Ít người biết rằng bãi đá bí ẩn Stonehenge chúng ta thấy ngày nay thực tế mới được phục dựng khoảng 50 năm trở lại đây với nhiều lần trùng tu khác kèm theo.
Theo những gì chúng ta biết từ khá lâu trước đây, công trình tượng đài đá cự thạch Stonehenge nằm ở Wiltshire, nước Anh được xây dựng vào 3000 tới 2000 năm TCN theo các nhà nghiên cứu và nhà khảo cổ học. Kiểm tra niên đại bằng đồng vị phóng xạ cacbon năm 2008 cho rằng những tảng đá đầu tiên được xây dựng vào 2400 đến 2200 năm TCN, trong khi một giả thuyết khác cho rằng những tảng đá đã được đưa tới khu vực này sớm hơn vào 3000 năm TCN.
Theo một nghiên cứu mới từ các nhà khảo cổ và địa chất học của đại học London (UCL) những tảng đá Stonehenge có nguồn gốc từ Preseli Hills, Pembrokeshire, xa 225 km tới một di tích cổ đại khó hiểu nhất trên hành tinh: Stonehenge.
Mặc dù các nhà nghiên cứu tin rằng những tảng đá có nguồn gốc từ Preseli Hills vào năm 1920, họ chưa bao giờ biết chính xác vị trí nơi tảng đá được khai thác. Thêm vào đó là bí mật về phương pháp người cổ đại di chuyển tảng đá, các nhà nghiên cứu đang đặt câu hỏi về niên đại của di tích. Người cổ đại khai quật tảng đá vào 3400 tới 3200 năm TCN, trong khi di tích được xây dựng, theo các học giả chính thống vào khoảng 2900 TCN, điều này có nghĩa là di tích cổ có thể là hơn 500 năm tuổi so với chúng ta tưởng.
Tuy nhiên khi những chi tiết này được phát hiện trong những năm gần đây, nhiều người không biết rằng Stonehenge mà chúng ta thấy ngày nay thực ra là dựng lại nhiều lần, và hàng chục bức ảnh chứng minh rằng những tảng đá dựng đứng chúng ta thấy ngày nay, trên thực tế có từ ít hơn 50 năm trở lại.
Theo indymedia.org.uk, từ năm 1901 tới năm 1964, phần lớn vòng tròn đá được trùng tu với một loạt dấu tích để lại, theo lời một nhà khảo cổ học, ‘một sản phẩm của di sản thế kỷ 20 công nghiệp’.
Đáng buồn là sự thật về di tích chúng ta thấy ngày nay được xây dựng lại từ năm 1901 trở lại đây khi quá trình trùng tu gây ra nhiều phẫn nộ nhưng hiếm khi được đề cập trong sách hướng dẫn chính thống.
William Gowland giám sát đợt trùng tu lớn đầu tiên của di tích mà liên quan đến việc dựng thẳng và đặt móng bê tông cho cột đá sa thạch (sarsen) 56 đang có nguy cơ bị đổ. Khi dựng thẳng tảng đá, ông đã di rời nó khoảng nửa mét từ vị trí ban đầu.
Trong suốt quá trình trùng tu năm 1920 William Hawley, người khai quật ở gần Old Sarum, khai quật được móng của 6 tảng đá và đường rãnh bao. Richard Atkinsonn, Stuart Piggott và John F.S. Stone khai quật lại công trình của Hawley vào năm 1940 và những năm 1950 phát hiện ra những vết dao và rìu khắc trên những tảng đá Sarsen.
Vào năm 1958 những tảng đá lại được trùng tu khi ba tảng đá sarsen đứng được dựng lại và đặt vào móng bê tông. Đợt trùng tu cuối cùng được tiến hành vào năm 1963 sau khi cột 23 của vòng tròn đá Sarsen bị đổ.
Nhà lưu trữ khảo cổ của đại học Cambridge và là tác giả chính về Stonehenge, Christopher Chippindale thừa nhận rằng: “Không có nhiều điều chúng ta nhìn thấy ở Stonehenge chưa được chạm vào”. Và Brian Edwards sinh viên nghiên cứu lịch sử, người mới tiết lộ rằng di tích Avebury gần đó hoàn toàn được dựng lại, tìm thấy những bức ảnh hiếm hoi của Stonehenge đang trùng tu.
Anh nói: “Cứ như thể là lịch sử của Stonehenge đã được tẩy sạch. Với mọi người đã bị che đậy quá lâu về công việc trùng tu Stonehenge. Tôi ngạc nhiên rằng bằng cách nào mà ít người biết về nó. Thật tuyệt vời khi sách hướng dẫn sẽ đưa vào câu chuyện đầy đủ trong tương lai”.
Hưng Thành