Một đoạn video đầy kịch tính đã ghi lại những khoảnh khắc ngoạn mục tại núi lửa Anak Krakatau thuộc Indonesia. Hình ảnh những tia sét dường như bắn ra khỏi núi lửa Krakatau chắc hẳn sẽ khiến những người chứng kiến nó khó có thể quên được.
Đoạn phim dài một phút được quay bởi Tiến sĩ Richard Roscoe từ đảo Rakata gần đó cho thấy cảnh tượng đáng kinh ngạc này, khi dung nham phun trào khỏi Anak Krakatau (Con của Krakatau) – phần hoạt động dữ dội nhất của ngọn núi lửa. Tro từ ngọn núi lửa trào ra những quả bom lửa bắn vào thảm thực vật gần đó gây ra những tiếng động lớn khi chúng đáp xuống bề mặt đại dương bao quanh đảo. Trong vụ phun trào từ ngày 24 – 28/10, các đám tro bay trên vệ tinh đã tăng lên tới độ cao 914 – 2,130 m.
Hiện tượng sét núi lửa từ trước tới nay vẫn chứa đựng nhiều bí ẩn chưa được giải đáp. Nó đã được quan sát thấy trong quá khứ nhưng vẫn khó để tiến hành nghiên cứu vì hầu hết các núi lửa ở các vùng xa xôi của thế giới, phun trào rải rác và bên cạnh đó là dòng chảy dung nham đáng sợ.
Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã có thể sử dụng phát xạ vô tuyến tần số rất cao (VHF) và sóng điện từ để giúp họ nhìn thấy tia sét bên trong chùm tro khi nó xảy ra theo hai pha. “Giai đoạn phun trào” là một khoảng thời gian sét đánh dữ dội tạo thành ngay lập tức hoặc ngay sau vụ phun trào gần miệng núi lửa, đẩy các hạt tích điện dương ra khỏi núi lửa.
Pha “phát tán” thứ hai cho thấy tia sét khi nó hình thành trong chùm tro phía dưới của miệng núi lửa. Nguồn gốc của những hạt tích điện này vẫn chưa được lý giải, nhưng người ta tin rằng một số loại quá trình tích điện xảy ra khi vật chất từ bên trong núi lửa bị đẩy ra ngoài.
Một giả thuyết được đưa ra là tro phun trào từ một tảng đá trung tính. Nhiệt và chuyển động từ bên trong núi lửa có thể tích điện và khi tro tích điện trung tính tiếp xúc với một vật thể khác tĩnh điện, các electron có thể lưu thông giữa hai hạt. Như Đại học bang Oregon giải thích: “Nó giống như khi bạn chà một quả bóng vào đầu mình. Khi bạn kéo quả bóng đi, tóc sẽ bị điện tích và kéo dài về phía quả bóng. Quả là thú vị phải không nào?”
Nằm trên đảo Sunda Straight giữa hai hòn đảo Java và Sumatra, Anak Krakatau là một núi lửa xuất hiện vào năm 1927 từ miệng núi lửa phun trào nổi tiếng năm 1883 của Krakatau đã giết chết hơn 36.000 người, một trong những vụ phun trào núi lửa bạo lực nhất trong lịch sử.
Đây là một trong những ngọn núi lửa được theo dõi nhiều nhất mặc dù nó chỉ mới hình thành hơn một thế kỷ. Một số vụ phun trào đã được ghi lại từ một thập kỷ nay kể từ khi nó xuất hiện.
Nhật Quang