Cuối thời chiến quốc, trong các nước chư hầu, nước Tần ngày càng lớn mạnh, thường xuyên mở rộng thế lực sang các nước xung quanh. Năm 270 TCN, nước Tần phái 20 vạn quân đánh nước Hàn, bao vây nước Triệu. Hàn và Triệu là nước láng giềng, quan hệ gần gũi thân thiết. Trong tình thế nguy ngập, nước Hàn phái sứ thần đến nước Triệu cầu chi viện. Triệu Huệ Văn vương lệnh cho Đại tướng Triệu Xa phái 5 vạn quân đến ứng cứu.
Triệu Xa là một danh tướng, nổi tiếng ngang với Liêm Pha. Ông là người khiêm tốn, thận trọng, mỗi khi nhàn rỗi lại đi xin người khác chỉ dạy binh pháp; khi tác chiến thì dũng cảm xông lên đầu. Ngoài ra Triệu Xa cũng chịu khó nghiên cứu mưu lược, biết lắng nghe ý kiến thuộc cấp. Lần này Triệu Xa dẫn quân từ kinh đô Hàm Đan xuất phát, đi được 30 dặm thì cho quân dừng lại, phòng thủ chắc chắn, làm vẻ cố thủ lâu dài.
Tướng Hồ Thương của quân Tần bị hiện trường giả đánh lừa, đắc ý nói: “Xem chừng Vu Dư đã thuộc nước Tần chúng ta”. Thế rồi Triệu Xa thừa lúc quân Tần chưa chuẩn bị đã dẫn quân thần tốc đến tiền tuyến Vu Dư rồi chiếm những cứ điểm quan trọng, tạo công sự, hoàn thành các hạng mục chuẩn bị chiến đấu.
Một hôm người thị vệ thưa với Triệu Xa có một binh sĩ tên Hứa Sử nói có việc quan trọng muốn gặp tướng quân. Triệu Xa cho thị vệ gọi binh sĩ Hứa Sử vào. Người lính tên Hứa Sử thấy tướng quân là người cầu thị dễ gần nên những lo lắng được giải tỏa. Anh ta thưa: “Quân ta tuy đến trước mặt quân Tần khiến chúng bất ngờ chưa kịp phòng bị, hiện đang rất hoang mang. Nhưng quân Tần xưa nay nhiều quỷ kế, chúng có thể thừa lúc quân ta vừa đến mà lập tức tấn công. Mong tướng quân thận trọng”. Vừa nghe Triệu Xa mừng rỡ khen: “Đúng, ngươi nói rất có lý!” Triệu Xa khiêm tốn tiếp thu lời khuyên của Hứa Sử, lập tức sắp xếp quân cẩn thận.
Đêm hôm đó, tướng Hồ Thương của quân Tần quả nhiên dẫn quân đến đánh lén quân Triệu. Nhưng quân Triệu đã có chuẩn bị, toàn trại đốt lửa đỏ rực hăng hái phản kích. Binh sĩ quân Tần thấy thế bất lợi không còn ý chí chiến đấu, liền ào ào bỏ chạy. Ngày hôm sau, trong lúc Triệu Xa đang xử lý việc quân thì lại có người xin cầu kiến, khi vào không ai khác vẫn là Hứa Sử.
Anh ta lại tấu với Triệu Xa: “Trong binh pháp có nói quân chiếm được nơi địa lợi mới hy vọng đánh thắng. Thuộc hạ quan sát kỹ địa hình quanh đây, nơi cao nhất và hiểm nhất là núi phía bắc nhưng quân Tần lại không chiếm giữ. Chúng ta nên nhanh chóng đi chiếm giữ. Từ nơi đó có thể quan sát rõ ràng, uy hiếp quân Tần”. Triệu Xa lại tiếp thu kiến nghị của Hứa Sử, lập tức phái 10 ngàn quân chiếm giữ núi phía bắc, chuẩn bị chu đáo phương án tấn công, quân lính đứng trên núi vẫy cờ hô vang, khí thế hừng hực để uy hiếp quân Tần. Tướng Hồ Thương của quân Tần ngẩng đầu lên nhìn thì nổi trận lôi đình, vội dẫn quân Tần đánh lên núi phía bắc. Lúc này Triệu Xa dẫn đại quân từ dưới đánh lên, quân Triệu trên đỉnh núi cũng dũng mãnh đánh xuống, hai mũi đánh kẹp khiến quân Tần đại bại bỏ chạy. Triệu Xa thừa thắng xông lên đuổi quân Tần ra khỏi nước Hàn và nước Triệu.
Triệu Xa chiến thắng trở về lại Hàm Đan. Huệ Văn vương lập tức phong Triệu Xa là “Mã phục quân”, địa vị sánh ngang Tướng quốc Lạn Tương Như và Đại tướng Liêm Pha. Huệ Văn vương khen Triệu Xa: “Triệu tướng quân đường xa tiến quân, lấy ít thắng nhiều, đuổi được quân Tần hùng mạnh, thật khổ cực mà lập công lao to lớn!”.
Triệu Xa khiên tốn thưa: “Thần có khổ cực gì? Nếu không có các tướng sĩ đồng lòng trợ lực, anh dũng chiến đấu, không thể đánh lui được quân Tần hùng mạnh. Thần xin đặc biệt tiến cử một binh sĩ tên Hứa Sử, cậu ta hai lần đưa kiến nghị xuất sắc. Thần làm theo kiến nghị của người này nên mới có thể giành được thắng lợi”.
Huệ Văn Vương nói: “Triệu tướng quân cũng không nên quá nhún nhường. Nhờ tướng quân khiêm tốn mới sẵn lòng tiếp thu ý kiến thuộc cấp, có thể lấy yếu thắng mạnh, đánh bại quân Tần. Còn Hứa Sử sẽ được ban thưởng xứng đáng, ta đặc cách đề bạt cậu ta giữ chức Quốc úy (chức quan quân sự cao cấp)!”
Quả là:
Thép tốt phải luyện,
Quan giỏi biết nghe;
Nghe nhiều biết rộng,
Vận động mới khỏe;
Khiêm tốn mới tiến,
Càng nhiều càng tốt!
La Thiện (罗善), Đại Kỷ Nguyên tiếng Trung
Tinh Vệ biên dịch
Xem thêm: