Trong những năm 1943, để chống lại những đợt phản công từ lực lượng Đồng Minh, phát xít Đức đã nghiên cứu và phát triển bom dẫn đường đầu tiên trên thế giới, gây ra nỗi kinh hoàng cho các thiết giáp hạm trên biển thời bấy giờ.
Sáng ngày 9/9/1943, 14 tàu chiến của Italy do thiết giáp hạm Roma dẫn đầu rời cảng La Spezia để thực hiện 1 cuộc tấn công vào lực lượng hải quân phe Đồng Minh tại bờ biển Salerno, Ý nhưng thực chất là muốn đầu hàng vì chính phủ hậu mới muốn chấm dứt chiến sự ngay lập tức.
Tuy nhiên, hành động này không qua nổi mắt người Đức. Phát xít Đức huy động máy bay ném bom tầm trung Do 217 tấn công đội tàu chiến của Italy. Thiết giáp hạm Roma trúng hai quả bom và chìm nghỉm ngay trong đêm đó trước sự sửng sốt của những người chứng kiến, bởi họ không thể tin nổi máy bay Đức lại ném bom chính xác đến vậy từ độ cao hơn 5.000 m.
Thứ vũ khí đánh chìm thiết giáp hạm Roma của Italy là bom Fritz-X, loại bom hoàn toàn mới và được xem là “ông tổ của các loại bom thông minh” ngày nay. Bom Fritz-X là bom liệng xuyên giáp điều khiển bằng sóng vô tuyến nặng hơn 1,5 tấn. Bom này được phát triển trên nền tảng tên lửa không đối hải dẫn đường Hs 293 và Hs 294 nhưng điểm khác biệt là cấu tạo đơn giản hơn nhiều.
Theo Không quân Mỹ, Fritz X có thể xuyên thủng giáp sắt dày khoảng 70 cm và có thể được bắn từ độ cao 6 km (thực ra 5,5 km là độ cao lý tưởng để khi thả bom, phi công dễ dàng quan sát và căn chỉnh hướng đi), độ cao ngoài tầm bắn của vũ khí hạ máy bay thời điểm đó.
Để đánh trúng mục tiêu, bom Fritz-X chủ yếu dựa vào trọng lực. Khi được máy bay thả từ độ cao 6.000 m ở góc 60o, bom Fritz-X đạt vận tốc gần bằng vận tốc âm thanh và xuyên phá được các lớp vỏ giáp của tàu chiến trước khi phát nổ bên trong, điều mà tên lửa Hs 293 không thể thực hiện.
Fritz-X có cấu tạo gồm 4 cánh ổn định ở phía trước, đuôi quả bom được trang bị một bộ điều khiển từ xa hình chữ thập với các cánh bao xung hình elip, nó sử dụng 3 bộ kiểm soát khí động học, trong đó có 2 bộ dùng để kiểm soát trạng thái của vũ khí ở hai trục. Một bộ con quay hồi chuyển sẽ giữ cho quả bom nằm trong quỹ đạo của nó. Bom dài 3,35m có đầu đạn xuyên giáp bằng thép gia cường và mang theo 320 kg thuốc nổ bên trong.
Việc dẫn đường cho Fritz-X cũng khá đơn giản:
“Sau khi được thả rơi, Fritz X được điều khiển bằng sóng radio, các cánh nhỏ ở bộ điều khiển phía sau đuôi sẽ lái quả bom đến khu vực mục tiêu. Tuy nhiên, cơ chế dẫn đường của Fritz X còn khá sơ khai nên phi công phải duy trì việc điều khiển quả bom cho đến khi chạm đất.”
Sau khi đánh chìm thiết giáp hạm Roma, Fritz-X tiếp tục càn quét bờ biển Salerno, Italy. Một quả bom Fritz-X rơi trúng tháp pháo tuần dương hạm USS Savannah của Mỹ khiến 200 thủy thủ trên tàu thiệt mạng. Tiếp đó là tuần dương hạm USS Philadelphia, tuần dương hạm HMS Uganda lớp Crown Colony của hải quân hoàng gia Anh, một số tàu hàng và cuối cùng là thiết giáp hạm Warspite của Anh cũng đều chịu chung số phận.
Tuy vậy, bom Fritz-X của Đức Quốc xã cũng không hoành hành được lâu khi quân Đồng minh phát hiện các điểm yếu và tìm ra cách khắc chế.
Khi bom Fritz-X được thả và bắt đầu bay liệng tới mục tiêu, oanh tạc cơ điều khiển cần bay với tốc độ chậm để dẫn đường cho quả bom. Điều này biến chúng thành những miếng mồi ngon cho tiêm kích của quân Đồng minh, trong khi phi công Đức đang mải mê điều khiển bom.
Ngoài ra, vì được dẫn đường bằng sóng vô tuyến nên loại bom này có thể bị khắc chế bằng tác chiến điện tử. Đến năm 1944, Anh và Mỹ đã bắt đầu phát triển được các thiết bị đối kháng điện tử để gây nhiễu và bẻ gẫy liên kết radio giữa oanh tạc cơ và bom Fritz-X.
Dù ban đầu gặp khó do sai tần số nhưng sau khi thu được một tên lửa Hs 293 tại sân bay ở Anzio (Ý) cùng một thiết bị dẫn đường vô tuyến còn nguyên vẹn trên một oanh tạc cơ Đức rơi ở Corsia (Pháp), quân Đồng minh đã cải tiến đáng kể thiết bị gây nhiễu.Thiết bị gây nhiễu mới hoạt động hiệu quả đến mức khiến người Đức phải nghiên cứu, phát triển hai biến thể mới của bom Fritz-X và tên lửa Hs 293 để đối phó nhưng chúng chẳng khá khẩm hơn là bao.
Mặc dù còn khá sơ khai nhưng sự ra đời của bom có điều khiển Fritz X được đánh giá là đã tạo ra một cuộc cách mạng trong việc phát triển các loại vũ khí có độ chính xác cao nhờ vào cơ chế điều khiển. Đồng thời, sử dụng sóng radio để điều khiển vũ khí về sau đã trở thành một công nghệ chủ chốt trong việc phát triển các loại vũ khí có điều khiển hiện đại như bom điều khiển bằng laser hay tên lửa hành trình Tomahawk sau này.
Sơn Tùng