Một đoạn ghi âm của một viên chức thực thi pháp luật giám sát thị trường tại Sơn Đông, Trung Quốc, nói rằng “Việc hạ bệ một công ty quá dễ dàng” và “Tôi có 50 triệu nhân dân tệ thành tích chính trị mỗi năm” trong quá trình điều tra đã lan truyền gần đây. Trung Quốc có một vấn đề nghiêm trọng là thu tiền phạt bừa bãi. Chỉ riêng trong nửa đầu năm, doanh thu phi thuế quốc gia của Trung Quốc đã vượt quá 2 nghìn tỷ nhân dân tệ.

“Nói một cách thẳng thắn, tôi thực sự không có năng lực hỗ trợ một công ty. Phá hủy một công ty quá dễ dàng. Nếu vướng phải một vấn đề nhỏ, công ty sẽ bị tiêu diệt ngay khi nó lớn hơn”, phương tiện truyền thông Trung Quốc Upstream News đưa tin dựa trên các tài liệu khiếu nại mà công ty liên quan có được. Theo báo cáo, trong quá trình điều tra và xử lý vụ việc, Zhang, một nhân viên thực thi pháp luật của Cục Quản lý và Giám sát Thị trường Quận Thành Vũ ở Tỉnh Sơn Đông, đã đề cập trong một đoạn ghi âm giao tiếp với công ty,, “Dù có cung cấp hay không, chỉ cần đàm phán không tốt thì mọi chuyện sẽ vô hiệu.” Đồng thời, viên chức thực thi pháp luật cũng đề cập rằng năm nay, 21 triệu trong số 50 triệu thành tựu của chính phủ đã hoàn thành, và vẫn còn thiếu 29 triệu.”

Đoạn ghi âm về việc gây áp lực trắng trợn lên các công ty này đã bị vạch trần và gây xôn xao dư luận! Bài bình luận nhanh của Beijing News chỉ ra rằng “những lời lẽ vô lý” của người thực thi pháp luật này cũng phản ánh một tâm lý quyền lực thực tế nhất định. Ẩn ý tương ứng không gì khác hơn là những người thực thi pháp luật có quá nhiều “quyền gây tổn hại chính đáng” trước mặt doanh nghiệp.

Trong một cuộc phỏng vấn với đài này, Hạ Giang Binh, một học giả tài chính độc lập của Trung Quốc, đã trích dẫn lời than thở của người sáng lập Alibaba Jack Ma cách đây hơn 10 năm trước, chỉ ra rằng giám đốc hoặc trưởng phòng của một bộ có thể chặn một doanh nghiệp nộp thuế. Điều này rất phổ biến ở Trung Quốc và nhiều doanh nhân đã cảm nhận được điều đó. Những gì sở giám sát thị trường Sơn Đông nói là sự thật. 

Ông Trương, một người dân Sơn Đông, nói với đài này rằng hiện nay chính quyền địa phương Trung Quốc đã mất nguồn tài chính đất đai và nguồn thu từ thuế giảm đáng kể, để hỗ trợ công chức và duy trì chi phí hàng ngày, họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc nhắm vào các doanh nghiệp tư nhân. Trước đây, các công ty ở Chiết Giang, Sơn Đông và những nơi khác không thể chấp nhận được lý do cơ quan thuế trừng phạt, thậm chí một số công ty đã phải tạm dừng sản xuất.

“Lợi nhuận từ thương mại nước ngoài đã là chuyện của quá khứ, thị trường bất động sản đang bên bờ vực sụp đổ, doanh nghiệp trung ương tự làm chủ, người nghèo và nhóm dễ bị tổn thương ở phía dưới bị vắt kiệt, và chi tiêu tài chính và ngân sách cần thiết để hỗ trợ số lượng lớn nhất thế giới các công chức, cảnh sát, công tố viên, thẩm phán, thanh tra, giáo viên đại học và cán bộ đã nghỉ hưu chỉ có thể đến từ các doanh nghiệp tư nhân”, ông nói.

Nhà bình luận tài chính Trung Quốc Hồ Hoa Thành viết trong một bài báo: “Niềm tin quan trọng hơn vàng”. Đặc biệt trong tình hình hiện nay khi lòng tin của các doanh nhân đang yếu đi, nỗ lực cưỡng chế của cơ quan quản lý thị trường sẽ có tác động lớn hơn đến các doanh nghiệp. 

Ông Gu, một giáo viên Trung Quốc đã nghỉ hưu, nói với đài này rằng “Bản thân công tác giám sát có rất nhiều lỗ hổng, và thiếu sự ràng buộc về quyền lực trong xã hội, vì vậy họ có thể sử dụng quyền lực này để làm bất cứ điều gì họ muốn.”

Doanh thu phi thuế của Trung Quốc vượt 2 nghìn tỷ trong nửa đầu năm

Ngay từ năm 2023, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc đã để mắt đến cái gọi là hỗn loạn tiền phạt, nhưng doanh thu từ tiền phạt vẫn tiếp tục tăng. Theo dữ liệu do Bộ Tài chính Trung Quốc công bố, doanh thu phi thuế của nước này đạt 2,18 nghìn tỷ nhân dân tệ trong nửa đầu năm nay. Một số cư dân mạng viết một cách mỉa mai: “Các khoản tiền phạt được viết rất mới mẻ và tinh tế”. Ngoài ra còn có tin đồn lan truyền trên Internet rằng các đơn vị thuế của Trung Quốc đã treo cao khẩu hiệu, “Tập trung vào doanh thu và làm mọi cách có thể để ‘tìm’ ra nguồn thuế”.

Ông Giang Binh phân tích rằng Trung Quốc hiện đang đối mặt với tình trạng cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp tư nhân trong nước đều chuyển ra nước ngoài, nhiều doanh nghiệp trong chuỗi công nghiệp đã đóng cửa sau khi bị gián đoạn. Bộ Tài chính Trung Quốc tuyên bố giảm nguồn thu từ thuế và chính quyền địa phương dựa vào tiền phạt để để tăng doanh thu ngoài thuế. “Doanh thu tài chính địa phương chủ yếu phụ thuộc vào việc bán đất, nhưng hiện nay giá nhà ở Trung Quốc nói chung đang giảm. Các nhà phát triển không đủ khả năng mua đất và nhiều đất không bán được, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của địa phương, vì vậy họ phải áp dụng tiền phạt và đặt ra mục tiêu.”

Bài xã luận của China Business News chỉ ra rằng việc phạt tiền tùy tiện là một vấn đề lớn và là vấn đề đau đầu. Thứ nhất, việc phạt tiền tùy tiện có thể dễ dàng đưa doanh nghiệp vào chỗ chết. Thứ hai, đối với các bên liên quan, việc phạt tùy tiện là một thảm họa không đáng có. Ở một số nơi, những hạn chế về quyền tự do cá nhân hoặc đe dọa trách nhiệm hình sự thậm chí còn được sử dụng như một phương tiện để thu tiền phạt. Bài viết đề cập đến việc sống thắt chặt, chính quyền địa phương nên hướng vào trong để giảm bớt những chi phí không cần thiết, thay vì hướng ra ngoài và tập trung vào việc phạt tùy tiện.

“Đây là ‘vắt cạn ao để bắt hết cá'”, ông Gu nói. Chính phủ không biết cách nuôi dưỡng doanh nghiệp đúng cách. Nếu doanh nghiệp phát triển tốt, doanh thu thuế tự nhiên sẽ tăng. Trung Quốc cũng đang tìm mọi cách để thu hút doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, nhưng mặt khác lại đàn áp nặng nề các công ty, khiến họ sợ hãi và khiến nguồn vốn tháo chạy. Điều này sẽ chỉ gây hại cho nền kinh tế.