn bạo cho ong phận sự.

Cầm cố vườn dâu, bán bớt đất ruộng để đóng thuế,

Ngày mai cơm ăn áo mặc biết ra sao?

Lột áo tôi đang mặc;

Móc cơm trong miệng tôi đang ăn,

Các ông tàn nhẫn với người và vật đã là lang sói rồi,

Đâu cần phải cắn xé ăn thịt người như chúng.

Không biết ai đã tâu lên vua,

Vua động lòng trắc ẩn dân tình đói kém:

Trên giấy làm bằng bột gai trắng viết rõ ân đức,

Năm nay miễn thuế cho vùng phụ cận kinh đô.

Hôm qua lính làng vừa đến trước cửa,

Tay cầm sắc điệp treo khắp thôn xóm.

Tiếc thay mười nhà thì tám chín nhà đã đóng thuế xong,

Chỉ nhận được ơn suông từ ông vua của tôi.

Tiểu mục Văn thơ là bức ký họa thơ ca, tản văn, âm nhạc mà chuyên mục Văn hóa Thời báo Đại Kỷ Nguyên muốn dành tặng cho độc giả, để tìm về với nơi thuần khiết sâu thẳm nhất của chính mình, như một nốt lặng trầm quý giá trong bản nhạc cuộc sống thường nhật ồn ào, sôi động.

Xem thêm:

Từ Khóa: