Lời toà soạn: Các dân tộc Á Đông có một nền văn minh vô cùng xán lạn. Lịch sử Á Đông nói chung, trong đó có Trung Quốc và Việt Nam, rất hào hùng, tràn đầy khí chất. Lịch sử 5000 năm văn minh, văn hoá của Á Đông là cả một kho tàng vô giá cho hậu thế. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của những quan niệm mới có phần thiên kiến, lệch lạc, lịch sử ấy đã bị cải biên và nguỵ tạo nhiều. Với mong muốn phục hưng lại nền văn minh vĩ đại cũng như những truyền thống đạo đức quý báu của người Á Đông, chúng tôi tiến hành loạt bài về lịch sử Việt Nam, Trung Hoa… gửi đến quý độc giả, ngõ hầu phá giải được những quan niệm sai lệch hiện nay.
Trung Hoa từ xưa đến nay có rất nhiều người tài giỏi và trí huệ, họ là các vị vua nổi tiếng, những chiến thần, những danh tướng Trung Quốc hay những bậc trí huệ Thánh Nhân như Lão Tử, Khổng Tử, Quỷ Cốc Tử…vv. Nhưng để tìm ra được người trí tuệ nhất thì quả là không phải việc dễ dàng. Bởi vì, lựa chọn ai cũng e là có người không phục. Nhưng chắc hẳn mọi người sẽ không phải nghi hoặc gì khi liệt kê 8 người đàn ông dưới đây vào danh sách những người trí tuệ nhất thời cổ đại.
1. Lão Tử
Người ngày nay thường nói: “Lão Tử thiên hạ đệ nhất”. Lão Tử tên là Lý Nhĩ, là một vị Chân Nhân và nhà tư tưởng vĩ đại của Trung Quốc cổ đại. Ông là người sáng lập trường phái Đạo giáo. Tác phẩm “Đạo đức kinh” của ông giải thích sự diễn biến của vũ trụ và vạn vật, cho rằng: “Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật”. Khổng Tử bình luận về Lão Tử: “Long thừa phong vân nhi thượng cửu thiên dã! Ngô sở kiến lão tử dã, kỳ do long hồ”. Khổng Tử đại ý muốn nói rằng: Loài rồng bay lượn trên chín tầng mây, nay gặp Lão Tử thì mới thấy đó chính là một con rồng vậy.
2. Quỷ Cốc Tử
Quỷ Cốc Tử là một nhân vật rất bí ẩn. Theo truyền thuyết, ông là một người thông thiên triệt địa, có kiến thức học vấn sâu rộng, người đời không sánh kịp. Ông vừa là nhà thần học: Có khả năng chiêm tinh, xem bói bát quái, dự đoán thế sự chuẩn xác vô cùng. Hai là nhà binh học, sáu thao ba lược, biến hóa vô cùng, bày binh bố trận quỷ thần khó lường. Ba là nhà du học, thấy nhiều biết rộng, xuất khẩu thành thơ. Bốn là xuất thế học, tu thân dưỡng tính, trừ bỏ bệnh tật, kéo dài thọ mệnh. Tương truyền, Tôn Tẫn người nước Tề, Bàng Nguyên và Trương Nghị người nước Ngụy, Tô Tần người Lạc Dương đều là học trò xuất sắc của ông.
3. Gia Cát Lượng
Gia Cát Lượng được người đời biết đến là một bậc trí tuệ lớn của cổ đại Trung Quốc. Ông nổi danh với “Thuyền cỏ mượn tên”, khẩu chiến quần hùng, xem thiên tượng mà biết thế sự. Bất luận là truyền thuyết dân gian hay tư liệu lịch sử thì những câu chuyện về ông đều rất thần diệu. Đáng nhắc tới chính là, Gia Cát Lượng từng tự so sánh mình với Quản Trọng, công trạng của đời ông lớn hơn Quản Trọng. Như vậy xem ra, Khổng Minh không thể nghi ngờ là người có khả năng toàn diện nhất. Nói về những câu chuyện thần bí thuộc loại hàng đầu thì không ai qua được nhà chính trị Gia Cát Lượng Khổng Minh kiệt xuất thời Tam Quốc này.
4. Quản Trọng
Quản Trọng là nhà kinh tế học đứng đầu của Trung Quốc cổ đại. Người đời sau đã đem những tài năng của ông viết thành sách có nội dung vô cùng phong phú. Là nhà tư tưởng và thiên văn, là người có tri thức về kinh tế và nông nghiệp, bộ não của ông chính là một bộ bách khoa toàn thư.
5. Khổng Tử
Khổng Tử tên thật là Khổng Khâu, tự là Trọng Ni. Ông là nhà tư tưởng lớn, nhà giáo dục lớn, nhà chính trị lớn nổi danh của Trung Quốc. Khổng Tử là người khai sáng tập tục cá nhân dạy học, là người sáng lập Nho giáo. Tương truyền ông có 3000 đệ tử, trong đó 72 đệ tử là người hiền tài. Ông từng được liệt vào “10 đại danh nhân văn hóa lớn thế giới”.
Ngay cả tướng mạo của Khổng Tử cũng rất đặc biệt, đỉnh đầu của ông thấp, bốn xung quanh cao, trán rộng. Người có tướng mạo này trí nhớ chắc chắn siêu phàm. Khổng Tử từng nói: “Nếu khoác cho ta hai chữ thánh nhân ta đâu dám nhận. Nhưng thực hiện theo công việc của bậc thánh và bậc nhân thì ta từ trước đến nay chưa biết chán, dạy học trò chưa bao giờ biết mệt mỏi, chỉ có vậy thôi”.
6. Trương Lương
Trương Lương khuyên nhủ Lưu Bang. (Ảnh: Catherine Chang/Đại Kỷ Nguyên tiếng Anh)
Trương Lương tự là Tử Phòng. Ông là mưu thần quan trọng của Lưu Bang. Ông cùng với chiến thần Hàn Tín và Tiêu Hà được coi là “Hán sơ tam kiệt” hay “Tam kiệt nhà hán” (ba người kiệt xuất thời Hán). Kỳ thực Trương Lương là người “trói gà không chặt” nhưng dựa vào trí tuệ cực kỳ xuất sắc mà trợ giúp Hán Cao Tổ Lưu Bang đoạt được thiên hạ. Khi về già, ông không lưu luyến đại vị mà sống cuộc sống thong dong không màng chính trị, dạo chơi bốn phương. Hán cao tổ Lưu Bang đánh giá về Trương Lương: “Phu vận trù sách duy trướng chi trung, quyết thắng vu thiên lý chi ngoại, ngô bất như Tử Phòng”. (Ý Lưu Bang muốn nói về trù tính sách lược, ông không bằng được Trương Lương).
7. Khang Hi
Nếu như nói đến bậc quân vương giác ngộ của Trung Quốc cổ đại thì phải xếp Khang Hi ở vị trí đầu bảng, bởi đây là vị hoàng đế vĩ đại nhất Trung Hoa cổ đại. Ông là vị Hoàng đế thứ 4 của nhà Thanh. Mặc dù việc chính sự tiêu hao của Khang Hi phần lớn thời gian và tinh lực nhưng ông vẫn là vị Hoàng đế có trí nhớ “kinh người”. Mỗi khi rảnh rỗi ông vẫn không quên nghiên cứu toán học, thiên văn học và những ngành học đứng đầu thời kỳ ấy.
8. Dương Tu
Dương Tu được cho là “Trí thương hữu dư, tình thương bất túc” (chỉ số trí tuệ có thừa, chỉ số tình cảm chưa đủ). Rốt cuộc chỉ số trí tuệ của Dương Tu là bao nhiêu? Chúng ta có thể lấy Tào Tháo làm tham chiếu. Tào Tháo là người kiệt xuất thời ấy, trí nhớ hơn người (không tính về sự nghi ngờ). Vậy, Tào Tháo đánh giá thế nào về Dương Tu?
Tào Tháo nói về Dương Tu: “Ngã tài bất kiến khanh (Dương Tu), nãi giác tam thập lý”. Đại ý Tào Tháo muốn nói rằng, chỉ số trí tuệ của Dương Tu vượt xa của ông 30 dặm. Chính trí tuệ của Dương Tu khiến Tào Tháo phải nể phục và nhiều lần phải “ngậm bồ hòn làm ngọt”.
***
Trí tuệ Á Đông rất thâm trầm, sâu sắc. Những bậc nho sĩ, trí thức phương Đông (Trung Quốc, Việt Nam…) luôn khiến hậu thế phải ngưỡng mộ. Ở đây, chúng tôi điểm sơ qua một số gương mặt tiêu biểu nhất của lịch sử Trung Hoa. Ở phạm vi một bài viết khác, xin được phép bàn sâu hơn về những gương mặt tri thức xuất sắc trong sử Việt để độc giả rộng đường dư luận, có cái nhìn toàn diện hơn.
Mai Trà biên dịch
Chân Phong hiệu đính
Xem thêm: 9 dũng tướng tài ba nhất trong cổ sử Việt Nam, Quang Trung chỉ xếp thứ 2 (Kỳ 1)