Nhỏ con, đen xấu, nhưng gà ác lại chính là thực phẩm bổ dưỡng – vị thuốc quý được các thầy thuốc Đông y đánh giá cao.
Gà ác, còn được gọi là Ô cốt kê, Ô kê (gà đen), Dược kê, Vũ dương kê, Dương mao kê, Hắc cước kê (gà chân chì), Trúc ty kê, gà ngũ trảo, vì chân có 5 ngón. Thịt gà ác thơm, ngon hơn thịt gà thường và rất giàu dinh dưỡng, có nhiều axít amin cần thiết cho sự phát triển của cơ thể.
Công năng chữa bệnh kỳ diệu
Theo y học phương Đông, gà ác có da đen, lông trắng nên đi vào can thận của con người, vừa bổ cho thận vừa tốt cho phổi. Đặc biệt, thịt gà ác không gây ngứa như các loại gà khác, lại có khả năng giúp mau lành xương. Các món ăn từ gà ác có tác dụng bồi bổ rất tốt cho phụ nữ đang mang thai hoặc sau khi sinh, người già yếu, kém ăn, trẻ em còi xương; người vừa bị bệnh một thời gian dài…
Nhiều y thư cổ như Bản thảo cương mục, Bản thảo kinh sơ, Bản thảo tái tân, Trấn nam bản thảo, Y lâm cải yếu, Thực liệu bảo điển… đều có ghi lại công dụng và những phương thuốc bồi bổ có dùng đến Gà ác với những kiến giải rất đặc sắc.
Trong Lĩnh nam bản thảo nằm trong bộ sách Hải Thượng y tông tâm lĩnh, đại danh y Hải Thượng Lãn Ông cũng đã viết:
“Ô kê cốt là con gà ác
Ngọt bình không độc, bổ lao kèm.
Đàn bà huyết trệ, tim đau nhức
Chữa lỵ cấm khẩu của trẻ em”.
Gà ác xưa kia được xếp vào hàng “tứ linh hội” (dái dê, rắn, rùa, gà ác) dùng cho bậc quân vương, thế gia để bồi bổ sức khỏe, làm đẹp…
Theo y học cổ truyền, gà ác vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ can thận, ích khí huyết, dưỡng âm thoái nhiệt, thường được dùng để chữa các chứng bệnh hư nhược, tiêu khát (đái đường), đi tả lâu ngày do tỳ hư, lỵ lâu ngày, chán ăn, đới hạ (khí hư), di tinh, hoạt tinh, cốt chưng (nóng âm ỉ trong xương), đạo hãn (ra mồ hôi trộm), kinh nguyệt không đều…
Gà ác nhỏ mình nhưng phẩm chất dinh dưỡng cao: giàu sắt, kẽm, canxi và các vi khoáng, protein mà ít chất béo. Các chuyên gia cho rằng gà ác tuy nhỏ 200 gr nhưng cũng dưỡng chất “cô đặc” thành ra tương đương với 1 con gà 2kg bình thường. Đây cũng là một lợi thế của gà ác, khiến người ta dễ ăn, nhất là với trẻ em, người mới ốm dậy, chán ăn…
Trứng gà ác chỉ nhỏ như chứng chim cút nhưng hàm lượng dinh dưỡng lớn vì lòng đỏ nhiều. Bởi những đặc điểm trên nên gà ác nhỏ mình nhưng được ca ngợi và đắt giá hơn hẳn gà thường.
Trong dân gian, các thầy thuốc kết hợp gà ác cùng một số dược liệu làm thành những món ăn – bài thuốc vừa dễ dùng lại vừa phát huy triệt để công dụng của gà ác.
Dưới đây là một số bài thuốc để tham khảo:
1. Gà ác tần hạt sen
Gà ác một con, hạt sen trắng 15g, khiếm thực 15g, gạo nếp 150g.
Cách làm: Làm sạch gà, bỏ nội tạng, chặt miếng. Hạt sen bỏ lõi. Rửa sạch khiếm thực và gạo nếp. Cho tất cả vào nồi nấu thành cháo, thêm gia vị vừa đủ, chia làm vài lần ăn trong ngày.
