Hội viên Hiệp hội các nhà thơ cổ điển bình luận: ‘Shen Yun rốt cuộc là gì?’

“Hiệp hội các nhà thơ cổ điển” là một tổ chức phi lợi nhuận xuất bản các công trình về thơ cổ điển, nghệ thuật cổ điển và văn hóa cổ điển nói chung. Đây là tổ chức lớn nhất thế giới cống hiến cho việc xuất bản thơ ca tiếng Anh theo phong cách cổ điển. Dưới đây là quan điểm của Evan Mantyk, hội viên Hiệp hội các nhà thơ cổ điển bình luận về chương trình nghệ thuật Shen Yun.

Quảng cáo về Shen Yun rất dễ gặp. Nếu bạn chưa từng nhìn thấy quảng cáo này, có lẽ do bạn không mấy để ý đến xung quanh. Quảng cáo là một hình ảnh với màu sắc rực rỡ, mô tả một người phụ nữ Trung Quốc trong trang phục truyền thống, nổi bật trong tư thế như đang bay trên không. Nhưng Shen Yun thực tế là gì? Biểu diễn này có liên quan tới điều gì? Cho dù bạn là một nhà thơ, một nghệ sĩ thuộc bất kỳ tầng lớp nào, hoặc chỉ là một khán giả quan tâm đơn thuần, một cái nhìn kỹ hơn sẽ cho bạn thấy một tầm nhìn nghệ thuật đáng khám phá của Shen Yun.

Shen Yun là gì?

Như thấy trên hình ảnh quảng cáo, các tiết mục múa là trung tâm của chương trình biểu diễn nghệ thuật này. Đắm mình thực sự vào không gian trang trọng của buổi biểu diễn, khán giả sẽ được thưởng thức các điệu múa cổ điển và múa dân gian từ nhiều dân tộc khác nhau của Trung Hoa, được đặt trong âm thanh của một dàn nhạc sống, trong đó kết hợp kỳ diệu các nhạc cụ Trung Quốc và phương Tây.

Tất cả những thứ đó được tăng thêm hiệu quả nhờ một loạt các trang phục và đạo cụ phong phú, cũng như một phông nền hình động tương tác chặt chẽ với người biểu diễn. Trong những khoảnh khắc sâu lắng hơn, nổi bật lên một giọng hát opera bằng tiếng Trung lanh lảnh và tiếng độc tấu đàn nhị hồ da diết. Chuyến du hành qua vài chục tiết mục được dẫn dắt bởi hai nghệ sĩ luôn mỉm cười và thông thạo cả ngôn ngữ tiếng Anh và tiếng Trung.

Tôi đã đưa gia đình của tôi, trong đó có cả hai đứa con nhỏ, đi xem Shen Yun từ vài năm qua. Kết luận đơn giản: chúng tôi đều yêu thích chương trình này. (Tôi còn làm 2 bài thơ, với tiêu đề là “Tôi yêu các điệu múa” và “Khi được xem Shen Yun”). Nhưng thực ra còn có nhiều điều đáng nói đằng sau câu chuyện này, chứ không chỉ đơn thuần là một sự phản hồi cá nhân hay một trải nghiệm gia đình đầy thú vị.

Shen Yun được thành lập bởi một nhóm nghệ sĩ người Trung Quốc ở New York vào năm 2006. Họ nằm trong số những người đã chạy thoát khỏi cuộc bức hại của Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với môn tu luyện Pháp Luân Công. Câu chuyện bi tráng của họ có gì đó tương tự như trong thời kỳ Phục Hưng – khi các học giả người Hy Lạp phải chạy trốn Đế quốc Ottoman xâm lược trong thế kỷ 15, và kết thúc bằng việc đưa văn hóa cổ đại của họ đến bờ biển nghệ thuật màu mỡ của nước Ý. Còn bây giờ, văn hóa nghệ thuật của Trung Quốc cổ đại lại được tái sinh – ở không đâu khác là nước Mỹ?

Múa cổ điển Trung Quốc là gì?

Nếu phải kể tên một ngôi sao trong làng nghệ thuật biểu diễn, thì đó chính là múa cổ điển Trung Quốc. Trường phái múa cổ điển mà chúng ta quen thuộc nhất ở phương Tây là múa ba lê, đã được phát triển từ triều đại của Vua Louis XIV của Pháp cách đây chưa đầy 400 năm. Trong khi đó, múa cổ điển Trung Quốc về cơ bản là một sản vật vô giá có niên đại ít nhất 3.000 năm từ các triều đại các hoàng đế Trung Hoa. Hãy tưởng tượng các bức tượng Hy Lạp hoặc Ai Cập cổ đại tại một viện bảo tàng đột nhiên sống dậy và trình diễn trước mắt bạn những bài múa của nền văn hóa tiên tiến của thời đại họ mà bây giờ đã bị mất đi và không ai biết. Đó là cái nhìn khái quát về giá trị lịch sử to lớn mà biểu diễn Shen Yun đã khai thác.

videoinfo__video3.dkn.tv||__

Cynthia Paniagua, biên đạo múa kiêm vũ công múa ba lê và múa dân gian, đã xem chương trình Shen Yun năm 2018 tại Lincoln Center, ở thành phố New York, nói: “Tôi cực kỳ yêu thích chương trình này. Tôi thậm chí đã bị mê hoặc. Bản thân là một vũ công và biên đạo múa, nhưng tôi đã bị cuốn đi cùng với sự duyên dáng, vẻ đẹp, các yếu tố văn hóa và kỹ thuật hoàn hảo… rồi thì các yếu tố lịch sử, tâm linh, tất cả đều được bao hàm trong chương trình biểu diễn này”. (Trích dẫn bình luận của khán giả từ thời báo The Epoch Times).

Athol Willoughby OAM, cựu vũ công múa ba lê nổi tiếng, đã xem chương trình Shen Yun năm 2017 tại Melbourne, Australia, nói: “Tôi nghĩ chương trình biểu diễn này thật kỳ diệu. Đây là lần thứ tư tôi xem Shen Yun và tôi vẫn còn chưa hết ngạc nhiên về sự hoàn hảo của họ. Tôi quay lại xem mấy lần là bởi vì muốn tìm ra sự thiếu sót của họ, nhưng tôi đã không tìm ra điều gì ngoài sự hoàn hảo. Quả thật điều đó làm tôi khá ghen tị. Tôi cứ nghĩ rằng chỉ có ballet cổ điển mới vươn tới được sự hoàn hảo như thế. Chúng tôi đã cố gắng rất nhiều nhưng không hiểu sao chúng tôi vẫn không thể đạt đến mức độ hoàn hảo đó”.

Múa cổ điển Trung Quốc có hệ thống đào tạo múa riêng của mình và bao gồm một loạt kỹ thuật nhào lộn, nhảy, xoay tròn và các tư thế khó – thực tế nó chính là nguồn gốc của nhiều kỹ thuật nhào lộn và thể dục ngoạn mục hiện nay của Trung Quốc mà bạn có thể đã xem ở nhiều nơi.

Ngoài ra, múa cổ điển Trung Quốc liên quan đến một hợp phần thuộc về diễn xuất mà bạn có thể chưa từng thấy ở nơi khác. Hợp phần diễn xuất này đưa ra như một hình thức kể chuyện – tương tự như vũ kịch ballet các tác phẩm của Shakespeare: với sự duyên dáng và lịch thiệp của phong cách con người, cộng với những chi tiết gây ấn tượng hoặc hài hước.

Nam diễn viên kiêm diễn viên hài nổi tiếng Tim Allen, người đã xem chương trình Shen Yun năm 2017 tại Los Angeles, nói: “Tôi có cảm giác hài hước, dường như không có rào cản nào về văn hóa. Hài kịch đúng là không biên giới, và tôi cũng thích cả những khúc nhạc hài hước trong chương trình. Tôi có thể lập tức nhận ra những chi tiết hài mặc dù tôi không hiểu tiếng Trung Quốc. Điều đó thật tuyệt vời”.

Thực tế, khoảng một nửa số tiết mục sẽ đưa chúng ta vào bối cảnh của các câu chuyện, từ những truyền thuyết cổ xưa về các anh hùng và thiếu nữ, đến những cảnh trong các tiểu thuyết cổ điển. Nhưng những tiết mục gây chấn động nhất có lẽ là miêu tả những cảnh tượng đang diễn ra ngay trong thời hiện đại, khi các học viên Pháp Luân Đại Pháp tu luyện ôn hòa nhưng lại bị chính quyền cộng sản tại Trung Quốc bức hại nặng nề.

Đức Hồng y Joseph Zen Ze-kiun của Giáo hội Công giáo Hồng Kông, đã xem chương trình Shen Yun năm 2017 tại Đài Loan, nói: “Những người thực hành Pháp Luân Công nắm chắc sự thật, nhưng họ bày tỏ theo một cách hòa bình, thông qua biểu diễn nghệ thuật. Họ hy vọng rằng ngay cả những người đã đối xử sai trái với họ cuối cùng cũng có thể hiểu ra, và từ bỏ những hành vi sai trái. Điều đó khác hẳn với đấu tranh chính trị vì quyền lực; họ kiên trì nói ra sự thật chính bởi vì họ có đức tin mạnh mẽ”.

Một câu chuyện thâm sâu trong kỷ nguyên hiện đại

Khuynh hướng của tất cả các câu chuyện và tiết mục biểu diễn phối hợp lại với nhau trong một cốt truyện chung rất thâm sâu về vị Sáng thế chủ hạ trần từ thời cổ đại để truyền đạt những tinh túy nghệ thuật và văn hóa mà ngày nay đang bị phá hoại. Đó là một câu chuyện thú vị cả bên trong và thực tế xảy ra bên ngoài nghệ thuật, vì Shen Yun thực sự đang bị cấm ở Trung Quốc và có những thông tin tài liệu chi tiết về các chiến dịch quấy rối và chống lại Shen Yun do các lãnh sự quán Trung Quốc và các phương tiện truyền thông của Trung Quốc ở nước ngoài thực hiện trên khắp thế giới.

Câu chuyện tinh thần này chứa đựng một thông điệp khuấy động, tạo cộng hưởng giữa các ngôn ngữ, văn hóa và nhóm tuổi, nhận được sự ca ngợi tán dương của các cộng đồng nghệ thuật trên khắp thế giới – từ Trung tâm Lincoln của New York đến Teatro dell’Opera của Rome, rồi tới các nhà hát lớn ở Nhật Bản và Đài Loan, trở thành một hiện tượng toàn cầu: Lưu diễn thường niên đến 20 quốc gia trên năm châu lục với một chương trình hoàn toàn mới cho mỗi năm, 5 công ty lưu diễn của Shen Yun đang tạo ra kỳ tích mà theo nghĩa đen là một chương trình biểu diễn nghệ thuật lớn nhất trên Trái đất.

Có một giá trị phổ quát trong nền văn hóa 5.000 năm của Trung Hoa, hiện hữu trong sự phổ biến của các Chinatowns, quầy bán đồ ăn Trung Quốc, và võ thuật Trung Hoa trong hầu như mọi ngóc ngách của thế giới phát triển. Giờ đây, Shen Yun dường như đang gợi mở ra một tầng văn hóa mới mà mọi người đã nhanh chóng nhận ra rằng đó là một văn hóa đẹp đẽ và siêu phàm từ tự thân. Chẳng hạn lấy ví dụ, hãy xem những câu cuối từ tác phẩm cổ điển có lẽ là nổi tiếng nhất từng được viết ở phương Tây – Bản giao hưởng thứ chín của Beethoven: Bạn có cảm thấy Đấng Tạo Hóa của bạn? Hãy tìm kiếm Ngài trên vòm trời sao! Lời bài hát được viết bởi nhà thơ Đức Friedrich Schiller hoàn toàn phù hợp với chủ đề của Shen Yun.

Tiến sĩ Henry Wall, một khán giả gần đây đã nhận xét sau khi xem chương trình Shen Yun năm 2018 ở Texas: “Chương trình biểu diễn kể về một Đấng Tạo Hóa, Ngài muốn bạn được cứu và được lên thiên đường, nếu bạn làm người tốt, bạn sẽ được lên thiên đường”. Hôm nay, trong một thế giới mà các môn nghệ thuật cổ điển thường xuyên phải vật lộn để tồn tại, và trong khi các hình thức nghệ thuật mới lạ và kỳ quái thường tạo ra sự khó hiểu, thì ý tưởng của một nền văn hóa thần thánh với vẻ đẹp trong sáng thuần túy được tạo ra bởi Đấng Sáng tạo hiện lại đang bị tấn công bởi chế độ cầm quyền ở Trung Quốc, có lẽ là câu chuyện đáng kể nhất trong thời đại chúng ta. Nữ diễn viên từng đoạt giải thưởng Hàn lâm Cate Blanchett nói, sau khi xem Shen Yun tại Sydney, Úc: “Đó là một vẻ đẹp tuyệt vời … không chỉ ở đẳng cấp của các kỹ năng, mà còn là sức mạnh của các nguyên mẫu và những câu chuyện được kể đều gây sửng sốt”.

Kieth Merrill, một nhà làm phim tài liệu từng đoạt giải phim kinh điển, sau khi xem Shen Yun ở California, đã nói: “Trong thế giới ngày nay, mọi người đều rất nhạy cảm chính trị và rất cẩn thận khi thể hiện quan điểm của mình và về họ là ai và có đức tin gì. Tôi rất cảm động khi có ai đó can đảm tách riêng ra, thực hiện một chương trình biểu diễn nghệ thuật lớn như thế này, và làm cho mọi người hiểu rất rõ ràng họ là ai. Họ là những người có đức tin … và tôi cực kỳ hoan nghênh họ vì điều đó”.

Shen Yun đã tặng cho chúng tôi một chuyến tham quan thú vị và hấp dẫn vào thế giới sâu sắc của Trung Quốc cổ đại. Nếu cố gắng để nhồi nhét những gì chúng ta đã thấy cho vừa với một chiếc hộp tư duy hiện đại đã phương Tây hóa thì sẽ ít bổ ích hơn nhiều so với sự kinh ngạc trước những gì Shen Yun có thể đem lại cho chúng ta.

Theo shenyunperformingarts.org
Hạo Nhiên lược dịch