Sự kì vĩ và bao la của vũ trụ một lần nữa được chứng minh khi các nhà thiên văn học vừa phát hiện tới hơn 300.000 thiên hà chỉ trong một góc nhỏ của bầu trời phía bắc.
Một bản phát hành dữ liệu được thu thập bởi mạng lưới kính viễn vọng tần số thấp ( LOFAR ) ở châu Âu đã bổ sung các mức độ chi tiết mới lạ cho bản đồ sóng vô tuyến trên vũ trụ, truyền cảm hứng cho hàng chục nghiên cứu về mọi thứ từ từ trường đến lỗ đen.
Đo radio đòi hỏi một số thiết bị khá nhạy cảm. Dải 20.000 ăng ten của LOFAR nằm rải rác trên 48 trạm ở Hà Lan và nước ngoài giống như một con mắt nhạy cảm với sóng vô tuyến trên bề mặt hành tinh của chúng ta.
Trong số nhiều nhiệm vụ của nó là một cuộc khảo sát chuyên sâu về bầu trời đêm phía bắc với tần số vô tuyến khoảng 120 đến 168 megahertz, dự kiến sẽ cung cấp thông tin mới về một loạt các hiện tượng thiên văn tỏa sáng nhẹ.
Cho đến nay chỉ có khoảng 20% khối lượng công việc của cuộc khảo sát đã được hoàn thành, và trong đó, các nhà khoa học trên toàn cầu chỉ có thể truy cập khoảng 10% dữ liệu có sẵn. Điều đó có vẻ không nhiều, nhưng rõ ràng họ đang rất nỗ lực triển khai dự án.
Tạp chí Astronomy and Astrophysics vừa công bố 26 nghiên cứu dựa trên công bố dữ liệu ban đầu này, bao gồm các chuẩn tinh, blazar, lỗ đen và trường điện từ liên thiên hà.
Một trong những tiết lộ lớn trong đó là 325.694 điểm trong đó ánh sáng của sóng vô tuyến tăng lên ít nhất năm lần so với nhiễu nền. Khoảng 70% trong số này có thể được liên kết với tín hiệu quang, do đó, khá an toàn khi nói những điểm sáng này đại diện cho các thiên hà mà chúng ta có thể thêm vào lộ trình vũ trụ của mình.
Xác định vị trí của các thiên hà mới không chỉ giúp chúng ta hiểu cấu trúc bên trong của chúng mà còn cung cấp một công cụ có giá trị để hiểu được những khoảng trống rộng lớn ở giữa.
Thông thường, sóng vô tuyến được tạo ra bởi sự nhiễu loạn khuấy động khi các thiên hà va chạm.
“Điều chúng ta bắt đầu thấy với LOFAR là trong một số trường hợp, các cụm thiên hà không hợp nhất cũng có thể cho thấy sự phát xạ này, mặc dù ở mức rất thấp mà trước đây không thể phát hiện được” , nhà vật lý thiên văn Annalisa Bonafede từ Đại học Bologna nói.
“Phát hiện này cho chúng ta biết rằng bên cạnh các sự kiện sáp nhập, còn có những hiện tượng khác có thể kích hoạt gia tốc hạt trên quy mô lớn.”
Độ nhạy của mắt LOFAR trên bầu trời cũng đã giúp các nhà nghiên cứu tìm ra các từ trường mờ nhạt được dự đoán là tồn tại trong không gian liên thiên hà nhưng cho đến nay quá khó để phát hiện.
Tuy nhiên, những thành tựu này mới chỉ là khởi đầu. Còn rất nhiều bầu trời để khám phá và hứa hẹn có thể tiết lộ khoảng 15 triệu nguồn phát xạ sóng vô tuyến mới trong tương lai.
Hoài Anh