Trong lịch sử quân sự Trung Hoa, có 2 đại quân sư kiệt xuất là Tôn Tẫn và Khổng Minh, đã để lại cho kho tàng binh học thế giới những bài học ngàn năm không mờ.
Trong đó, Gia Cát Lượng nổi tiếng có một “ngón” uy danh hậu thế, đó gọi là “bát trận đồ”, xuất lai từ bát quái truyền thống, từng đẩy lui đại tướng Đông Ngô là Lục Tốn mặc dù ông cách xa ngàn dặm, khiến ai nấy đều kinh sợ. Thế nhưng lại có một người có khả năng “đọc thấu ý nghĩ” của ông thông qua trận pháp này, và đó cũng là người duy nhất.
Gia Cát Lượng sở dĩ được Lưu Thiện phong là võ hầu, cũng vì nguyên nhân ông thích động võ, ông chỉ vời một vùng đất nhỏ nước Thục, liên tiếp tấn công các vùng đất rộng lớn, tấn công nước Ngụy có thực lực quân sự mạnh hơn nước Thục nhiều lần, không phải dựa vào thần cơ diệu đoán, hay kỳ mưu quỷ kế của ông, (trong “Tam Quốc Chí” xưng ông là: “Sở trưởng trị quân giỏi, có tài dùng mưu, có tài trị dân, ưu thế về chiến lược”) mà là dựa vào ông dùng đá để bày thành một loại trận kỳ lạ vô cùng, quỷ thần cũng khó đoán, tên là “bát trận đồ”.
Gia Cát Lượng dùng bát trận đồ để huấn luyện quân đội, luôn luôn khắc địch chế thắng. Đỗ Phủ trong một bài thơ từng tiết lộ bí mật thành công của Gia Cát Lượng: “Công cái tam phân quốc, danh thành bát trận đồ. Giang lưu thạch bất chuyển, di hận thất thôn ngô”.
Bát trận đồ được Gia Cát Lượng dùng đá xây dựng trên bãi cát của vùng đất Ngư Phúc, trong cổ đại, không ít nhân vật nổi tiếng đã từng nhìn thấy, Tô Đại Hồ Tử của Bắc Tống cũng từng nhìn thấy, ông ta từ trên núi nhìn xuống, nhìn thấy bát trận đồ có khoảng cách hơn 100 dặm, thành tám hàng, 64 cột mốc, mỗi cột mốc đều là hình vòng tròn, toàn bộ bát trận đồ không có một chỗ nào là lồi lõm hết, giống như là bóng của mặt trời vậy. Tô Đại Hồ Tử liền đến gần để nhìn kỹ, nhưng lại nhìn thấy chỉ toàn là đá, nhiều vô số không phân biệt được. Bản thân ông ta cũng cảm thấy vô cùng kỳ lạ. Tô Đông Pha không giải được, hàng ngàn năm nay, không biết có bao nhiêu người dẫn binh đánh trận cũng xem không hiểu. Nhưng có một người, lại phá giải được sự huyền bí của bát trận đồ, người đó chính là Tư Mã Hoàn Ôn, đại tướng nhà Đông Tấn.
Hoàn Ôn lấy: “Nếu không thể lưu danh trăm đời, thì để lại tiếng xấu vạn năm”, làm phương châm đời người, năm đó, ông thống lĩnh đại quân viễn chinh Ba Thục. Đột nhiên, phía trước có một luồng sát khí nổi lên trên trời, cản con đường đang đi của đoàn quân. Hoàn Ôn dẫn các tướng lĩnh thuộc hạ đi thăm dò, thì ra sát khí đến từ một đống đá ‘bát trận đồ’ do Gia Cát Võ Hầu bày bố. Hoàn Ôn quan sát một cách rất chi tiết, rất lâu sau, ông gật đầu nhè nhẹ, trong mắt lộ rõ ánh sáng chói ngời của vui mừng. Hoàn Ôn cười hỏi các thuộc hạ: “Các vị có biết, cái mà bát trận đồ bày bố thực sự là trận pháp gì không?”
Tư Mã Hoàn Ôn, đại tướng nhà Đông Tấn, người duy nhất trong lịch sử hiểu được thâm ý trong bát trận đồ kỳ ảo của Gia Cát Lượng. (Ảnh: internet)
Mọi người đều vô cùng hoang mang, lắc đầu lia lịa, Hoàn Ôn cực kỳ khẳng định nói: “Đây là thế Thường Sơn xà đó!”
Thường Sơn xà, giống như tên gọi, là một loại rắn sống ở núi Thường Sơn, tên là Suất Nhiên, nó có một đặc điểm rõ rệt: Tấn công đầu thì đuôi cứu, tấn công đuôi thì đầu cứu, tấn công chính giữa thì đầu đuôi cùng cứu! Con người dựa theo đặc điểm của nó phát minh ra Thường Sơn xà trận, lợi hại vô cùng! Sau đó Hoàn Ôn đổi đường khác để đi, ông dùng uy phong hơn trăm lần để hủy diệt Thành Đô, trong Thành Đô chém giết cướp bóc, hủy diệt hoàn toàn Thành Đông, nhưng duy nhất không dám đụng đến một cành cây ngọn cỏ ở đền Gia Cát Võ Hầu. Ông đối với Gia Cát Lượng vô cùng kính trọng và khiếp sợ, nếu ông không có sự chắc chắn tuyệt đối, cũng không dám đưa ra định nghĩa cho bát trận đồ.
Vì vậy, cái mà bát trận đồ đối ứng trên thực tế chính là Thường Sơn xà trận, chắc chắc là chính xác không thể sai được. Chân tướng của sự thật đại khái chính là, Gia Cát Lượng bề ngoài là bày bố bát trận đồ (tuyên truyền ra ngoài cũng vậy), trên thực tế, lại vô cùng kỳ diệu đem Thường Sơn xà trận ẩn tàng bên trong.
Thời gian thấm thoát, chúng ta đã không còn nhìn thấy được bát trận đồ thực sự nữa rồi, nhân gian thiếu mất một loại truyền kỳ, chúng ta thiếu mất sự tưởng tượng vô hạn. Thật đáng tiếc!
Dịch và giải nghĩa bài thơ “Bát Trận Đồ” của thi Thánh Đỗ Phủ:
“Công lớn chia Tam Quốc
Thành danh bát trận đồ
Sông chảy đá chẳng rời
Để hận thất chiếm Ngô.”
Giải nghĩa: Khổng Minh có công lớn nhất trong việc đánh bại quân Tào Tháo trong trận chiến Xích Bích, hình thành thế đứng kiềng ba chân: Thục Hán – Tào Ngụy – Tôn Ngô, về sau chính thức đi vào thời kỳ Tam Quốc, vì vậy Đỗ Phủ nói công lao lớn nhất của Khổng Minh là phân chia ra Tam Quốc. Và danh tiếng của Khổng Minh đến thời nay vẫn được nhiều người biết đến thông qua bát trận đồ, có thể nói ông lưu danh ngàn năm nhờ có bát trận đồ. “Sông chảy đá chẳng rời” là nói về sự ảo diệu trong thế trận bát trận đồ của Khổng Minh, những hòn đá trong bát trận đồ dù có bị nước sông đánh tràn vào cũng không bị lung lay di chuyển, vẫn đứng im như ban đầu.
Minh Vũ biên dịch
Xem thêm: