Họ được tôn vinh là Diva, nghĩa là “Nữ thần”, hoặc được tôn vinh là “Nữ hoàng”, có phải Trời sinh ra họ đã khác biệt? Loạt bài này sẽ là quãng đường Đại Kỷ Nguyên cùng độc giả đi theo họ… như một khám phá đầy thú vị về tài năng và cuộc đời những con người có sức ảnh hưởng tới nhiều thế hệ khán thính giả…

Danh hiệu cao quý nhất dành cho một nữ ca sĩ: Diva

Maria Callas, giọng nữ toàn năng

Maria Callas có Giọng Nữ Toàn Năng (Assoluta/Sfogato), là loại giọng hiếm nhất trong các giọng nữ, hình thành do bẩm sinh và luyện tập bền bỉ, quãng khả năng hát thoải mái rất rộng, từ âm vực của nữ trầm, nữ trung lên tới nữ cao một cách hết sức tự nhiên, như thể ở âm vực nào cũng là màu giọng bẩm sinh của họ.

Diva (trong tiếng Ý cổ là Nữ thần) là một danh hiệu cao quý mà công chúng dành tặng cho một số ít nữ ca sĩ có tài năng xuất chúng trong thanh nhạc và âm nhạc.

Đối với hầu hết các nữ ca sĩ đã và đang hoạt động trong nghệ thuật âm nhạc, diva luôn là giấc mơ, khát khao tột bậc của họ, là nấc thang cao nhất mà họ muốn vươn tới để khẳng định sự nghiệp của mình. 

Rất hiếm ca sĩ đạt được danh hiệu Diva, nhưng các tiêu chí của nó giúp khán thính giả hiểu được những giá trị nghệ thuật chuẩn mực nằm ở đâu…

Thanh Lam có giọng trung trầm (mezzo alto), là loại giọng khá gần với nữ trầm, màu giọng dày, có độ chắc, nặng

Còn với công chúng, diva là một trong những ranh giới rõ nhất để phân biệt đẳng cấp giữa ca sĩ (có thể là rất nổi tiếng hoặc tài năng) và một bậc thầy, huyền thoại âm nhạc.

Dù danh hiệu này thuộc về công chúng, không có bất cứ tổ chức nào đứng ra xếp hạng hay bình chọn, nhưng nó cũng có những quy chuẩn vô cùng khắt khe mà rất ít nữ ca sĩ có thể đạt được. Để được đông đảo công chúng nghe nhạc công nhận là diva, nữ ca sĩ phải hội tụ đầy đủ những điều kiện sau đây:

– Phải có một giọng hát xuất chúng, có thể hiểu là một giọng hát quý hiếm, hoặc là rất đẹp, hoặc là vô cùng đặc biệt mà không thể tìm thấy ở các ca sĩ thông thường.

– Phải thực hiện được hàng loạt những kĩ thuật thanh nhạc tinh xảo ở mức điêu luyện mà ca sĩ thông thường không làm được.

– Phải có một tư duy, khả năng cảm nhạc, thẩm mỹ âm nhạc xuất chúng.

– Phải có sự sáng tạo, cách tân to lớn với âm nhạc.

– Phải có cống hiến to lớn với lĩnh vực âm nhạc mình theo đuổi.

– Phải có ảnh hưởng lớn tới công chúng và các thế hệ ca sĩ sau đó.

Cống hiến nhiều, nhưng trình độ thanh nhạc còn hạn chế, thì vẫn chưa đạt đến giá trị chuẩn mực

Diva Céline Dion là Diva có giọng nữ cao trữ tình đầy đặn (Full lirico soprano),  là loại nữ cao mạnh mẽ ở quãng trung và cận cao (cao hơn vài note so với mezzo soprano). Tuy vẫn có sự mềm mại, trữ tình nhưng âm sắc của nó dày, đầy đặn, ấm áp hơn light lirico soprano và có thể hát nội lực, căng tràn ở quãng cận cao. 

