Người xưa đối với những lời mình từng nói, việc mình từng hứa với người khác có cách ví von “lời hứa đáng giá ngàn vàng”, vì thế cũng có câu: “Quân tử nhất ngôn, tứ mã nan truy”.
Phạm Thức thời Đông Hán, tự Cự Khanh, là người huyện Kim Hương quận Sơn Dương, bạn thân với Trương Thiệu, người quận Nhữ Nam. Trương Thiệu, tự Nguyên Bác, là bạn học trường Thái học khi ở kinh thành. Thế rồi khi Phạm Thức xin nghỉ trở về nhà có nói với Trương Thiệu: “Sau hai năm tôi quay lại sẽ thăm song thân của huynh, thăm con của huynh”. Rồi họ cùng hẹn ngày cụ thể.
Sau đó, khi ngày hẹn sắp đến, Trương Thiệu mới mang sự việc nói cho mẫu thân rồi nhờ đến ngày đó chuẩn bị bữa ăn đón Phạm Thức. Mẫu thân Trương Thiệu nói: “Đã thời gian hai năm, lại khoảng cách ngàn dặm, làm sao con có thể tin đây là sự thật?”
Trương Thiệu thưa: “Cự Khanh là người trọng chữ tín, chắc chắn không thể làm khác được”.
Người mẹ nói: “Nếu là thế thì ta phải ủ rượu cho các con”.
Đến ngày hẹn, quả nhiên Phạm Thức đến đúng như lời hẹn. Trước tiên Phạm Thức ra mắt chào mẹ của Trương Thiệu rồi mới cùng bạn nhâm nhi rượu, họ đàm đạo chung vui hết mực mới chia tay từ biệt.
Rồi đến một ngày Trương Thiệu lâm trọng bệnh, bệnh đến không thể đứng dậy nổi, hai người bạn cùng quận là Chất Quân Chương và Ân Tử Chinh chăm sóc cho Trương Thiệu từ sáng đến tối.
Khi Trương Thiệu sắp chết thì than thở: “Đáng tiếc là tôi không thể nói lời từ biệt với người bạn sinh tử có nhau”.
Ân Tử Chinh nói: “Tôi và Chất Quận Chương đối với huynh tận tâm tận lực, chúng tôi chẳng phải bạn sinh tử với huynh sao, huynh còn muốn gặp ai nữa?”
Trương Thiệu nói: “Giống như hai huynh thì chỉ là bạn khi tôi còn sống thôi, còn Phạm Cự Khanh người quận Sơn Dương mới là bạn cùng sinh tử”. Thế rồi sau một lúc thì Trương Thiệu qua đời.
Ở nơi xa, Phạm Thức bỗng nhiên mơ thấy Trương Thiệu mặc lễ phục màu đen, cái mũ thì không buộc ngay ngắn làm dây mũ rủ xuống, miệng gọi to: “Cự Khanh, tôi đã chết vào ngày đó, chôn vào ngày đó, đã sắp vĩnh viễn nằm dưới đất rồi, nếu huynh không quên tôi thì đến tạm biệt tôi đi?”
Phạm Thức bừng tỉnh, nét mặt đầy đau khổ, nước mắt chảy ròng xuống, vội mặc y phục để tang rồi cưỡi ngựa phi vội đến chịu tang.
Trong khi Phạm Thức chưa đến nơi thì xe tang chở Trương Thiệu đã khởi hành, rồi nhanh chóng tới huyệt mộ. Nhưng khi chuẩn bị cho quan tài hạ huyệt thì lại không thể đưa lên trước được. Thân mẫu Trương Thiệu sờ vào quan tài nói: “Nguyên Bác, con đang chờ gì thế?” Thế rồi họ cho quan tài ngừng lại.
Trong thoáng chốc mọi người chợt thấy có người cưỡi ngựa trắng đang chạy vội tới. Mẹ của Trương Thiệu nhìn thấy liền nói: “Chắc chắn là Phạm Cự Khanh”. Quả nhiên không sai, Phạm Thức vội vã chạy đến cúi lạy chia buồn, anh nói: “Đi thôi Nguyên Bác, người sống và người chết không thể cùng đường, chúng ta vĩnh biệt từ đây”.
Cả ngàn người tham gia tang lễ chứng kiến cảnh ly biệt của họ đều rơi nước mắt. Thế rồi Phạm Thức liền cầm dây thừng kéo quan tài về phía trước, lúc này quan tài mới từ từ chuyển động.
Câu chuyện này có ghi trong sách «Tam ngôn lưỡng phách», bộ tiểu thuyết đoản thiên nổi tiếng thời nhà Minh. Dù kết thúc có điểm không giống nhau, nhưng có điều là tinh thần của người xưa với lời hẹn ước rất đáng để chúng ta học tập.
Theo secretchina
Tinh Vệ biên dịch
Xem thêm: