Tác giả: Sheramy Tsai

Sau một cú ngã nghiêm trọng, chụp cắt lớp vi tính (CT) giống như một chiếc phao cứu sinh, có thể loại trừ các tổn thương tiềm ẩn như xuất huyết não chỉ trong vài phút. Tuy nhiên, một nghiên cứu quy mô lớn nhất cho đến nay đã phát hiện, chụp CT có thể đi kèm một cái giá tiềm ẩn, khi liên kết bức xạ y tế với bệnh bạch cầu và ung thư hạch ở trẻ em. Nghiên cứu chỉ ra rằng, trong số các trẻ em được khảo sát, khoảng 1/10 trường hợp ung thư máu có thể liên quan đến bức xạ từ chẩn đoán hình ảnh y tế.

Đối với bất kỳ đứa trẻ nào, nguy cơ trong một lần chụp là nhỏ, nhưng khi tích lũy trên hàng triệu bệnh nhân, con số này trở nên đáng kể. Các bác sĩ X-quang nhấn mạnh rằng nguy cơ trước mắt của việc không chẩn đoán kịp thời vỡ ruột thừa hoặc xuất huyết não thường lớn hơn nhiều so với nguy cơ phơi nhiễm phóng xạ tiềm tàng trong dài hạn. Tuy nhiên, ở Hoa Kỳ, trẻ em được chụp CT thường xuyên hơn nhiều so với các quốc gia khác, đôi khi chỉ để trấn an phụ huynh chứ không phải vì sự cần thiết về mặt y tế.

Trẻ em chụp CT nhiều lần có nguy cơ ung thư tăng gấp ba

Nghiên cứu này, được công bố trên Tạp chí Y học New England, đã theo dõi gần 4 triệu trẻ em. Kết quả cho thấy, việc thực hiện một đến hai lần chụp CT đầu gần như làm tăng gấp đôi nguy cơ mắc ung thư máu; chụp nhiều lần làm tăng nguy cơ này lên hơn ba lần.

Bác sĩ Rebecca Smith-Bindman, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Nguy cơ ung thư tăng gấp ba lần là một yếu tố rủi ro rất quan trọng mà chúng ta cần cân nhắc khi chỉ định xét nghiệm.”

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu chỉ cho thấy “mối tương quan”, chứ không phải là bằng chứng về “quan hệ nhân quả”. Một số chuyên gia cảnh báo rằng, bản thân những đứa trẻ được chụp CT có thể có những khác biệt khác ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư. Mặc dù vậy, quy mô của nghiên cứu này đã củng cố thêm những lo ngại lâu nay về việc phơi nhiễm phóng xạ ở bệnh nhân nhỏ tuổi.

Làm thế nào để hiểu nguy cơ một cách khách quan?

Để nhìn nhận kết quả một cách khách quan hơn: Trong nghiên cứu, cứ 10.000 trẻ em thì có khoảng 14 em mắc ung thư mà không cần chẩn đoán hình ảnh. Trong khi đó, hai lần chụp CT đầu có thể làm tăng số ca mắc ung thư trên 10.000 trẻ em từ 14 lên khoảng 25 ca.

Chuyên gia Cynthia McCollough từ Bệnh viện Mayo Clinic chỉ ra rằng, công nghệ CT ngày nay thường sử dụng liều lượng thấp hơn so với các thiết bị cũ được dùng trong nghiên cứu, điều này có nghĩa là nguy cơ được báo cáo trong nghiên cứu có thể cao hơn so với thực tế hiện tại. Bác sĩ X-quang nhi khoa Donald Frush từ Đại học Duke cũng nhấn mạnh: “CT cứu mạng người. Nghiên cứu này cho thấy mối tương quan, và khi người ta nhầm lẫn nó với quan hệ nhân quả, điều đó chỉ gây ra sự hoang mang cho các quyết định y tế phức tạp.”

Cân nhắc giữa nguy cơ trước mắt và lâu dài

Đối với các bậc cha mẹ, xác suất ung thư trong tương lai khó có thể so sánh với nỗi sợ hãi trước mắt về việc bỏ lỡ một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Nhà vật lý y khoa Rebecca Milman thừa nhận rằng, khi các gia đình muốn biết nguy cơ là “nhỏ đến mức nào”, rất khó để đưa ra một con số định lượng chắc chắn.

Ngoài ra, việc giảm liều bức xạ không phải là một giải pháp hoàn hảo. Bác sĩ Frush giải thích, liều lượng quá thấp sẽ làm cho hình ảnh bị mờ, dẫn đến bỏ sót các tổn thương quan trọng. “Việc bỏ sót một phát hiện nguy hiểm là một rủi ro trước mắt lớn hơn nhiều so với nguy cơ phơi nhiễm phóng xạ nhỏ trong dài hạn.”

Cha mẹ và bác sĩ có thể làm gì?

Giải pháp không phải là từ bỏ chụp CT, mà là sử dụng nó một cách thận trọng hơn. Diana Miglioretti, một trong các tác giả của nghiên cứu, chỉ ra rằng nghiên cứu cho thấy 30% hoặc nhiều hơn các chỉ định chẩn đoán hình ảnh y tế ở Hoa Kỳ có giá trị thấp, thường được đưa ra “cho chắc ăn” khi các triệu chứng không rõ ràng, khiến trẻ em phải phơi nhiễm với bức xạ mà không nhận được lợi ích.

Cha mẹ có thể tham gia vào quá trình ra quyết định bằng cách đặt câu hỏi:

  • Chúng ta muốn tìm kiếm điều gì thông qua việc chụp chiếu?
  • Có lựa chọn thay thế nào an toàn hơn không (như siêu âm hoặc MRI)?
  • Kết quả này sẽ thay đổi kế hoạch điều trị như thế nào?

Những quyết định khó khăn nhất thường nằm ở vùng xám, chẳng hạn như đau đầu hoặc đau bụng không rõ nguyên nhân. Trong những trường hợp này, siêu âm hoặc MRI thường có thể cung cấp câu trả lời mà không cần phơi nhiễm với bức xạ.

Đối với các bậc cha mẹ đang trong tình huống khủng hoảng, ánh sáng của máy chụp CT tượng trưng cho sự an toàn và nhẹ nhõm. Nghiên cứu mới này không phủ nhận sức mạnh của nó, mà đặt ra một câu hỏi: Liệu chúng ta có thể giữ lại những lần chụp cứu mạng, đồng thời loại bỏ những lần chụp chỉ làm tăng thêm rủi ro không?

Giới thiệu tác giả: Sheramy Tsai, BSN, RN là một y tá kỳ cựu và là một nhà văn với mười năm kinh nghiệm viết lách. Tốt nghiệp từ trường Cao đẳng Middlebury và Đại học Johns Hopkins, Tsai kết hợp chuyên môn điều dưỡng và viết lách để cung cấp các nội dung sức khỏe có chiều sâu.

Bài gốc CT Scans Save Lives. A New Study Warns They May Also Fuel Childhood Cancers đăng trên tờ The Epoch Times bản tiếng Anh.