Tài năng của Lý Tiểu Long đã được hàng tỷ người trên thế giới chiêm ngưỡng và thừa nhận. Nhưng hơn 40 năm sau cái chết của ông vẫn có một bí mật chưa được khai tỏ, làm đau đầu hậu thế: Bí mật về “Nhất thốn quyền” (còn gọi là “Cú đấm 1 inch”).
Lý Tiểu Long (27/11/1940 – 20/7/1973) là một diễn viên võ thuật nổi tiếng trong nền điện ảnh Hoa Kỳ và là người sáng lập võ phái Triệt quyền đạo. Ông là một huyền thoại trong thế giới điện ảnh và võ thuật; dù qua đời sớm nhưng các bộ phim của ông luôn làm say mê khán giả nhiều thế hệ bởi những màn biểu diễn và giao đấu đẹp mắt, chân thực cũng như không có một chút kỹ xảo nào.
Chiêu thức nổi tiếng làm nên tên tuổi của Lý Tiểu Long chính là cú đấm ở khoảng cách chỉ 1 inch (tương đương 2,54 cm) mà vẫn gây sát thương cực lớn.
Nhất thốn quyền: Tuyệt kỹ làm nên tên tuổi
Nhất thốn quyền là cú đấm xuất phát từ nghệ thuật võ thuật Trung Hoa có tầm tấn công từ 0-15 cm (khoảng 0-6 inch). Lý Tiểu Long là người thành công nhất và được biết đến nhiều nhất trên thế giới thực hiện cú đấm này. Ông cũng là người góp phần nâng cao sức mạnh và kỹ thuật cho tuyệt kỹ Nhất thốn quyền.
Tháng 8/1964, cao thủ karate Mỹ, Ed Parker ngỏ lời mời Lý Tiểu Long đến biểu diễn ở giải vô địch Karate quốc tế Long Beach, California. Tại đây, trước sự chứng kiến của hàng nghìn khán giả, ông đã thi triển những kỹ thuật công phu phi phàm: “Chống đẩy với 2 ngón tay và thể hiện tuyệt kỹ ‘Nhất thốn quyền.”
Tiểu Long đứng thủ thế mặt đối mặt với một võ sinh karate tình nguyện, tay phải từ từ ướm lên phía trước ngực đối phương ở khoảng cách chừng 3 cm (1 inch), tay trái chống hông. Không cần lùi lại lấy đà, Tiểu Long đột ngột thúc mạnh tay phải về phía trước. Lực từ cú đấm rất mạnh, khiến võ sinh karate ngã ngửa ra phía sau.
Sau khi chứng kiến tuyệt chiêu lạ lùng đó, Ed Parker đã phải thốt lên: “Lý Tiểu Long là người duy nhất trong số 2 tỷ người trên trái đất hiện nay có thể làm được những điều anh ta nói”.
“Nhất thốn quyền” nguyên là kỹ thuật chiến đấu của Vịnh Xuân quyền. Đây là chiêu thức mang đầy đủ đặc trưng của Vịnh Xuân quyền với nguyên lý cận chiến: “Lấy ngắn thắng dài, chú trọng về tốc độ”. Ngày còn ở Hồng Kông theo học danh sư Diệp Vấn, Tiểu Long đã được truyền thụ tuyệt chiêu này. Đó là kỹ thuật mà bất kỳ môn đệ nào của Vịnh Xuân cũng nắm được nhưng để nâng lên tầm công phu như Tiểu Long về cả sức công phá, tốc độ ra đòn thì không phải ai cũng làm nổi.
Các môn đồ Vịnh Xuân quyền được học hai kỹ thuật “Nhất thốn quyền”, có chiêu dùng để biểu diễn nhưng có chiêu thì vô cùng khốc liệt, có thể đả thương, thậm chí khiến đối phương đột tử. Người ta truyền tai nhau rằng, chịu một cú “Nhất thốn quyền” hoàn chỉnh cũng giống như cảm giác bạn bị một quả tạ 60kg lao vào người theo chiều ngang, khủng khiếp hơn thì sẽ thấy như bị chiếc búa tạ 60kg gõ từ trên cao vào ngực.
Đương nhiên, Tiểu Long chưa từng thi triển đủ hết sức mạnh của tuyệt chiêu này ở ngoài công chúng. Đó chỉ là biểu diễn nhưng sức mạnh của nó đã khiến người ta phải kinh ngạc. Năm 1969, Tiểu Long tiếp tục trình diễn tuyệt kỹ này trước hàng trăm khán giả của đài TVB (Hồng Kông). Lần này, một đệ tử giữ tấm gỗ thông để Tiểu Long đấm. Kết quả là tấm gỗ cũng vỡ toác, khán giả vỗ tay tán thưởng rần rần.
Vậy bí mật của chiêu thức này nằm ở đâu?
Đây là câu hỏi không dễ trả lời. “Nhất thốn quyền” luôn khiến các nhà khoa học đau đầu bởi chỉ với khoảng cách không đầy 3 cm, người ta lại có thể phát ra một lực lớn như vậy? Sau này, người ta dùng máy đo để kiểm định thì cho ra kết quả rất kinh ngạc: “Nhất thốn quyền” có lực tác động 69kg, trong khi một cú đấm hết cỡ với đà vung tay thoải mái thì có lực là 147kg.
Năm 2015, một chuyên gia nghiên cứu y sinh từ đại học Stanford (Mỹ) tên là Jessica Rose đã đưa ra những lý giải mới về bí ẩn của “Nhất thốn quyền””. Bà cho biết, sở dĩ của đấm của Lý Tiểu Long mạnh mẽ đến thế là nhờ sự phối hợp ăn ý, nhịp nhàng và chính xác tuyệt đối của các chuyển động trên toàn cơ thể gồm chân, đầu gối, hông, cánh tay, cổ tay và ngón tay.
Bà Rose giải thích:
“Khi xem những cú đấm 1 inch, bạn có thể thấy chân của Lý Tiểu Long giữ thẳng, khớp gối mở rộng. Tư thế này giúp anh xoay hông nhanh hơn, mang lại nhiều lực hơn cho vai và cánh tay.”
Ngoài ra, điều làm nên sự nguy hiểm của “Nhất thốn quyền” không phải ở lực tác động mà nó gây ra mà ở tốc độ ra đòn khủng khiếp của nó. Nói về tốc độ ra đòn, Tiểu Long chính là một trong những võ sư nhanh nhất thế giới. Người ta kể rằng, trong 1 giây, Tiểu Long có thể đánh ra 9 đòn tay (chính xác là 8,3 đòn).
Khi thi triển kỹ thuật này, Lý Tiểu Long sẽ đứng sát với mục tiêu trong khoảng từ 0-15 cm theo nguyên lý cận chiến mà ông rất tâm đắc. Vì “Nhất thốn quyền” đánh không cần đà nên khoảng cách với mục tiêu càng gần thì càng thể hiện trình độ công phu của người đánh.
Tiểu Long cử động cổ tay linh hoạt, ướm thế để tạo đà. Cổ tay lúc này phối hợp với các đốt ngón tay hướng ra ngoài trên một trục ngang. Sau đó cổ tay hướng lên trên và cú ra đòn được thực hiện bằng hai đốt ngón tay dưới. Đòn “Nhất thốn quyền” mạnh nhất của Tiểu Long có thể đẩy một người nặng 150 kg ra xa đến 5 m.
Video: Lý Tiểu Long biểu diễn “Nhất thốn quyền”
Lý Tiểu Long đã ra đi khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Nhưng những câu chuyện về cuộc đời ông thì còn được người đời lưu truyền mãi. Ngày nay ở Hồng Kông người ta cho dựng một bức tượng đồng hình Lý Tiểu Long đang ra đòn dũng mãnh.
Tuy nhiên, trên tất cả những vinh quang và sự nổi tiếng, Lý Tiểu Long là hình tượng điển hình nhất cho triết lý: “Kỹ thuật võ công thượng hạng chỉ thực sự phát huy tác dụng khi người học võ mang trong mình cái ‘đạo’ của võ, cái ‘đạo’ của người quân tử”. Trong tâm trí của những người yêu võ thuật, yêu mến công lý và sự công bằng, Lý Tiểu Long mãi mãi là một tượng đài bất tử đi cùng năm tháng.
Sơn Tùng