Khám phá về chiếc đồng hồ mặt trời quý hiếm 2000 năm tuổi khiến các nhà khoa học phải xem xét lại về lịch sử La Mã cổ đại.

Theo Sciencealert, các nhà khảo cổ học ở miền trung nước Ý đã khám phá ra một chiếc đồng hồ mặt trời tại khu vực khai quật nhà hát lợp mái, nơi đã từng là một thị trấn của Interamna Lirenas. Nó có vẻ như là món quà của một chính trị gia gửi đến quê hương mình, nơi ông được hoan nghênh vì đã trở thành một quan chức được bầu ở Roma.

Đồng hồ mặt trời này nhìn như một cái nắp lõm với các vạch dấu để chỉ giờ và mùa. Dòng chữ khắc trên phiến tấm đá vôi cổ được bảo quản tốt, qua đó chúng ta biết được tên của người đã trả tiền để mua chiếc đồng hồ.

Mặc dù các nhà khảo cổ học của Đại học Cambridge đã và đang nghiên cứu về lĩnh vực này từ năm 2010 như là một phần của một chương trình khảo sát điều tra sự chuyển đổi của đế quốc La Mã vĩ đại một thời.

Khu vực khai quật Interamna Lirenas (Ảnh: Internet)

Interamna Lirenas, được thành lập vào cuối thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên, từng được cho là thuộc địa nhỏ, không gây nhiều chú ý, tuy nhiên qua việc tìm thấy một nhà hát lợp mái có thể chứa tới 1.500 người đã thay đổi nhận định đó.

Mặc dù các nhà nghiên cứu từng đào bới ở đó trong nhiều năm vẫn khẳng định đây không phải là một nơi quan trọng có danh tiếng theo bất kỳ ý nghĩa nào. Chính điều đó đã khiến cho việc khám phá ra đồng hồ mặt trời trở nên hấp dẫn hơn.

Trên bề mặt của chiếc đồng hồ mặt trời, có trạm khắc rõ ràng tên của một chính khách “Marcus Novius Tubula, con trai của Marcus”, và khi đọc các viền số cong xung quanh chúng ta biết được rằng ông là một Pleune Tribune (một quan chức được bầu ở Roma) và ông đã trả tiền để mua chiếc đồng hồ mặt trời này.

Thành Rome thời cổ đại (Ảnh: baotintuc.vn)

Theo nhóm nghiên cứu, tên họ là ‘Tubula’ cho biết người đàn ông này ở Interamna Lirenas rất được ca ngợi, vì đây là nơi duy nhất có tên họ riêng lẻ – một kiểu tên họ của La Mã được ghi chép lại.

Từ phong cách của dòng chữ, các nhà nghiên cứu cũng có thể đoán biết ngày tháng trên đồng hồ mặt trời vào khoảng giữa thế kỷ thứ 1 TCN, khi đó người dân thị trấn đã được công nhận là công dân hoàn toàn của La Mã cổ đại.

Điều đó có nghĩa là Marcus Novius Tubula đã được bầu làm một chính trị gia quyền lực mặc dù ông xuất thân từ một thị trấn nhỏ.

Nhà bình luận Alessandro Launaro của Đại học Cambridge cho biết: “Chiếc đồng hồ mặt trời khai quật được sẽ thể hiện cách thức Marcus Novius Tubula cử hành cuộc bầu cử ở quê nhà của mình.”

Bất cứ người dân nào của thị trấn nhỏ khi xem thời gian qua chiếc đồng hồ mặt trời được hiển thị nhờ bóng của đỉnh cây cột gần rạp hát có mái vòm, họ sẽ nhớ rằng người đồng hương của họ đã làm được một chức vị to lớn ở Rome.

Đồng hồ mặt trời là phương tiện theo dõi thời gian chủ yếu thời La Mã (Ảnh: treehugger.com)

Mặc dù loại đồng hồ mặt trời này khá phổ biến trong thời kỳ La Mã, nhưng cho đến ngày nay chỉ còn lại chưa đến một trăm chiếc, và chỉ một số ít trong số đó có được bản ghi chú rõ ràng, vì thế mẫu vật này “thực sự là một phát hiện đặc biệt” Launaro nói.

Và mối liên hệ giữa người dân bình thường và một quan chức La mã được bầu làm cho chúng ta thêm sự hiểu biết mới về mối quan hệ giữa các thị trấn nhỏ và thủ đô quyền lực của La mã cổ đại.

Nếu ai đó như Marcus Novius có thể tham gia vào các vấn đề chính trị ở Roma, điều đó cho thấy ngay cả những người từ các cộng đồng nhỏ bé cũng có thể khao khát những điều vĩ đại.

“Theo nghĩa đó, việc khám phá ra chiếc đồng hồ mặt trời này không chỉ mang đến ánh sáng mới cho những nơi như Interamna Lirenas, những vùng đất nằm trong một mạng lưới các mối quan hệ chính trị rộng khắp trên toàn nước Ý La Mã, mà nó còn là một chỉ số tổng quát hơn về mức độ tham gia vào các hoạt động của Rome điều mà những cá nhân được tôn trọng từ các cộng đồng như Interamna Lirenas đã rất khao khát có được”, Launaro giải thích.

Nhật Minh