10 phản ứng hóa học thú vị bạn dễ gặp ngay trong cuộc sống hàng ngày

Phản ứng hóa học luôn xảy ra xung quanh chúng ta từng giờ, từng phút, từng giây mà đôi khi ta không để ý hoặc quan tâm đến chúng. 

Mọi vật xung quanh bạn luôn không ngừng biến đổi, các vật chất cũ không ngừng tương tác với nhau tạo thành các vật chất mới có sức sống lớn, đó được gọi là những phản ứng hóa học. Cho dù đó chỉ là những hành động nhỏ nhặt như bật lửa châm điếu thuốc hay chỉ chiên rán đồ ăn thì chúng cũng là những phản ứng hóa học hết sức thiết thực. Nếu chúng ta để ý một kỹ một chút thì có thể nhận thấy và hiểu rõ về chúng.

Dưới đây là những phản ứng hóa học thường hay xảy ra trong cuộc sống sẽ khiến bạn thích thú:

1. Sự cháy

Mỗi lần quẹt diêm, bât bếp ga, châm nến hay bật lửa bạn đều quan sát phản ứng cháy diễn ra. Về cơ bản, sự cháy được tạo thành khi các phân tử mang năng lượng liên kết với ôxy tạo thành khí cacbonic và hơi nước, đồng thời giải phóng ra một năng lượng nhất định dưới dạng nhiệt.

Ví dụ:

Phản ứng cháy của mêtan, được tạo ra trong quá trình chế biến dầu mỏ, chưng cất khí than đá

CH₄ + 2O₂ -> CO₂ + 2H₂O + Năng lượng

2. Quang hợp 

Quang hợp là một trong những phản ứng hóa học phổ biến thường ngày và đóng vai trò quan trọng cho sự tồn tại của thực vật, động vật cũng như con người. Khi thực vật quang hợp, chúng hấp thụ khí CO₂ và nước rồi chuyển đổi thành chất dinh dưỡng và khí oxy, mà khí oxy là điều quyết định sự sống còn của con người cũng như động vật. Vậy nên người ta thường hay trồng cây xanh tại khu vực đông dân cư.

Phản ứng quang hợp:

6CO₂ + 6H₂O + ánh sáng -> C₆H₁₂O₆ + 6O₂

3. Gỉ sét

Chúng ta biết rằng sắt thép để trong không khí lâu ngày bề mặt của chúng sẽ xuất hiện lớp màu nâu đỏ mà người thường hay gọi là gỉ sét. Đây là phản ứng oxy hóa – khử, nó thường xảy ra trên bề mặt đồng hoặc xỉn bạc,…

Phương trình hóa học về hình thành gỉ sét: thông thường phản ứng đốt cháy sắt trong oxy ra oxit sắt từ Fe₃O₄, nếu oxy thiếu thì ra FeO, oxy dư và nhiệt độ cao thì ra Fe₂O₃.

3Fe + 2O₂ ( trong điều kiện dư oxy) -> Fe₃O₄

4. Kết hợp hóa chất

Nếu bạn cho baking soda phản ứng với giấm thì tạo thành núi lửa hóa học hay cho sữa vào trong bột nở khi nấu ăn thì chúng được gọi là những phản ứng thế trong hóa học. Nhìn chung các thành phần khi kết hợp đều tạo ra CO₂ và nước. Khí CO₂ hình thành trong bọt khí trong núi lửa giúp các vật chất nóng chảy trào lên.

Phương trình hóa học tổng quát cho phản ứng giữa baking soda và giấm:

CH₃COOH + NaHCO₃ -> NaC₃H₂O₂ + CO₂ + H₂O

5. Pin

Khi chúng ta sử dụng một dụng cụ điện nào đó có chứa pin thì xảy ra 1 phản ứng hóa học. Đó là phản ứng điện hóa học hay còn gọi là phản ứng oxy hóa – khử để tạo ra điện năng từ năng lượng hóa học. Phản ứng oxy hóa tự nhiên thường xảy ra trong tế bào điện, còn phản ứng nhân tạo thì xảy ra trong bình điện phân.

6. Quá trình tiêu hóa

Khi ta đưa thức ăn vào cơ thể, các phản ứng hóa học liên tục diễn ra:

Enzym amylaza trong nước bọt sẽ bắt đầu phá vỡ các phân tử đường và các cacbonhydrat thành các phân tử nhỏ bé hơn cơ thể chúng ta có thể hấp thụ. Axit clohydric trong dạ dày sẽ phản ứng với thức ăn nhằm phá vỡ chúng, cùng lúc đó các enzym cũng sẽ bẻ gãy các liên kết hóa học của các phân tử protein và chất béo có trong thức ăn, để cơ thể có hấp thụ chúng thông qua thành ruột rồi ngấm vào máu.

7. Phản ứng axit – bazơ

Khi ta cho một axit ( Axit sunfuric, axit nitric) kết hợp với 1 bazơ (xà phòng, soda) thì chúng ta đang thực hiện 1 phản ứng axit – bazơ, sản phẩm tạo thành sau phản ứng là muối trung hòa và nước.

Phản ứng hóa học axit – bazơ tạo ra natri clorua:

NaOH + HCl -> NaCl + H₂O

8. Phản ứng của xà phòng, chất tẩy rửa

Ai cũng biết xà phòng và các chất tẩy rửa thường ngày dùng để làm sạch vết bẩn trên quần áo nhưng quá trình làm sạch đó cũng là phản ứng hóa học.

Xà phòng nhũ hóa bụi bẩn nên bụi bẩn sẽ bám vào xà phòng và theo nước trôi đi, còn chất tẩy rửa hoạt động theo cơ chế chất hoạt tính bề mặt, làm giảm sức căng bề mặt của nước để nước có thể tương tác với dầu, khắc chế, và rửa trôi bụi bẩn.

9. Hô hấp hiếu khí

Là quá trình ngược lại với quang hợp, hô hấp hiếu khí là sự kết hợp giữa năng lượng phân tử với khí oxy tạo ra năng lượng cần thiết cho các tế bào, sản phẩm phụ của nó là CO₂ và nước. Năng lượng mà tế bào sử dụng ở đây là ATP.

Phương trình hóa học:

C₆H₁₂O₆ + 6O₂ -> 6CO₂ + 6H₂O + 36 ATPs (năng lượng)

10. Hô hấp kỵ khí

 Ngược lại với hô hấp hiếu khí, hô hấp kị khí là một loạt các phản ứng hóa học cho phép tế bào lấy lại năng lượng từ các phân tử phức hợp mà không có oxy. Các tế bào trong các cơ của bạn thực hiện hô hấp kị khí bất cứ khi nào bạn tiêu hao oxy vận chuyển tới chúng như lao động cơ bắp trong thời gian dài và cường độ lớn.

Ngoài ra, hô hấp kỵ khí diễn ra trong quá trình men và vi khuẩn lên men, sản xuất etanol, cacbonic và các loại hóa chất khác để sản xuất ra pho mát, rượu, bia, sữa chua, bánh mì và nhiều sản phẩm thông dụng khác.

Phương trình tổng quát của một hình thức hô hấp kỵ khí:

C₆H₁₂O₆ -> 2C₂H₅OH + 2CO₂ + năng lượng

Những phản ứng hóa học này tồn tại ngay xung quanh chúng ta, hàng ngày, hàng giờ, thậm chí trong từng phút, từng giây ở bất cứ nơi nào, ngay cả trong cơ thể chúng ta tạo ra những sản phẩm hóa học khác nhau mà chúng ta không hề nhận thấy.

Sơn Tùng