Tăng Quốc Phiên là một danh thần dưới triều Mãn Thanh. Ông vừa giỏi binh pháp, lại thông tường Nho học, là một người văn võ song toàn.
Vào những năm cuối đời, Tăng Quốc Phiên từng hồi tưởng lại: “Bình sinh chịu đựng những nhục mạ và lợi dụng của người khác nhưng chí không sờn”. Ông được hậu nhân đánh giá là bậc anh tài lấy kiên nhẫn để thành công, và hết sức tán đồng tư tưởng của ông.
1. Người có tâm đại nhẫn ắt thành đại nghiệp
Thời kỳ đầu khi mới thành lập Hoài Quân, Lý Hồng Chương tiến cử 3 nhân tài đến bái kiến Tăng Quốc Phiên. Tăng Quốc Phiên nhìn thấy họ nhưng không lập tức đến gặp mà chỉ đứng một góc khuất quan sát.
Sau nửa tiếng qua đi, Tăng Quốc Phiên phát hiện hai trong số ba người bắt đầu có vẻ sốt ruột không nhẫn được nữa. Một người thì nhìn trước ngó sau, xem đồ đạc trong phòng bày biện ra sao, còn một người tuy vẫn ngồi yên một chỗ nhưng thần sắc thay đổi, khó chịu trong lòng.
Chỉ có một người, thần sắc điềm nhiên, tuy vẻ ngoài hết sức bình thường nhưng lại toát ra ngạo khí hơn người, hai tay chắp thủ phía sau, mắt nhìn không trung, không chút vội vã.
Sau khi quan sát tỉ mỉ, Tăng Quốc Phiên nói với Lý Hồng Chương: “Ba người ông tiến cử, chỉ có một người là có tố chất, có đại căn có thể dùng vào việc lớn”.
Lý Hồng Chương nghe xong vội vàng hỏi: “Thầy làm sao biết được?”
Tăng Quốc Phiên vừa vuốt râu, vừa khẽ cười nói: “Người làm việc lớn, quan trọng nhất cần phải có tâm Đại Nhẫn. Trong ba người họ, chỉ có một người có tâm nhẫn nại, ắt sẽ thành đại nghiệp”.
Thực tế sau đó chứng minh phán đoán của Tăng Quốc Phiên là vô cùng chính xác. Người mà được Tăng Quốc Phiên nhắm trúng chính là Lưu Minh Truyền, sau này trở thành một trong những danh tướng của Hoài Quân, trong cuộc chiến Trung Pháp đã lập được nhiều đại công to lớn.
2. Người có tâm Đại Nhẫn khi đối diện việc lớn ắt có tĩnh khí
Tăng Quốc Phiên từng nói: “Yêu cầu đầu tiên của một người làm quan đó là tâm nhẫn nại”. Kỳ thực, không chỉ đối với người làm quan, mà bất kỳ người nào, bất kỳ việc gì cũng yêu cầu phải có tâm nhẫn nại.
Nhẫn nại chính là một loại tu dưỡng, cũng là điều kiện vô cùng quan trọng trong đối nhân xử thế. Người có tâm nhẫn nại có thể bao dung được những sự việc phân ưu trong đời, không sợ phiền phức, có thể kiên trì, kiên nhẫn đến cùng.
Có câu: “Nhẫn được vạn sự phiền, nhận được sự yên”. Người có tâm nhẫn nại có thể khống chế được bản thân, loại bỏ được tạp niệm trong lòng, giúp tiêu trừ phiền não, bảo trì hòa khí.
Cổ nhân thường nói: “Mỗi khi gặp chuyện đại sự mà có được tĩnh khí, giữ tâm không phiền không loạn, đây ắt phải là người có tâm nhẫn nại”.
Khi gặp việc lớn, việc nguy hiểm, cấp bách, thì oán trời, trách đất, hận người không phải là cách. Chỉ có tĩnh khí, bình tâm suy xét, thận trọng xử lý mới là đạo lý căn bản. Nếu tâm loạn, việc ắt rối, phá hỏng đại cục, trăm sự đều tan.
3. Người có tâm nhẫn nại, đãi người, tiếp vật đều có độ lượng
Làm người có tâm nhẫn nại ắt thành người có thiện duyên.
Có một lần Tăng Quốc Phiên nhận được một bức thư của em mình là Tăng Quốc Thuyên, trong thư nói ý rằng giờ sống với những kẻ tiểu nhân sao có thể khiến lòng em vui được. Tăng Quốc Phiên liền hồi đáp thư cho em mình, khuyên bảo làm người đừng có không nhẫn nại như vậy, nếu không e rằng sau này khó có thể hoà hợp được với mọi người.
Có nhẫn nại, mới có thể bao dung được người, được việc, hoà hợp với mọi người trong thế gian. Thế gian rộng lớn, kỳ hoa dị thảo, đua nhau khai nở, không gì không có, nói chi đến người.
Thế nhân đa dạng đa sắc, kiểu người nào cũng có, vậy nên, nếu như chỉ chọn những người chí đồng đạo hợp để kết giao còn những người khác thì không thể nhẫn nại mà tương đồng thì cũng giống như dùng lạt trói người, càng giãy càng đau.
4. Làm người có tâm nhẫn nại, sẽ khoan dung độ lượng với việc không vui
Có câu, trên đời 10 phần thì có 7, 8 phần không như ý. Làm người thì đa phần phải đối diện với những điều không thuận ý, hợp lòng mà xoay chuyển tình thế, đi thực thi, đi điều phối, đi liên hệ.
Vậy làm người phải làm sao để đối diện với những điều không vui? Đó chính là đạo tu dưỡng, tập cho mình có lòng khoan dung độ lượng, đây cũng là nói có lòng nhẫn nại.
Hai từ “nhẫn nại” nghe có vẻ rất đỗi bình thường, nhưng đằng sau nó lại ẩn chứa một hàm dưỡng thâm sâu vô lượng. Khi phải đối diện với tình cảm, với mối quan hệ giữa người thân, bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm, đôi khi chúng ta khó có thể tránh khỏi những xung đột từ lời nói cho đến ý kiến. Chỉ có một chữ Nhẫn mới có thể hoá giải được mà thôi.
Làm người có được chữ Nhẫn ắt có được niềm vui, biến vạn ưu thành vạn hỉ, như gió thuận buồm căng, thuyền nhẹ lướt đi.
Đôi lời về Tăng Quốc Phiên
Tăng Quốc Phiên vốn dĩ thiên chất không cao, thậm chí có người còn gọi ông là kẻ ngốc. Tương truyền khi ông còn nhỏ, một hôm, vì để học thuộc một đoạn văn, ông đã phải học đi học lại rất nhiều lần nhưng vẫn không thuộc. Trong lúc ông đang học thuộc đoạn văn trong thư phòng thì nhà có trộm lẻn vào lấy đồ, vì thấy ông còn thức nên chưa dám ra tay mà ẩn vào một góc đợi ông đi ngủ mới hành động.
Kết quả là đợi mãi không thấy ông đi ngủ mà cứ đọc tới đọc lui vẫn không thuộc. Tên trộm tức quá không nhẫn được, nhảy ra mắng: “Tư chất nhà ngươi như này mà học gì cơ chứ?” sau đó đọc thông vanh vách đoạn văn mà ông đang học xong rồi bỏ đi.
Đây là một tên ăn trộm có tư chất thông minh, vì muốn ăn trộm đồ mà vẫn có thể học thuộc được cả đoạn văn, thế nhưng trước sau gì hắn vẫn là một tên đạo tặc. Còn Tăng Quốc Phiên dù đọc đi đọc lại nhiều lần vẫn chẳng thuộc, tư chất kém cỏi nhưng ông lại có thể lấy nhẫn nại, lấy cần cù bù thiên chất, để sau này trở hành bậc anh tài trong thiên hạ, trở thành trụ cột của triều đình, lưu danh thiên cổ.
Tăng Quốc Phiên nhờ học những điển tích của cổ nhân mà cho rằng khả năng chịu đựng được áp lực, chịu đựng được đả kích, tự lực, tự cường, chiến thắng bản thân chính là yếu tố cần thiết của một người làm đại sự. Thông thường mà nói, để đánh giá một người có khả năng gánh vác được trọng trách hay không, chính là nhìn vào khả năng chịu đựng áp lực, khó khăn của họ.
Sự thành công trên con đường của Tăng Quốc Phiên phần nhiều đến từ năng lực nhẫn nại của bản thân. Thời niên thiếu ông dựa vào năng lực chịu khổ để tiến thân, đến trung niên, về già thì dựa vào nhẫn để chiến thắng nghịch cảnh. Ông chính là tấm gương thiên cổ cho hậu thế noi theo.
Theo Secret China
Minh Vũ biên dịch