Trong đó, hai điều kiện đầu tiên là hai điều kiện cần (điều kiện tiên quyết) để phân biệt diva với một nữ nghệ sĩ tài năng. Bởi trên thực tế, có những nữ nghệ sĩ/ca sĩ có tài năng, cống hiến tương đồng, thậm chí vượt trội hơn cả diva, nhưng không có thế mạnh về giọng hát và kĩ thuật thanh nhạc nên không thể gọi là diva.

Các điều kiện còn lại là điều kiện đủ, để phân biệt diva với những nữ ca sĩ có giọng hát hay, kĩ thuật thanh nhạc vượt trội, nhưng tư duy và thẩm mỹ, sáng tạo, cống hiến, tầm ảnh hưởng trong âm nhạc hầu như không có nhiều.

Chia ra 2 dòng nhạc, nhưng những diva đại chúng cũng bắt buộc phải rèn luyện với nhạc cổ điển, bởi vì nhạc cổ điển là chuẩn mực

Diva Montserrat Caballe với giọng cao trữ tình đầy đặn (Full lirico soprano)


Dựa vào các tiêu chí trên, chúng ta sẽ có các diva ở hai loại âm nhạc sau:

– Diva nhạc cổ điển/opera: Maria Callas, Joan Sutherland, Birgit Nilsson, Montserrat Caballe, Leontyne Price, Victoria de Los Angeles…

– Diva nhạc đại chúng: Whitney Houston, Aretha Franklin, Mariah Carey, Celine Dion, Barbra Streisand…

Như vậy, có thể thấy diva là một mỹ từ cao quý mà hầu hết các nữ ca sĩ đi theo con đường thanh nhạc và người hâm mộ của họ đều muốn đạt được.

Vì không có một quy chuẩn chính xác hay tổ chức uy tín nào đứng ra công nhận ca sĩ này hay ca sĩ khác là diva nên ngày nay, mỹ từ này đã được phổ biến rộng rãi như một cách làm thị trường âm nhạc trở nên phong phú và có sức hút hơn với công chúng, và cũng để đại chúng hóa nó, giúp ca sĩ có động lực hơn để phấn đấu trong nghề nghiệp của họ.

Các diva thường có âm vực rộng, khiến ca sĩ có thể hát được nhiều quãng tám. Âm vực là phạm vi giữa âm thấp nhất và âm cao nhất của một giọng hát có thể phát ra, còn quãng tám (Octave – tiếng Ý là 8, tiếng Việt là quãng 8), hiểu theo cách đơn giản là 1 dãy 8 nốt liên tiếp: đồ rê mi fa sol la si đố.

Một người bình thường chỉ có thể hát được hơn 1 quãng 8 vài nốt, còn những diva có thể hát những âm vực cực rộng, tới từ 3 đến 5 quãng tám.. Trong nhạc đại chúng, Maria Carey được gọi là Nữ Hoàng âm vực do cô sở hữu tới tận 5 quãng tám, có thể hát tới cả mức siêu âm.

Theo kết quả phân tích các thông số âm học của giọng nói con người, âm vực giọng nói của phụ nữ và trẻ em cao gấp đôi âm vực giọng nói của nam giới.

Mời quý độc giả nghe giọng hát diệu kỳ của Diva Céline Dion trong bài Ave Maria của thiên tài Franz Schubert, phiên bản tiếng Anh: 

Đây là những gì mà Diva Montserrat Cabarre đã nói về sức ảnh hưởng mà một Diva có thể tạo cho người khác:

“Cô ấy đã mở ra cánh cửa mới cho chúng tôi, cho tất cả ca sĩ trên thế giới, một cánh cửa mà đã bị đóng lại. Đằng sau sự ngủ quên của nó không chỉ là âm nhạc mà là sự sáng tạo lớn. Cô ấy đã cho chúng tôi cơ hội, mà khi tiếp bước cô, có thế làm những việc khó có thể được trước đây. Được so sánh với Callas là điều tôi không bao giờ dám mơ. Tôi thật quá nhỏ bé so với Callas”.

(Còn tiếp)

Hà Phương Linh 

 

Từ Khóa: