Được quảng cáo là đặc sản Việt Nam và “hét” giá lên tới 40.000-80.000 đồng/kg, nhưng ít ai ngờ mã thầy giải nhiệt lấy buôn tại chợ đầu mối Long Biên giá chỉ 13.000-16.000 đồng/kg và chủ yếu là hàng Trung Quốc.
Theo Vietnamnet, nếu ghé chợ đầu mối Long Biên (Hà Nội) vào khoảng 4 giờ sáng, không khó để thấy những khu vực xe tải đỗ hay những sạp hàng chất đầy bao tải củ mã thầy được dân buôn quây kín chờ đến lượt lấy hàng. Người lấy nhiều thì 2-4 bao, người lấy ít hơn thì 20-30 kg… rồi chất lên xe kéo đi.
Trong vai một người đi lấy buôn củ mã thầy về bán, phóng viên ngỏ ý muốn mua mã thầy Việt về bán, một tiểu thương tên Bản chuyên lấy buôn mã thầy về bán rong trên các phố Bà Triệu, Huế, Hàng Bài… cho biết: “Lấy đâu ra mã thầy Việt, trên thị trường giờ đa số hàng Trung Quốc thôi, mã thầy Việt hiếm lắm”.
Theo tiểu thương này, củ mã thầy Việt Nam bé, hơi mỏng, nếu gọt hết lớp vỏ đen bên ngoài thì không còn mấy thịt. Trong khi mã thầy Trung Quốc củ to đều. Quan trọng nhất là mã thầy Trung Quốc giá lấy buôn ở chợ chỉ 13.000-15.000 đồng/kg tùy theo ngày. Với giá này, tiểu thương mới lời cao.
Tương tự, trên mạng xã hội, mã thầy Trung Quốc cũng được rao bán tràn ngập với số lượng bao nhiêu cũng có.
Chị Dương, một đầu mối bán buôn mã thầy Trung Quốc trên Lào Cai, cho biết giá mã thầy tùy thuộc vào khách lấy ít hay lấy nhiều. Nếu lấy dưới 50kg giá là 16.000 đồng/kg, nếu lấy theo đầu tạ giá sẽ chỉ còn 15.000 đồng/kg.
Chị Dương tiết lộ loại củ này dân buôn bán nhỏ lẻ vỉa hè rất chuộng bởi lấy buôn được giá rẻ nhưng khi bán lại quảng cáo đặc sản Việt với giá bán gấp 3-4 lần giá gốc.
Dạo qua một vòng các con phố, chợ dân sinh, các tuyến đường Nguyễn Xiển, Giải Phóng… dễ dàng bắt gặp các xe thồ hay gánh hàng rong bán mã thầy, song tuyệt nhiên không ai nhận bán hàng Trung Quốc. Tất cả đều quảng cáo là mã thầy Chùa Hương hay mã thầy Lạng Sơn.
Giá của củ mã thầy Trung Quốc đột lốt đặc sản Việt được bán ở mức từ 40.000-50.000 đồng/kg tùy nơi. Riêng mã thầy gọt sẵn giá thường lên tới 60.000-80.000 đồng/kg.
Bà Liên ở Kim Giang (Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết vì tin tưởng mã thầy là đặc sản Việt ăn vừa mát vừa bổ, giá cũng chỉ khoảng 50.000 đồng/kg nên bà rất hay mua về ăn.
Bà Liên chia sẻ, mã thầy gọt hết lớp vỏ đen bên ngoài bên trong trắng tinh, ăn mát như củ đậu, nhưng ngọt và thơm hơn rất nhiều. Mua về gọt sạch, ăn sống hoặc nếu thích có thể làm canh hầm hay nấu chè đều ngon.
Tuy nhiên, anh Dương, đầu mối bán buôn mã thầy Trung Quốc, tiết lộ ít ai biết rằng mã thầy đều là hàng Trung Quốc bởi chỉ có dân buôn mới thừa nhận với nhau về nguồn gốc thật, còn khi ra thị trường bán lẻ thì chúng đều thành đặc sản Việt.
Củ mã thầy, còn gọi là củ năng, là một loại củ có lớp vỏ màu nâu đen. Trong dân gian, mã thầy còn có nhiều tên gọi khác như địa lê, thông thiện thảo, thủy vu, ô vu, ô từ… Củ mã thầy được coi là vị thuốc để thanh nhiệt, giải độc.
Tuy nhiên, theo Đông Y, vì có tính lạnh nên mã thầy không thích hợp với những người có thể chất hoặc bệnh lý thuộc thể hư hàn. Ngoài ra củ mã thầy cũng thường được nhiều người ăn sống điều này rất nguy hiểm do củ này mọc dưới nước nhiều khi nhiễm ấu trùng sán từ loại củ này mà không biết.
Nguyễn Trang