Khi cái năng gắt gao trên đường phố cũng là lúc mùa sen bắt đầu rộ. Loài hoa thanh cao này đượm sắc hương quyến rũ người yêu hoa. Song nhiều người phàn nàn đôi khi mua về mà sen chẳng chịu nở đã tàn. Ấy là bởi họ không biết đã chọn nhầm phải quỳ chứ đâu phải sen.

Sen là loài hoa thân thảo sống trong các đầm lầy, họ sen có rất nhiều loại (khoảng hơn 100 loại) và nhiều màu hoa. Tuy nhiên, loại hoa sen được sử dụng làm thuốc, làm thức ăn bổ dưỡng chỉ có loài sen (liên). Các loại khác có tên khác như quỳ (sen quỳ), sen đá, sen cạn, hoa súng… lại được sử dụng với mục đích khác.

Nhìn thoáng qua thì hoa sen và hoa quỳ này tương đối giống nhau, nhưng giữa chúng vẫn có những điều khác biệt. Mùi hương của quỳ không được đậm đà và tuổi thọ cũng không được lâu như hoa sen. Vậy làm sao để phân biệt được hai loại hoa này?

Về màu sắc và hình dáng búp (nụ)

Thực tế, nếu để hai bông hoa sen và hoa quỳ cạnh nhau, bạn sẽ thấy ngay sự khác biệt. Đặc trưng của hoa sen là có màu hồng phớt dịu nhẹ. Còn hoa quỳ có màu đậm hơn rất nhiều, ngoài ra hoa quỳ còn có cả màu trắng.

Để cạnh nhau bạn sẽ rất dễ phân biệt giữ hoa quỳ và sen (Hoa quỳ bên trái, hoa sen bên phải). (Ảnh: Vtimes)

Búp sen hình bầu tròn, to múp máp, đầy đặn đầu búp không vót nhọn như quỳ. Sờ vào búp sen cảm thấy chắc hơn búp quỳ. Đỉnh các cánh cong, chứ không nhọn hoắt như quỳ. Búp sen già cánh có xu hướng mở ra, nhìn như miệng hồ lô, cánh hoa dưới gốc búp không rụng, vẫn dai. Nếu là sen hồng, đầu cánh hồng thẫm.

Trong khi, búp quỳ già, cánh có xu hướng vón chặt lại, nhìn như mũi giáo, cánh hoa dưới gốc tự rụng, hoặc khẽ đụng vào là rụng. Đầu cánh búp quỳ hồng già chuyển sang tím đen và héo, tóp lại. Khi mua, cứ cầm bó hoa chúi xuống đất, rũ rũ vài cái, quỳ sẽ rụng rơi cánh, sen thì không. Nếu người bán ngắt hết các cánh bên ngoài dễ rụng rồi, nhìn hoa quỳ rất mỏng, cánh ngoài còn lại non (nên nó sẽ gục đầu chứ không nở). Hoa sen, không có lý do ngắt cánh, kể cả khi cánh ngoài bung ra, cũng vẫn dính chặt cuống, rũ không rơi.

Mùi hương

Cánh sen có mùi thơm dịu, cánh quỳ không có mùi. Hương sen thơm mát, dễ chịu, ngay khi nụ hé là có mùi rồi, ở xa cũng ngửi thấy hương.

Còn đối với quỳ, hương quỳ nồng, ngái, hắc, khi hoa hé nhuỵ ra mới có mùi, còn không phải ngửi sát mới thấy mùi thơm.

Vì vậy, nếu cắm một bình sen, cả căn phòng sẽ có mùi thơm, còn quỳ thì không. Ngang qua đầm sen cũng vậy, dù ở xa mà xuôi chiều gió là ngửi được mùi thơm. Còn quỳ, thì phải tới tận nơi, thậm chí lội vào giữa đầm cũng chả có mùi nếu không có hoa nở ngay chân.

Thân (cuống, cành)

Cuống hoa sen nhỏ và ít gai hơn quỳ. Gai sen không sắc nhọn như quỳ. Vô tình sờ vào, cũng không bị cào tổn thương. Vì thế, người ta lội vào giữa hồ sen cũng không làm sao. Còn đối với qùy nếu bạn không khéo thì sẽ bị thương tích đầy mình. Ngoài ra nếu lỡ bị gai đâm vào, gai sen gây tổn thương da lành (không có độc tính), không bị buốt, nhức, ngứa như quỳ.

Mặt dưới lá sen ít lông, mịn và mượt hơn quỳ và sen không gây ngứa ngáy như quỳ. Do vậy, mới dùng để gói cốm, thịt, xôi, làm thuốc… còn không sử dụng lá quỳ để gói.

Nhụy hoa

Vạch bên trong bông hoa, sau lớp cánh dài là một lớp cánh mỏng nằm sát nhụy sen, hoa quỳ chỉ có duy nhất lớp cánh dài bên ngoài, lớp cánh mỏng bên trong hoàn toàn không có.

Sen dày bông hơn khi còn là nụ, nếu bạn bóp nhẹ vào bông hoa sẽ cảm nhận rõ độ dày của những cánh hoa bên trong. Còn với hoa quỳ vì ít cánh nên bông hoa tương đối mềm, bóp vào thấy xì ra không khí bên trong.

Hoa quỳ bên phải, hoa sen bên trái. (Ảnh: Kiến thức)

Hoa sen dễ nở để tươi được khoảng 3 ngày. Hoa sen nở bung, xoè ra hết cánh, nên nhìn rất to, cánh vẫn còn nguyên khi nở. Nở rồi mới rụng cánh.

Còn quỳ rất khó nở, nếu ngắt, thì gần như không nở, cả bông hoa bị gục và rụng cánh dần. Khi hoa quỳ nở bung nhuỵ ra (nở vì cánh rụng gần hết), chỉ còn vài cánh dính lại và nhanh chóng rụng nốt, coi như đã tàn.

Vạch hoa ra, sen có những cánh nhỏ bao quanh đài, quỳ không có (chỉ một lớp cánh hoa bên ngoài).

Hạt và tâm

Hạt sen và quỳ, nhìn bên ngoài rất giống nhau. Tuy nhiên, tâm sen có vị đắng, chát, ăn xong một lúc mới thấy ngọt mát noi cuống họng. Hạt sen có vị ngậy, béo, thanh. Ăn cả hạt và tâm, chỉ hơi hơi ngọt kiểu của đường.

Còn đối với hoa quỳ, thì ngọt nhợ kiểu mì chính (bột ngọt), ăn không quen có cảm giác buồn nôn, tâm quỳ chát nhiều, ít đắng. Ăn xong một lúc vẫn chỉ thấy vị chát.

Hoài Phương