Chỉ vài dòng thơ ngắn ngủi cũng có thể thôi thúc trẻ đặt câu hỏi và tìm kiếm câu trả lời — những câu hỏi quan trọng nhất về cuộc sống.

Tác giả: Walker Larson

Điều mà cha mẹ mong muốn nhất cho con cái là gì? Đó là một cuộc sống trọn vẹn và thịnh vượng nhất, hy vọng con có thể sống một cách tốt nhất và trải nghiệm những điều tuyệt vời nhất. Nói đến đây, thơ ca có một sức mạnh lay động cả thể chất lẫn tinh thần, khiến bạn phải mở to mắt, dựng tóc gáy, thậm chí cảm thấy ngón tay ran ran: những bài thơ hay dẫn chúng ta đến với thế giới, đồng thời cũng mang thế giới đến trước mắt chúng ta, làm phong phú đời sống tinh thần và rèn luyện cho chúng ta khả năng phát hiện, thưởng thức những điều mà ta có thể đã bỏ lỡ. Đây là một lý do tại sao cha mẹ nên đọc thơ cho con nghe.

Cha tôi là một giáo sư tiếng Anh. Tôi vẫn nhớ, một ngày nhiều năm về trước, sau bữa tối, ông đã đọc cho cả nhà nghe một bài thơ của T.S. Eliot. “Chúng ta hãy cùng đi nhé, anh và em / Khi hoàng hôn buông xuống trên bầu trời…” Bài thơ đã mê hoặc tôi, tâm trí tôi đắm chìm trong mê cung tuyệt đẹp của ngôn từ, những con chữ vừa bí ẩn vừa cấp bách, vừa u buồn vừa thú vị. Khi đó, tôi hiểu rất ít về bài thơ này – và cho đến tận hôm nay, nó vẫn khiến tôi bối rối – nhưng lúc ấy, tôi cảm thấy mình đã bắt gặp một tác phẩm thiên tài, nó đang trò chuyện với tôi ở một tầng bậc mà trước đây tôi chưa từng biết đến.

Khi đọc bài thơ của Eliot, cha tôi biết lúc nào nên thì thầm, lúc nào nên cao giọng. Ông cũng biết nên ngừng ở đâu và ngừng trong bao lâu là phù hợp. Đối với tôi, giọng đọc của ông mãi mãi gắn liền với những câu thơ của Eliot. 

Tôi đã nghe các nàng tiên cá hát cho nhau nghe…
Tôi đã thấy họ cưỡi sóng ra khơi
Chải những ngọn sóng trắng xóa như mái tóc bạc bay trong gió
Khi gió lùa làm nước biển chia đôi hai màu đen trắng.

Trước khi cha đọc cho tôi nghe bài thơ này, tôi không hề biết tâm hồn và suy nghĩ có thể phiêu du đến những đâu, và giờ đây, tôi sống một cuộc đời trọn vẹn hơn vì đã biết được điều đó. Cho đến tận ngày nay, giọng nói ấm áp và trầm ổn của cha vẫn còn vang vọng bên tai tôi.

Đây là một trong những lý do quan trọng nhất để cho trẻ tiếp xúc với những bài thơ hay: thơ ca có thể mở ra cho chúng những thế giới mới về trí tuệ và cảm xúc, dạy chúng cách trưởng thành trong tâm hồn, giúp chúng cảm nhận và thấu hiểu một cách sâu sắc và hiệu quả. Như nhà giáo dục và giáo sư văn học John Senior đã nói:

“Nhà thơ sẽ nói ‘Nhìn kìa! Nhìn kìa! Bạn chưa từng thấy đâu’. Nếu bạn đi theo bước chân của ông ấy, bạn sẽ thấy được nhiều điều hơn, điều mà một mình bạn không thể làm được. Nếu bạn làm như vậy, bạn đã mở rộng khả năng trải nghiệm thế giới, và đó là một cách tồn tại khác.“

Một thế giới ngôn từ mới

Thơ ca là con đường hoàn hảo để dẫn dắt trẻ em khám phá thế giới văn học vĩ đại. Chúng có dung lượng ngắn, ngôn ngữ tinh xảo, cô đọng những cảm xúc và hiểu biết sâu sắc vào trong một đoạn văn nhỏ – giống như một chiếc kính lúp hội tụ ánh sáng mặt trời thành một chùm tia mạnh mẽ. Nhiều kiệt tác rất tinh gọn và súc tích, nhờ đó trẻ em dễ dàng tập trung hơn. Từ đó, các em tiếp thu được những “phép thuật” ngôn ngữ siêu việt, qua đó học được những kiến thức cơ bản của nghệ thuật văn học: các kỹ thuật như hình ảnh, nhịp điệu, ẩn dụ, cảm xúc và miêu tả.

Thơ ca mang lại cho trẻ khả năng cảm thụ để phân biệt các tác phẩm hay, điều này không chỉ giúp các em trở thành những độc giả có gu thẩm mỹ cao mà còn đặt nền móng cho việc viết lách cá nhân trong tương lai. Bởi vì những nhà văn giỏi phải có khả năng cảm thụ ngôn ngữ nhạy bén, và thơ ca giúp nuôi dưỡng phẩm chất này.

Ngoài ra, và có lẽ quan trọng hơn, những bài thơ vĩ đại tiết lộ cho trẻ em và thanh thiếu niên những câu hỏi lớn về sự sống và số phận con người. Như Robert Frost đã nói trong một bài phát biểu năm 1931: “Thơ ca bắt đầu bằng những ẩn dụ nhỏ nhặt, những ẩn dụ đẹp đẽ, những ẩn dụ thanh tao, và cuối cùng phát triển thành những suy tư sâu sắc nhất của chúng ta.” Có thể nói, cuộc đối thoại vĩ đại của văn minh phương Tây về ý nghĩa của sự sống và cái chết đã bắt đầu từ những bài thơ của Homer.

