Trong các sắc dân trên thế giới, có lẽ hiếm có dân tộc nào chịu số phận bị đọa đày, miệt thị và khổ ải như dân tộc Do Thái. Trải qua hơn 2000 năm lưu vong, tứ tán khắp nơi và chỉ được thực hiện “giấc mơ phục quốc” mãi cho đến năm 1948. Hàng trăm ngàn người Do Thái từ khắp nơi trên thế giới đổ về mảnh đất Israel, sát cánh cùng nhau, bắt tay xây dựng và bảo vệ đất nước giữa vòng vây cấm vận của các quốc gia Hồi giáo thù nghịch.
Trên vùng đất khô cằn, tồi tàn và thiếu nước ấy, người Do Thái đã biến Israel trở thành “ốc đảo xanh tốt”, trở thành “quốc gia khởi nghiệp” và phát triển như một kỳ tích, khiến thế giới không khỏi giật mình thán phục.
Hãy tạm quên đi khung trời tự do của cường quốc Mỹ, tạm gác lại nếp sống văn minh của người Nhật hay những câu chuyện hạnh phúc ngọt ngào ở Bắc Âu để tìm hiểu về đất nước Israel nhỏ bé, non trẻ vẫn thường được nhắc đến trong những tin tức chiến tranh cùng những sa mạc nóng bỏng dài tít tắp, biết đâu, bạn sẽ tìm thấy những điều lý thú và kỳ diệu…
***
Israel chỉ khoảng 8 triệu dân nhưng lại có nguồn gốc từ 70 quốc gia trên toàn thế giới. Họ là quốc gia duy nhất thực thi luật di trú mà bất cứ người Do Thái nào đặt chân lên Israel, ngay lập tức trở thành người Israel. Họ luôn chào đón những người Israel sống ở nước ngoài về phục vụ tổ quốc, trọng dụng và không bao giờ bỏ rơi họ.
Israel thực sự là một đất nước đa dạng về văn hóa, sắc tộc, ngôn ngữ, nguồn gốc. Vì là nạn nhân của chủ nghĩa bài Do Thái, họ thấu hiểu việc tôn trọng sự khác biệt quan trọng như thế nào. Chính vì vậy, sự khác biệt không cản trở họ, mà ngược lại là nguồn gốc, là khởi đầu của sáng tạo. Đây chính là cốt lõi khởi tạo nên bản sắc và tinh thần Israel.
Một quân đội nhân văn
Đại tá Richard Kemp là người từng chỉ huy Lực lượng quân đội Anh tại Afghanistan. Ông đã ở Israel trong cuộc chiến chống Hamas vào năm 2014 đã từng phát biểu rằng:
Lực lượng Quốc phòng Israel, hay IDF, hành động nhiều hơn để bảo vệ tính mạng của người dân nước khác trong vùng chiến sự so với bất kỳ quân đội nào khác trong lịch sử chiến tranh.
Ông mô tả như sau, trong cuộc chiến với Hamas (một tổ chức khủng bố được định rõ theo đúng nghĩa của từ này bởi Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ), Hamas quản lý dải Gaza và là kẻ đã khơi nào mào chiến tranh. Trong 6 tháng đầu năm 2014, Hamas đã phóng hàng trăm tên lửa vào những thường dân Israel.
Sau nhiều lần cảnh báo lặp đi lặp lại từ phía Israel rằng Hamas hãy dừng lại, cuối cùng không quân Israel đã tấn công chính xác để ngăn chặn việc bắn tên lửa này. Sau đó quân IDF tiến vào Gaza để tiêu diệt một mạng lưới các đường hầm khủng bố mà Hamas đã xây dựng để tấn công cộng đồng Israel gần biên giới Gaza.
IDF đã dùng các biện pháp đặc biệt để thông báo cho những người dân Gaza sống khu vực là mục tiêu của trận đánh. Họ đã gửi xuống hàng triệu tờ rơi, phát sóng các thông điệp qua radio, gửi tin nhắn và thực hiện hàng chục ngàn cuộc gọi điện thoại cho thường dân ở Gaza để bảo họ rời khỏi nơi cư trú, di chuyển đến vùng an toàn. Chưa bao giờ trong lịch sử xung đột chiến tranh có một quân đội gọi điện cho kẻ thù của mình và nói cho họ biết chỗ nào sắp bị thả bom.
Nhiều nhiệm vụ mà IDF nếu thực hiện có thể đã xóa sổ năng lực quân sự của Hamas nhưng đã bị hủy bỏ vì họ muốn ngăn chặn thương vong cho người dân của Gaza. Tuy nhiên vì vậy mà tăng nguy cơ đối với chính người dân và binh lính Israel. Tất nhiên, mỗi cuộc chiến, dù là thế nào chăng nữa thì vẫn có những thường dân vô tội phải thiệt mạng, nhưng quân đội Israel đã nỗ lực hết khả năng có thể để hạn chế điều đó.
Lý giải cho điều này, Đại tá Richard Kemp (một người không phải gốc Do Thái) cho rằng: Do Thái giáo, với các tiêu chuẩn đạo đức vượt trội, đã có một một ảnh hưởng sâu sắc đến các công dân của Israel. Họ không bào giờ muốn phải chiến đấu và họ không muốn làm hại người khác.
Một gia đình Do Thái ở Israel
Người Do Thái là dân du mục từ ngàn xưa, chủ yếu sống bằng nông nghiệp, trong đó chăn nuôi cừu là chính. Trong đời sống của họ, người vợ đóng vai trò chính trong gia đình, là người được thắp lên ngọn nến của ngày Shabbat. Từ hơn 3.000 năm trước, vua Solomon cũng đã viết những dòng chữ đầy yêu thương, trân trọng dành cho những người phụ nữ trong gia đình như sau:
Một người vợ cao quý có những tính cách gì? Chồng nàng đặt trọn niềm tin nơi nàng mà không chút đắn đo. Nàng đem đến cho chàng những điều tốt đẹp mà không phải là ưu phiền, cho đến khi nàng trút hơi thở cuối cùng. Nàng giống như một con thuyền buôn có thể mang đến cho chàng những thứ chàng cần. Nàng làm việc cật lực với đôi tay mạnh mẽ…
Theo lời những người dân bản xứ, đàn ông Israel không có thói quen tụ tập tại các quán bar sau giờ làm việc, trừ những ngày cuối tuần. Hầu hết đều trở về nhà, giúp đỡ vợ những công việc gia đình, xem tivi, đọc sách và ngủ. Cuộc sống gia đình của người Israel đặc biệt coi trọng sự sẻ chia và tôn trọng lẫn nhau, từ những thói quen kỳ quặc của vợ/chồng cho đến những công việc nhỏ nhất trong cuộc sống.
Ngày Shabbat bình yên
Ngày nghỉ nổi bật và quan trọng nhất trong tất cả các ngày nghỉ của Do Thái giáo là ngày Sabbath. Theo Kinh thánh, Thượng Đế là Đấng đã sáng tạo ra vũ trụ và muôn loài trong sáu ngày và ngày thứ bảy Ngài nghỉ ngơi. Vì thế Do Thái giáo cũng dành ngày thứ bảy cho việc nghỉ ngơi, đoàn tụ gia đình cùng bạn bè và thờ phụng.
Ngày Sabbath, bắt đầu lúc mặt trời lặn chiều thứ sáu và kết thúc lúc mặt trời lặn chiều thứ bảy, là tâm điểm của việc giữ đạo. Trong ngày Sabbath, giao thông công cộng tạm ngừng hoạt động, các hoạt động buôn bán đóng cửa, không TV, không sử dụng các thiết bị điện sinh hoạt trong gia đình. Nếu chẳng may phải đi đâu, phương tiện công cộng duy nhất là taxi với giá 5 shekel (tiền Israel, bằng khoảng 5.000 đồng VN).
Ngày Sabbath tựa như ngày “thiền định” của người Do Thái giáo nhằm tập trung giữ cho tâm mình được nghỉ ngơi tĩnh lặng trong sự hiện diện của Thượng Đế. Về mặt khoa học mà nói thì ngày Sabbath giúp con người nghỉ ngơi lấy lại năng lượng bị tản mát sau một tuần làm việc mệt nhọc, bảo tồn “qi” (khí) trong cơ thể.
Người Do Thái giáo hay người Israel đều nhìn nhận rằng thế giới là “phản chiếu” hình ảnh của thánh thần, cụ thể là Đức Jehovah. Theo sách Talmud, ăn hay uống mà không cầu nguyện được ví như đã cướp đi tài sản của Thượng Đế. Lề luật Do Thái giáo dạy mọi người khi ăn thì nên chuẩn bị bữa ăn trong sự có mặt của Thượng Đế. Lề luật cũng dạy mọi người khi uống thì nên dùng rượu vang đỏ để dâng tặng ngày Sabbath. Và khi vui vẻ nhẩy múa thì hãy nhẩy múa xung quanh Kinh Torah…