Nước sốt mặc dù chỉ là món gia vị ăn kèm cùng với món chính, nhưng nếu không có chúng, những món ăn sẽ mất đi mùi vị tuyệt hảo của mình. Với các loại hương vị cay, mặn, ngọt, nồng, đắng, mỗi loại nước sốt lại mang trong mình hơi thở riêng của nó. Nếu nước sốt Pháp nổi tiếng với vị béo ngậy ngọt ngào thì ở Nam Phi lại ưa chuộng sự cay nồng ồn ã…
Mỗi quốc gia, mỗi vùng miền lại sở hữu một loại hương vị riêng như góp một âm thanh vào bản hòa âm vĩ đại của ẩm thực thế giới. Hãy cùng chúng tôi khám phá một vài loại nước sốt với những biến tấu rất riêng của chúng.
Aioli
Loại nước sôt này được chế biến khá đơn giản nhưng lại là sự kết hợp hài hoà, tôn lên hương sắc cho nhiều món ăn khác nhau, sốt Aioli dần trở nên phổ biến và được người Pháp ưa chuộng. Ra đời từ vùng Provence xinh đẹp của nước Pháp, sốt Ailoli còn được biết đến với tên gọi nước sốt tỏi đặc, bởi có thành phần chính là lòng đỏ trứng gà béo ngậy, đánh đều với dầu oliu, thêm vào thật nhiều tỏi tươi băm nhuyễn và muối.
Tuy nhiên, để món nước sốt thêm đậm đà và khác biệt, nhiều người thường nêm nếm thêm các loại gia vị khác cho Aioli, công đoạn này thể hiện được sự phóng khoáng và dấu ấn riêng của thứ nước sốt nổi tiếng này, bởi sự sáng tạo của từng đầu bếp và đặc trưng của từng món ăn mà Aioli sẽ được biến tấu theo nhiều cách khác nhau.
Chermoula
Đây là một loại nước sốt được dùng ở Algeria, Libya, Morocco và Tunisia để tạo hương vị cho cá, hải sản, nhưng cũng có thể dùng cho thịt và rau củ.
Công thức nấu ăn Chermoula cũng rất khác theo từng vùng miền. Ở Sfax và Tunisia, chermoula kèm với cá muối được chế biến cùng với xà lách đen khô trộn với hành tây được nấu chín trong dầu ô liu và các loại gia vị như đinh hương , thì là, ớt, tiêu đen và quế.Một phiên bản Maroc bao gồm rau mùi tây khô, thì là, ớt bột và muối và hạt tiêu.
Peri Peri (hay Piri Piri)
Peri Peri vốn là tên một loại ớt được trồng ở Bồ Đào Nha và các quốc gia phía Nam Châu Phi. Loại ớt này về sau đã trở thành nguyên liệu chính cho món nước sốt cùng tên trứ danh. Peri peri được giã nhuyễn rồi trộn cùng với vỏ chanh, hành, muối, hạt tiêu, lá nguyệt quế, ớt, bạc hà và ngải giấm.
Chimichurri
Chimichurri là một loại nước sốt dùng để nướng thịt, trên thực tế loại sốt này có 2 phiên bản là màu xanh lá cây nguồn gốc từ Argentina và màu đỏ nguồn gốc từ Uruguay. Chimichurri có thể được chải, nướng, hoặc rưới lên thịt khi nó đang được chế biến. Nó cũng có thể được phục vụ như một loại gia vị trong các nhà hàng.
Loại sốt này khá đặc và ngậy, được là từ mùi tây băm nhỏ, tỏi, dầu oliu, bạc hà và dấm trắng. Bên cạnh việc dùng để chấm thịt nướng thỉnh thoảng người ta còn ăn kèm chúng với các món cám bánh và thậm chí ăn cùng cơm.
Peppadew
Món sốt ngậy, ngọt ngọt, cay cay này có hương vị độc đáo nhờ một loại quả có tên là peppadew, chúng có màu đỏ, tròn nhỏ và khá ngọt, được canh tác ở tỉnh Limpopo, Nam Phi. Cho đến nay người ta vẫn còn nhầm lẫn Peppadew với ớt hoặc hạt tiêu, nhưng dù sao hương vị của loại nước sốt là từ thứ quả này cũng sẽ khiến bạn phải ngỡ ngàng.
Cùng với peppadew người ta còn trộn thêm một vài loại tương ớt, phô mai và kem chua.
Mole poblano
Moles có nhiều hương vị và thành phần khác nhau, với ớt nguyên liệu ớt là chủ yếu. Tuy nhiên, phiên bản Mole cổ điển là sự đa dạng được gọi là Mole poblano, đó là một nước sốt màu đỏ hoặc màu nâu đậm phục vụ cùng với thịt. Các món ăn đã trở thành một biểu tượng ẩm thực của Mexico.
Món Sốt bao gồm hai hoặc nhiều loại ớt sau: ancho, pasilla, mulato và chipotle. Các thành phần khác có thể bao gồm tiêu đen, achiote, guaje, thì là, đinh hương , hồi , cà chua , tomatillos , tỏi, hạt mè, trái cây sấy khô, các loại thảo mộc như Piper Auritum hoặc hoja santa.
Harissa
Dường như các món sốt bắt nguồn từ Nam Phi thường có vị cay nóng giống như khi hậu của vùng đất này. Harissa cũng mang trong mình mã gen “bốc lửa” như vậy.
Đây là loại sốt Bắc Phi có màu đỏ cam. Đó là một hỗn hợp của ớt, ớt đỏ khô, tỏi, hạt caraway, cumin xay và rau mùi, cà chua nghiền, muối và dầu ô liu. Nó có thể được sử dụng như một loại gia vị hoặc như một thành phần trong nấu ăn và cung cấp hương vị thăng hoa thực sự cho các món rau và thị nướng.
Mojo
Đối với các nước phương tây, dầu Oliu dường như là một nguyên liệu không thể thiếu trong các món nước Sốt và Mojo của Cuba cũng vậy. Mojo được làm từ nước cam, tỏi, dầu oliu, ớt và các loại gia vị khác. Chúng được dùng để ăn kèm với thịt lợn nướng kiểu cổ điển hoặc bánh mì kẹp thịt kiểu Cuba.
Tahini
Được sử dụng rộng rãi ở Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp và một số quốc gia Bắc Phi, tahini hợp với nhiều món, từ làm salad, chấm rau, thịt, hay quết bánh mì. Sốt được làm từ hạt mè ngâm nước, giã nhẹ để tách vỏ lấy hạt rang chín, nghiền nhuyễn. Sau đó cho thêm nước chanh, tỏi, dầu oliu, rau mùi, thì là… tạo hương vị ngậy và thơm.
Nếu nước mắm là món chấm trứ danh của Việt Nam thì trên thế giới nước Sốt cũng có vai trò vô cùng quan trọng trong nền ẩm thực của mỗi quốc gia. Với mỗi món ăn, mỗi vùng đất dường như tạo hóa đều ban cho con người mọi sự cần thiết để tạo nên những món ăn hài hòa giữa hương vị và dinh dưỡng, điều quan trọng là vai trò sáng tạo của cư dân bản địa sẽ đem đến cho mỗi loại thực phẩm một nét đặc sắc riêng, và chính chúng đã làm phong phú thêm ẩm thực của từng vùng miền trên khắp thế giới.
Nguyên Trực