Sống ở đời mấy ai thấu hiểu và có thể lường trước hết mọi việc. Đôi khi chỉ nhờ có một chút thiện tâm cứu, giữ một sinh mệnh mà ta được ban cho một cuộc sống mới, gieo thiện duyên sẽ đắc thiện báo, đạo lý đơn giản vậy thôi.
Hồ Sinh làm nghề đánh bắt cá trên sông. Một hôm, thấy cá đã mắc câu, anh cố hết sức nhưng không thể nhấc được chiếc cần câu lên, do đó anh đã nắm cần câu và kéo cá lên bờ. Một lát sau, từ dưới nước nổi lên vòng xoáy, sau đó là tiếng quẫy đập rất mạnh, thì ra đó là cảnh một con cá chép to đang quẫy đập để mong thoát thân. Con cá chép rất to, nó không phải to bình thường mà to một cách dị thường và nặng như một khối đá lớn.
Nhìn thấy con cá to lớn khác thường, Hồ Sinh vô cùng mừng rỡ chạy lại ôm chặt nó. Khi ở dưới nước, con cá cựa mạnh bao nhiêu thì khi lên bờ nó lại yếu đuối bấy nhiêu. Nó nằm im một cách ngoan ngoãn, miệng ngáp ngáp, đôi mắt mở to như muốn cầu xin Hồ Sinh thả nó về sông nước.
Hồ Sinh nhìn cá chép chợt động lòng thương, anh nhìn kỹ hơn thì phát hiện dường như con cá chép chửa, bụng to một cách đặc biệt. Hồ Sinh xem xem rồi suy nghĩ một lát, anh đã thay đổi suy nghĩ muốn bắt con cá chép này và quyết định thả nó. Sau khi được thả, con cá đã bơi quanh hồ vài vòng như muốn nói lời cảm ơn Hồ Sinh rồi mới lặn sâu xuống nước.
Vài năm sau, ngôi làng Hồ Sinh sống bất chợt xuất hiện một trận mưa kéo dài, nước lũ dâng lên. Hôm đó, Hồ Sinh đang ngủ thì nghe thấy tiếng chuông mõ báo động di rời khỏi làng. Khi anh tỉnh hẳn thì thấy cảnh tượng toàn thôn đã bị chìm trong nước lũ. Nhưng cũng thật may là Hồ Sinh biết bơi nên anh đã bơi được ra ngoài thôn, nhưng vì nước sông chảy xiết, anh chưa kịp lên bờ thì đột nhiên bị một con sóng mạnh đánh vào người khiến chân tay mất đi cảm giác và từ từ bị nước cuốn.
Hồ Sinh đang bất lực trước dòng nước xiết, anh nhìn thấy từ đằng xa một con cá chép vàng to lớn đang tiến đến gần. Anh tưởng rằng mình đang chết vì chân tay không thể cử động được nữa, nhưng bất ngờ con cá đã lại gần và cõng hồ sinh trên lưng bơi vào gần bờ. Trong mơ màng, Hồ Sinh nghe thấy cá chép nói: “Ân công, người không chết được đâu. Ta sinh sống ở nơi đáy sông này, vài năm trước, người tha cho ta một mạng, giờ ta đến báo ân, ta cũng cứu người một mạng”. Nói xong, con cá liền lặn xuống đáy sông.
Vài ngày sau nước sông rút cạn, Hồ Sinh trở về thôn trang sửa sang lại nhà cửa. Sau khi mọi việc được hoàn tất, Hồ Sinh mới có thời gian suy nghĩ lại mọi chuyện. Anh tự hỏi, vì sao anh lại bất ngờ gặp nạn giữa dòng như vậy? Anh nghĩ, thường ngày anh bắt quá nhiều cá, đã giết không ít những sinh linh sống nơi con sông này, cho nên anh mới gặp nghiệp báo suýt mất mạng như thế. Cũng may vì có lần thương con cá bụng mang dạ chửa mà thả nó xuống sông, anh mới lại có cơ hội sống thêm lần nữa. Hồ Sinh tự nhủ, sống bằng nghề đánh bắt thủy sản, cũng nên biết đủ, không nên đánh bắt bừa bãi.
Bỗng một hôm Hồ Sinh đang ngủ, anh chợt mơ thấy con cá chép hôm nào. Nó nói: “Ân công, ta chỉ có thể cứu người một mạng, món nợ ân tình ta đã trả xong, ta phải đi đây. Hy vọng người giữ được tấm lòng thiện lương, đối xử tốt đối với con cháu của ta. Tạm biệt!”. Vừa nói xong, cá chép liền khép đôi mắt lại, lặn xuống dòng nước.
Câu chuyện như muốn nhắn nhủ cho chúng ta rằng, thiện có thiện báo, ác có ác báo. Do đó đừng thấy việc thiện nhỏ mà không làm, cũng đừng thấy việc ác nhỏ mà làm, luật nhân quả xưa nay chưa sai bao giờ.