Món ăn này bổ tỳ thận, cố tinh chỉ đới, thường dùng cho những nam giới bị di tinh, phụ nữ có nhiều khí hư.
2. Gà ác hầm với hoàng kỳ
Gà ác một con, hoàng kỳ 100g.
Cách làm: Làm sạch gà và bỏ nội tạng, chặt miếng. Rửa sạch hoàng kỳ, cắt đoạn. Cho tất cả vào nồi hầm thật nhừ, cho thêm gia vị vừa đủ, chia làm 2 lần ăn trong ngày.
Món ăn này bổ huyết, điều kinh, thường dùng cho phụ nữ bị thống kinh trước kỳ kinh 3 ngày. Dùng 5 ngày liền.
3. Gà hầm ngũ vị chữa thiếu máu
Gà ác 1 con, sinh địa 15g, bạch thược 10g, xuyên khung 8g.
Gà cho vào hầm nhừ. Các vị thuốc thái nhỏ ngâm trong 1/2 cốc rượu sau đó cho vào gà, tiếp tục hầm nhừ, ăn nóng.
4. Gà tần thuốc bắc phục hồi sức khỏe
Gà ác 1 con, đương quy, kỷ tử, táo Tàu, hoài sơn, xuyên khung, nhân sâm, thục địa, ý dĩ, hạt sen.
Các vị thuốc bắc ngâm nở xếp xung quanh gà, nêm gia vị, cho vào nấu cách thủy. Cho thêm một lát gừng (để vỏ, nướng sơ giúp tránh lạnh bụng). Bài thuốc này giúp bổ khí huyết, phục hồi sức khỏe, chống lạnh tay chân, huyết áp thấp, giúp da sáng hồng hào.
Lưu ý: Vì gà ác giàu dưỡng chất nên không nên ăn quá nhiều.
Không phải gà đen nào cũng là… “ác”
Trước đây gà ác thường chỉ dành cho giới thượng lưu, nay đã có mặt tại nhiều nơi. Khi mua gà ác, nếu như chỉ nhìn vào sản phẩm đã chế biến thì có nhiều loại gà thịt đen và loại nào cũng được quảng cáo là bổ dưỡng, quý hiếm nhưng chúng có thể không phải gà ác.
Gà ác là giống gà nhỏ con, trọng lượng chỉ khoảng 200-300g, thịt ngon nhất trong độ 4-5 tuần tuổi, nuôi thêm nữa trọng lượng cũng không tăng. Gà ác là có lông trắng nhưng thịt, xương và nội tạng đều có màu đen. Điểm đặc biệt nữa là gà ác có 5 ngón chân (ngũ trảo).
Trên thị trường hiện nay cũng có nhiều loại gà đen được quảng cáo là có giá trị dinh dưỡng cao nhưng đó không phải gà ác. Thường đó là giống gà đen của người H’Mong, có nhiều màu lông (đen hoặc pha xám, trắng, vàng) nhưng thịt đen, xương đen, nhưng trọng lượng trên dưới 1kg chứ không nhỏ như gà ác.
Hoàng Kỳ tổng hợp
Xem thêm:
- Các chuyên gia dinh dưỡng đang ra sức kéo con người quay lại vớ gạo lứt
- Tại sao cá chép lại được người xưa coi như “tiên dược” cho phụ nữ?
- Sự tái sinh kỳ diệu của vị Bác sĩ, Tiến sĩ Trưởng Khoa tim mạch bệnh viện Chợ Rẫy
Chuyên mục Sức khỏe, thời báo Đại Kỷ Nguyên nỗ lực mang đến cho bạn đọc những thông tin chính xác và bổ ích nhất. Tuy nhiên khoa học về thân thể người thật rộng lớn và còn nhiều điều y học chưa nhận thức đến được, do đó, các bài viết tại đây chỉ mang tính chất tham khảo. Mọi việc chẩn đoán, điều trị bệnh hay các tình trạng sức khỏe và làm đẹp cần phải có ý kiến các chuyên gia y tế được cấp phép.