Khám nghiệm tử thi của Prince đã xác định nghệ sĩ này chết do dùng ma túy tổng hợp quá liều. Tin này tiếp nối thêm tin khác về tay trống kì cựu Nick Menza trong ban nhạc Megadeth đã ngã gục trên sân khấu và qua đời hồi cuối tháng 5 vừa rồi.
Quả thực, chúng ta thấy rằng khi chúng ta chưa kịp lau khô nước mắt tiếc thương cho sự ra đi của một ngôi sao nhạc, thì một ngôi sao khác lại ra đi. Hiện nay, không thiếu những trường hợp nghệ sĩ nổi tiếng qua đời sớm, từ Michael Jackson cho tới Elvis Presley hay Hank Williams.
Là một bác sĩ, tôi bắt đầu tự hỏi: Không lẽ trở thành một siêu sao thì không thể đi đôi với cuộc sống dài lâu và khỏe mạnh? Có những điều kiện mặc định nào gây ra cái chết của các ngôi sao? Và cuối cùng, những nguyên nhân sâu xa nào dẫn đến những cái chết sớm này?
Để tìm ra câu trả lời cho từng câu hỏi đó, tôi đã phân tích 252 ngôi sao trong danh sách của Rolling Stone “100 nghệ sĩ lớn nhất” của kỉ nguyên nhạc Rock & roll.
Rủi ro gặp tai nạn cao hơn bình thường
Cho tới nay, 82 trong số 252 thành viên của nhóm ưu tú này đã qua đời.
Có 6 vụ giết người với các nguyên nhân khác nhau, từ bệnh ám ảnh tâm thần dẫn đến việc nổ súng vào John Lennon, cho tới kế hoạch đâm xe vào các rapper Tupac Shakur và Jam Master Jay. Hiện vẫn có nhiều tranh cãi về vụ việc San Cooke bị bắn bởi một nữ quản lý khách sạn (người được cho là đang cố bảo vệ một gái mại dâm đã cướp đồ của Cooke). Al Jackson Jr., tay trống nổi tiếng của Booker T & the MGs, đã bị bắn 5 phát đạn từ phía sau vào năm 1975 bởi một tên trộm, vụ việc vẫn chưa được nhà chức trách làm sáng tỏ.
Một tai nạn có thể xảy ra với bất kì ai, nhưng có vẻ như những nghệ sĩ này có tỉ lệ gặp rủi ro lớn hơn. Có rất nhiều trường hợp tử vong do sử dụng thuốc quá liều như Sid Vicious của nhóm Sex Pistols ở tuổi 21, David Ruffin của nhóm Temptations chết ở tuổi 50, The Drifters’ Rudy Lewis ở tuổi 27, và nghệ sĩ nhạc đồng quê Gram Parsons tử vong ở tuổi 26.
Và trong khi khả năng thiệt mạng trong một vụ máy bay rơi là khoảng 1 phần 5 triệu, nếu bạn nằm trong danh sách Rolling Stone, khả năng này nhảy lên thành 1 phần 84: Buddy Holly, Otis Redding và Ronnie Van Zant của nhóm Lynyrd Skynyrd đều thiệt mạng trong một tai nạn máy bay khi đang đi lưu diễn.
Một ly rượu, một điếu thuốc và những viên thuốc lắc
Nếu xét dân số chung, các bệnh liên quan đến gan chiếm xấp xỉ 1,4% nguyên nhân gây tử vong, thì trong danh sách 100 nghệ sĩ vĩ đại nhất của Rolling Stone, tỉ lệ này cao gấp 3 lần.
Điều này có mối liên hệ với việc các nghệ sĩ sử dụng rượu và ma túy liều cao. Với ung thư ống mật gan, loại ung thư cực hiếm gặp, đã có 2 trong danh sách 100 là Ray Manzarek của nhóm The Doors và Tommy Ramone của nhóm Ramones, đều gục ngã sớm bởi loại ung thư mà tỉ lệ mắc là 1/100.000 người mỗi năm.
Đa số các thành viên trong danh sách của Rolling Stone sinh ra trong những năm 1940 và trưởng thành vào những năm 1960, khi hút thuốc đang cao trào. Do vậy không ngạc nhiên khi một phần lớn các nghệ sĩ đã qua đời do ung thư phổi: George Harrison của nhóm The Beatles ở tuổi 58, Carl Wilson của nhóm Beach Boys ở tuổi 51, Richard White của Pink Floyd ở tuổi 65, Eddie Kendricks của nhóm The Temptations ở tuổi 52 và Obie Benson của nhóm Four Tops ở tuổi 69. Ung thư vòm họng cũng có liên quan đến việc hút thuốc, đã gây ra cái chết của ca sĩ nhạc country Carl Perkins ở tuổi 65 và nghệ sĩ Levon Helm của nhóm The Band ở tuổi 71.
Ray Manzarek – Tay chơi keyboard của The Doors qua đời do ung thư gan ống mật. (Ảnh: Tom Hill/CNN)
Một số lượng đáng kể thành viên trong danh sách này bị đột quỵ hoặc suy tim, ví dụ như Ian Stewart ở tuổi 47 và nghệ sĩ vĩ đại nhạc blues Muddy Waters ở tuổi 70, Howlin Wolf ở tuổi 65, Roy Orbison ở tuổi 52 và Jackie Wilson ở tuổi 49.
Gần đây chúng ta thấy Glenn Frey của The Eagles gục ngã trước bệnh viêm phổi, tuy nhiên ca sĩ kì cựu Jakie Wilson cũng mắc căn bệnh tương tự ở tuổi 49, 9 năm sau một cơn suy tim nặng. James Brown thường phàn nàn về những cơn ho dai dẳng và từ chối điều trị trước khi ông qua đời ở tuổi 73, với nguyên nhân gây ra cái chết được xác định là tim xung huyết do bị viêm phổi.
Hiện nay, nước Mỹ đang ở giữa giai đoạn lạm dụng chất gây nghiện, với việc sử dụng quá liều heroin và thuốc kê đơn xảy ra với tỉ lệ cao chưa từng có trong lịch sử.
Tuy nhiên với các ngôi sao nhạc rock, việc lạm dụng thuốc phiện không còn là điều gì mới lạ. Elvis Presley, Jimi Hendrix, Janis Joplin, Sid Vicious, Gram Parsons, Whitney Houston (người không nằm trong danh sách), Michael Jackson và nay là Prince đều chết do sử dụng quá liều chất gây nghiện.
Hai kết luận quan trọng
Phát hiện quan trọng thứ nhất là từ các nghiên cứu trên liên quan đến tuổi thọ trung bình của nghệ sĩ. Trong những cái chết kể trên, tuổi thọ trung bình là 49 tuổi, ngang bằng với Chad, đất nước có tuổi thọ trung bình thấp nhất thế giới. Trong khi đó tuổi thọ trung bình của nam giới tại Mỹ là 76 tuổi.
Nếu tính theo yếu tố năm sinh và tuổi thọ dự kiến, chỉ có 44 người trong danh sách là đã chết. tuy nhiên, con số lại là 82 người. (Một cách tình cờ, trong 44 người được dự đoán sẽ qua đời sớm, 19 người vẫn đang còn sống).
Phát hiện gây sốc thứ 2 là tỉ lệ bất thường các ca tử vong liên quan đến sử dụng cồn và ma túy.
Kurt Cobain đã tự sát bằng súng lục trong khi Duane Allman lái xe trong khi say rượu và gặp tai nạn xe máy. Các thành viên của ban nhạc huyền thoại The Who (John Entwistle, 57 tuổi, và Keith Moon, 32 tuổi), The Doors (Jim Morrison, 27 tuổi), The Byrds (Gene Clark, 46 tuổi, và Micheal Clarke, 47 tuổi) và The Band (Rick Danko, 55 tuổi, and Richard Manuel, 42 tuổi) tất cả đã tử vong do rượu và ma túy.
Những ngôi sao khác – Jerry Garciacủa The Grateful Dead và ngôi sao của quốc gia Hank Williams bị yếu dần do lạm dụng thuốc trong khi nội tạng của họ suy kiệt. Kết luận chính thức về nguyên nhân tử vong của họ là do các bệnh về tim. Tuy nhiên thực tế, nguyên nhân chính trực tiếp liên quan đến việc lạm dụng thuốc.
Trong tất cả các trường hợp, việc sử dụng rượu và ma túy chiếm ít nhất 1/10 các ca tử vong của các nghệ sĩ nói trên.
Vậy đâu là nguyên nhân?
Rất nhiều nghiên cứu đã khám phá ra nguyên nhân gốc rễ của những cái chết sớm này.
Một câu trả lời đến từ các quá khứ ấu thơ bất thường: bị bạo hành hoặc xâm hại tình dục, có cha mẹ bị trầm cảm hay gia đình tan vỡ do những đau thương hoặc do ly hôn. Một bài báo được đăng trên British Medical Journal đã phát hiện ra việc có nhưng “trải nghiệm xấu vào thời trẻ thơ” có thể trở thành một động lực để thành công và nổi tiếng như là một cách để vượt qua những vết thương lòng thời thơ ấu.
Các tác giả cũng ghi lại được các nghệ sĩ nổi tiếng có tỉ lệ lớn hơn các kỉ niệm buồn trong thời thơ ấu. Thật không may, những trải nghiệm đó có xu hướng dẫn con người đến việc bị trầm cảm, sử dụng ma túy, có những biểu hiện mất kiểm soát và gây ra cái chết sớm.
Một giả thuyết tương tự được đề xuất bởi “học thuyết tự quyết” (self determination theory), giúp xác định động cơ của con người nhìn từ ống kính của khát vọng sống “nội tâm” so với “bên ngoài”. Những người có mục tiêu nội tâm tìm kiếm hạnh phúc và mãn nguyện ở bên trong mình. Mặt khác, những người sở hữu các mục tiêu bên ngoài tập trung vào thành công về vật chất, danh vọng và sự giàu có thì có xu hướng ít được cha mẹ quan tâm và hay gặp phải những cơn trầm cảm.
Một số nghiên cứu cũng đã khám phá ra mối quan hệ giữa các bệnh thần kinh với sự thiên tài sáng tạo, trên một diện rộng các nghệ sĩ. Họ bao gồm các tác giả (Virginia Woolf và Ernest Hemingway), các học giả (Aristotle and Isaac Newton), các nhà soạn nhạc cổ điển (Beethoven, Schumann, and Tchaikovsky), các nhà điêu khắc (Michelangelo) và các thiên tài âm nhạc đương đại.
Nhà tâm thần học Arnold Ludwig, trong nghiên cứu lớn với hơn 1.000 đối tượng mang tên: “Cái giá cho sự vĩ đại: Phân giải tranh cãi giữa tính sáng tạo và sự điên loạn” đã kết luận rằng các nghệ sĩ, so với các ngành nghề khác, có khả năng bị vấn đề thần kinh cao hơn, và dễ bị ảnh hưởng trong thời gian dài hơn.
Trong khi đó, nhà tâm thần học của đại học Cornell – William Frosch, tác giả của tác phẩm “Tâm trạng, điên loạn và âm nhạc: Những bệnh tâm thần và khả năng sáng tạo âm nhạc” đã tìm thấy sự liên quan giữa khả năng sáng tạo của các nhạc sĩ nổi tiếng với vấn đề tâm thần. Theo nghiên cứu của Frosch, nguyên nhân đằng sau khả năng sáng tạo nghệ thuật của họ chính là bệnh về thần kinh.
Việc rà soát của chúng tôi cũng xác nhận có một tỷ lệ lớn bệnh rối loạn trạng thái cảm xúc trong nhóm 100 ngôi sao nhạc rock vĩ đại. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh trầm cảm, bệnh đồng tính cùng các bệnh khác làm tăng rủi ro qua đời sớm, tự tử hoặc nghiện ngập.
Bằng việc quan sát mối quan hệ giữa các thiên tài và vấn đề thần kinh, giữa các vấn đề thần kinh với việc lạm dụng thuốc, và sau đó là giữa việc lạm dụng thuốc với bệnh tật và tử vong sớm; bạn có thể thấy rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng gần như bị qua đời sớm do lạm dụng thuốc hoặc các nguyên nhân khác nêu trên.
Theo The Conversation, xem bài gốc ở đây.
HG biên dịch.