Nước là yếu tố chính cho sự sinh trưởng phát triển của vạn vật. Không ăn cơm trong ba đến năm ngày vẫn có thể sống được, nhưng một ngày không có nước sẽ thấy rất khó khăn để sinh tồn.
Nước là vô tư, vô ngã, không sợ hãi, nó vì vạn vật, vì nhân loại mà lưu chuyển không phân biệt ngày đêm, giúp cho sinh mệnh khỏe mạnh, sinh trưởng, vũ trụ vạn vật nếu không có nước cung cấp sẽ bị khô hạn mà chết. Cho nên những câu nói: “Đại Đạo tự thủy” (đại đạo như nước), ‘Thượng thiện nhược thủy“ (bậc thượng thiện như nước), “Pháp tỉ như nước” (có thể rửa sạch vết bẩn nhơ nhớp) được Lão Tử đàm đạo nhiều nhất.
1. Không tranh giành
Lão Tử nói: “Thượng thiện nhược thủy, thủy thiện lợi vạn vật, phù duy bất tranh, cố vô vưu” (Nước là tốt nhất, nước đem lại lợi ích cho muôn vật mà lại không tranh giành). Đặc tính của nước là chân thành giúp đỡ vạn vật mà không tranh giành danh lợi, không tranh giành cao thấp, cũng không tự cho mình là hiểu biết, lại không khoe khoang bản thân, bởi vì không tranh giành với vạn vật nên nó không có oán hận âu lo.
2. Vô ngã
Đại đạo rộng lớn như mặt nước không chỗ nào không chảy đến, vạn vật đều dựa vào nó để được ẩm ướt mà sinh trưởng, nó lại không chối từ trách nhiệm, đem mình kính dâng cho tự nhiên mà không đòi hỏi bất cứ sự đền đáp nào.
3. Hạ mình ở chỗ thấp
Hạ mình ở chỗ thấp là có thể cùng một chỗ với quảng đại quần chúng, hấp thụ càng nhiều dinh dưỡng đến để làm phong phú bản thân. Cố vân nói: “Thiện dụng nhân giả vi chi hạ” tức là khéo dùng người là hạ mình ở dưới người.
4. Mềm mại
“Thiên hạ không có gì mềm mại bằng nước, mà cũng không có gì có sức công phá hơn được nước… .” Bởi vì mềm mỏng đại biểu là thể hiện của sức mạnh sinh mệnh, trong sách “Bão phác tử” phần ngoại thiên của tác giả Cát Hồng đã nói “Kim dĩ cương chiết, thủy dĩ nhu toàn.” Có ý rằng kim loại vì cứng mà gãy, nước nhờ mềm mại mà vẹn toàn.
5. Hăm hở tiến lên
Nước ngày đêm chảy xiết, anh dũng mà tiến về phía trước, chảy qua rót đầy những chỗ trũng, hố sâu, gặp núi tự biết chuyển mình, gặp vật ngăn cách tự biết đảo chiều dòng chảy, không sợ gian nan hiểm trở, không sợ khúc chiết, hăm hở tiến lên không ngừng.
6. Vị tha
Nước được xưng là có lòng bao dung vĩ đại, bất luận là ân oán, đúng sai, vô luận là giọt nước ở sông lớn hay dòng suối nhỏ, đều có thể giống như Lâm Tắc Từ (tướng nhà Thanh) đã nói: “Hải nạp bách xuyên, hữu dung nãi đại, bích lập thiên nhận, vô dục tắc cương“ (ý nói biển lớn dung nạp trăm nghìn dòng sông, tấm lòng bao dung mới có thể trở nên vĩ đại, vách núi nghìn trượng sừng sững, không mang dục vọng thì có thể giữ mình cương trực). Nó không cố chấp, không cao ngạo, tự cao tự đại. Nước có thể lật thuyền mà cũng có thể nâng thuyền, nước có trăm điều thiện mà không một điều dối lừa, nước thật quá hữu dụng!
Mai Trà biên dịch
Xem thêm: