Đến một lúc nào đó chúng ta sẽ nhận ra hết thảy mọi thứ nơi thế gian cũng chỉ giống như bóng trăng trên mặt nước. Nhưng rất có thể đó là lúc chúng ta đang đối diện với sinh tử. Như vậy liệu có muộn quá không?
Truyền thuyết kể rằng, ngày xưa ở đất nước có nền phật giáo nguyên thủy chính là tại vùng đất Ấn Độ cổ có một người đàn ông nhận thấy thế sự vô thường, xuất tâm đi tìm con đường giải thoát, nên đã quy y Tam Bảo gia nhập tăng đoàn khất thực khổ hạnh tu hành.
Tuy đã xuất gia, nhưng tâm trần còn rất nặng. Ông thường tắm nước nóng và dùng dầu thơm để sát lên thân thể. Khi đi xin ăn, ông cũng lựa chọn những nhà giàu để xin, tâm hồn bị chôn vùi sâu trong vật chất, như bị dây mơ trói thân thể vậy, không lúc nào tự tại. Mặc dù trên hình thức đã thụ giới, nhưng về hành vi và cảnh giới cách thánh đạo Niết Bàn còn quá xa.
Một hôm, khi đang chuẩn bị đi ra ngoài khất thực, vị sư này thấy các tỳ kheo bàn tán sôi nổi về một Tôn giả có tên là Upagupta, một nhà sư nổi tiếng đạo hạnh cao thâm, đang trú ngụ tại nước Ma La. Vị tỳ kheo mới xuất gia này rất tò mò về tôn giả Upagupta nên quyết định tới diện kiến.
Vừa nhìn thấy vị tỳ kheo, Tôn giả Upagupta liền hỏi: “Ông không quản đường xá xa xôi tới đây làm chi?”.
Vị tỳ kheo trả lời: “Tôi mộ danh ngài mà tới. Mong được nghe Tôn giả từ bi khải thị yếu chỉ Phật Pháp”.
Tôn giả Upagupta quan sát vị tỳ kheo một lúc, biết người này căn cơ thâm hậu, chẳng qua vẫn còn bị ái dục trói buộc nên mới thành ra như vậy, bèn hỏi: “Ông có thể hoàn toàn nghe theo lời giảng của ta, chấp nhận giáo huấn của ta, chiểu theo ý chỉ của ta mà làm hay không?”.
Vị tỳ kheo dập đầu trả lời: “Tôi nhất định có thể, hết thảy đều chiểu theo lời dặn dò mà làm”.
“Nếu ông có thể sinh tín tâm, trước tiên ta sẽ dạy ông thần thông, sau đó thuyết Pháp cho ông”, Tôn giả Upagupta cười nói.
“Học thần thông trước, tuyệt quá” vị tỳ kheo sung sướng reo lên.
Sáng sớm hôm sau, tôn giả Upagupta dẫn vị tỳ kheo lên núi, trước tiên dạy ông học tập thiền định sau lại dặn ông phải tuyệt đối phục tùng mới có thể đắc chính quả. Sau khi thuyết giảng một hồi, Tôn giả Upagupta vận dụng lực thần thông, hóa ra một cây đại thụ, rồi bảo: “Ông cần phải trèo lên cái cây này”.
Vị tỳ kheo “dạ” một tiếng rồi nhanh chóng trèo lên cây đại thụ. Lên được nửa chừng, cảm thấy thấm mệt, vị tỳ kheo liền dừng lại, lấy vạt áo lau mồ hôi, bất giác nhìn xuống thì không khỏi giật mình khi thấy một cái hố lớn xuất hiện ở dưới đó từ khi nào, sâu không thấy đáy.
Tôn giả Upagupta ngồi đả tọa ngay cạnh miệng hố, cười bảo: “Giờ hãy thả hai chân của ông ra”. Vị tỳ kheo run cầm cập, không biết phải làm sao, đành cắn răng, buông thõng hai chân.
“Buông nốt hai tay của ông ra nữa”, Tôn giả Upagupta cất tiếng.
Vị tỳ kheo “dạ” một tiếng nhưng rồi cũng chỉ dám buông một tay.
Tôn giả hối thúc: “Ông hãy buông nốt cả tay kia ra”.
“Nếu lại bỏ tay ra, sẽ rơi xuống hố mà chết”, vị tỳ kheo sợ hãi.
Tôn giả nói: “Ông đã có lời ước hẹn với ta, hết thảy tuân theo dạy bảo của ta, giờ lại hối hận rồi sao?”.
Vị tỳ kheo không còn cách nào khác, đành buông tâm không nghĩ gì nữa, vừa buông tay kia ra liền rơi vào cái hố sâu, vừa sâu hoắm vừa đen ngòm. Lúc này ông hồn xiêu phách lạc, toàn thân lạnh ngắt, nhưng khi mở mắt ra nhìn thì thấy cái cây và chiếc hố đã biến đâu mất, chỉ thấy Tôn giả Upagupta đang ngồi trước mặt mình, nhìn ông một cách từ bi: “Giờ ta hỏi ông, khi ông rơi xuống cái hố đó, ông còn thấy thế gian có gì đáng để thích nữa không?”.
Vị tỳ kheo trả lời: “Tôn giả, đã tới bước ngoặt sinh tử, hết thảy đều không còn gì ưa thích nữa”.
Tôn giả từ bi nói: “Là như thế. Hết thảy mọi thứ thế gian đều là hư ảo hết. Khi sắc thân ảo diệt, ái dục cũng theo đó mà ảo diệt. Nếu ông có thể nhìn thấu sắc thân vô thường, thoát khỏi ái chấp trói buộc, thì sẽ giải thoát khỏi nó. Ưa thích là căn nguyên của phiền não sinh tử, hãy cẩn thận với nó, tinh tấn tu hành, chớ mất bản tâm, sẽ thành chính Đạo”.
Vị tỳ kheo lúc này đột nhiên tỉnh ngộ, từ đó tĩnh tâm suy ngẫm, chuyên cần tinh tấn, cuối cùng chứng đắc quả vị La Hán.
Xem thêm: Người không tin Phật hỏi: ‘Đức Phật có oán hận, nổi giận không?’, vị tỳ kheo trả lời quá thuyết phục
Đôi lời cùng bạn quý:
Trong thế giới đang tôn sùng vật chất này thử hỏi ai không ngày đêm mong mỏi suy nghĩ về tiền tài, tiện nghi vật chất? Trong lúc chúng ta liên tục truy cầu vật chất và hư vinh ngoại thân và chưa có thì chúng ta đã và đang mệt mỏi và phí hoài tuổi thanh xuân cho những hư vinh. Để rồi ta lại quên mất quy luật rằng khi con người rời bỏ thế gian này thì cũng chẳng mang theo được gì. Vạn vật và nhân thế đều như ảo mộng. Nhìn thì như cầm chắc trong tay nhưng cũng tiêu tan như chộp không khí mà chẳng giữ được gì.
Ai cũng biết cuộc sống là mộng ảo nhưng không ai có thể thoát khỏi những cám dỗ của danh – lợi – tình. Chỉ khi đến hơi thở cuối đời, người ta mới nhận ra rằng tất cả những truy cầu trước kia đều trống rỗng, hư không. Càng tham đắm mải miết kiếm tiền, đuổi theo danh vọng hư ảo thì càng nhiều đau khổ. Vì thế hãy xem nhẹ vật chất, xem nhẹ mọi dục vọng để sống với tâm hồn thanh bạch và thản đãng, được như vậy bạn sẽ là người giàu có nhất thế gian.
Thực ra, phú quý hay bần tiện trên thế gian cũng như một dòng nước chảy. Nó không ngừng thay đổi vào mỗi thời khắc. Tất cả mọi thứ giống như là bóng trăng trên mặt nước. Mặc dù chúng ta theo đuổi những điều này không biết mệt mỏi, chúng ta thấy rằng cuối cùng chúng chỉ là tạm thời. Không có gì trong những thứ này là điều quan trọng nhất trong đời người cả vậy.
Chân Tâm