Frost cho rằng tất cả các nghiên cứu về con người và các mối liên kết tình cảm của con người phần lớn đều dựa vào ẩn dụ và so sánh, ông kết luận:

“Trừ khi bạn sử dụng thành thạo phép ẩn dụ, trừ khi bạn được giáo dục tốt về thơ ca trong lĩnh vực ẩn dụ, nếu không bạn sẽ không an toàn ở bất cứ đâu. Bởi vì bạn không hiểu rõ ý nghĩa của biểu tượng hay phép tu từ: bạn không hiểu những ưu và nhược điểm của phép ẩn dụ… Bạn sẽ không cảm thấy an toàn trong lĩnh vực khoa học; bạn cũng sẽ không an toàn khi tìm hiểu lịch sử.”

Tóm lại, thơ ca giúp trẻ em học được sự kỳ diệu của phép ẩn dụ, đây là một công cụ giao tiếp cơ bản cần thiết trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Kỹ năng ngôn ngữ là nền tảng của mọi nền giáo dục, bởi vì tất cả những gì chúng ta học được đều được truyền đạt qua ngôn ngữ, ngay cả khi chủ đề học không phải là văn học. Một nghiên cứu của Đại học Washington đã chỉ ra rằng, sự thành thạo về từ vựng và ngữ pháp của một đứa trẻ không chỉ dự đoán thành công của chúng trong lĩnh vực ngôn ngữ, mà còn dự đoán thành công trong các môn học khác. Nghiên cứu này đã xem xét một loạt các kỹ năng chuẩn bị vào lớp một để xác định kỹ năng nào là yếu tố dự báo thành công lớn nhất, và kết quả cho thấy năng lực ngôn ngữ vượt trội hơn hẳn các yếu tố khác.

Amy Pace, người phụ trách nghiên cứu này, cho biết: “Nhiều nghiên cứu khác tập trung vào toán, khoa học và khả năng đọc viết, thậm chí không xem xét đến việc ngôn ngữ cũng có thể đóng một vai trò. Nhưng trên thực tế, ngôn ngữ là một yếu tố dự báo mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực học thuật. Những đứa trẻ có trình độ tiếng Anh cao có khả năng học tốt môn toán, vì chúng sở hữu các công cụ ngôn ngữ để hiểu các khái niệm liên quan, trong khi một thiên tài toán học có thể không vận dụng được tư duy số học của mình vào các môn học khác.”

Nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với thơ ca mang lại lợi ích to lớn cho sự phát triển ngôn ngữ và sức khỏe tinh thần của trẻ. Theo cuốn sách “Reading Magic” của Mem Fox, các chuyên gia về đọc viết đã phát hiện ra rằng những đứa trẻ 4 tuổi có thể thuộc lòng tám bài đồng dao sẽ nằm trong nhóm có khả năng đọc tốt nhất vào năm 8 tuổi. Ngoài ra, một nghiên cứu năm 2021 cho thấy các triệu chứng như buồn bã, tức giận, lo lắng và mệt mỏi ở trẻ em nhập viện từ 8 đến 17 tuổi đã cải thiện đáng kể sau khi tham gia các bài tập đọc và viết thơ. Điều này cho thấy thơ ca có thể giúp trẻ em xử lý những cảm xúc tiêu cực và duy trì sức khỏe tâm thần tốt hơn.

Ngày nay, hành trình thơ ca của cá nhân tôi đã đi trọn một vòng tuần hoàn, vì tôi cũng đã bắt đầu đọc thơ cho gia đình nghe sau bữa tối, giống như cha tôi đã từng làm cho tôi. Tôi hy vọng qua đó sẽ xây dựng kỹ năng ngôn ngữ cho các con, nuôi dưỡng tình yêu của chúng đối với ngôn từ, và rèn luyện khả năng cảm thụ sự hài hòa và vần điệu. Quan trọng hơn, tôi hy vọng rằng giọng đọc nhẹ nhàng của tôi cùng với những câu chữ của các nhà thơ nổi tiếng như Tennyson, Keats, Eliot, Frost và Dickinson sẽ ít nhiều lưu lại trong ký ức của chúng và đồng hành cùng chúng suốt cuộc đời, giống như giọng đọc sách của cha đã luôn ở bên tôi. Dấu ấn này tựa như một dòng chảy ngầm dịu êm, giữa những con sóng cuồn cuộn khó lường của cuộc sống tương lai, sẽ đưa chúng hướng về cái đẹp và lòng tốt.

Nguyên tác: “Why Parents Should Read Poetry to Their Children” đăng trên tờ The Epoch Times bản tiếng Anh.

Giới thiệu tác giả: Walker Larson sống tại Wisconsin, là một nhà văn tự do và nhà văn hóa, trước đây từng giảng dạy văn học và lịch sử tại một trường cao đẳng tư thục ở Wisconsin. Ông có bằng thạc sĩ về văn học và ngôn ngữ Anh, các tác phẩm của ông đã được đăng trên “The Hemingway Review”, “Intellectual Takeout”, và nền tảng Substack của ông là “The Hazelnut”. Ông cũng đã viết hai cuốn tiểu thuyết: “The Hologram” và “Song of the Spheres”.

Biên tập viên trách nhiệm: Mạt Lị@#