Dù chỉ có kích thước tương đương với một con chó nhà nhưng chó hoang châu Phi được xếp vào nhóm những kẻ đi săn thiện nghệ và nguy hiểm bậc nhất trong thiên nhiên hoang dã.
Thiên nhên hoang dã châu Phi là một trong những vùng đất khắc nghiệt nhất trên thế giới với sa mạc Sahara, xavan cùng nhiều loài động vật khác như ngựa vằn, voi châu Phi,… và song hành với đó là những kẻ săn mồi nổi tiếng trong tự nhiên như báo Gepa, sư tử, linh cẩu…
Tuy nhiên, vẫn đó một kẻ đi ăn với mức độ nguy hiểm không kém những loài động vật trên: Chó hoang châu Phi. Với vẻ ngoài chẳng có gì là nguy hiểm cộng thêm chút gì đó khá đáng yêu nên người ta chẳng biết mấy danh tiếng của chúng và thường đánh giá thấp loài động vật này.
Nhưng thực tế lại trái ngược hoàn toàn. Chó hoang châu Phi là một trong những sát thủ săn mồi đáng sợ nhất nhất châu Phi, có thể sánh ngang hàng với báo hoặc sư tử – những động vật săn mồi nổi tiếng trên các thảo nguyên của lục địa đen.
Sống theo bầy đàn và có tổ chức xã hội cao, độc đáo
Chó hoang châu Phi có tên khoa học là Lycaon pictus, tên tiếng Anh là “Painted wolves” (tạm dịch là “những con sói được sơn màu”) nhưng người ta thường biết đến chúng qua cái tên chó hoang nhiều hơn.
Chúng sở hữu một bộ lông cực thời trang với các đốm màu đen, nâu, vàng và trắng; đặc biệt, mỗi con chó lại có đốm khác nhau, không con nào giống con nào cùng với đó là 1 đôi tai to tròn. Môi trường sống của chó hoang châu Phi sống tập trung miền Đông và miền Nam châu Phi.
Chó hoang châu Phi có lối sống bầy đàn với tổ chức xã hội cao và đầy tính kỷ luật. Đây là một trong những điểm nổi bật giúp chúng có thể tồn tại trong môi trường khắc nghiệt với nhiều kẻ săn mồi to lớn và nguy hiểm hơn rất nhiều.
Chúng là loài duy nhất trong số động vật ăn thịt xã hội có con cái chứ không phải là con đực sinh sống phân tán khỏi đàn khi thành thục về sinh sản. Có một con đầu đàn, tất cả thành viên khác đều phải phục tùng. Khi săn được mồi, thịt được phân chia từ trên xuống dưới, những con chó khác kiên nhẫn chờ đợi, đứng gác cho đến lượt mình để ăn.
Chúng hầu như không bao giờ đấu đá với nhau tranh thức ăn do hệ thống xếp hạng này. Khi một con chó bị ốm, bị thương hoặc đã cao tuổi, thậm chí mất khả năng săn mồi, các thành viên còn lại trong đàn sẽ chăm sóc và nuôi chúng. Khi con đầu đàn bị thương, nó không bị ép thoái vị, nếu đủ tài trí, nó vẫn sẽ được cả đàn kính trọng và chăm sóc.
Điểm đặc biệt hơn ở loài động vật này là đặc tính nhường nhịn bề dưới. Khi săn được mồi, các con trưởng thành sẽ để cho con non ngấu nghiến thức ăn trước tiên. Không chỉ các ông bố bà mẹ, ngảy cả các anh chị cũng tham gia trong việc chăm lo, bảo vệ các em nhỏ trong đàn.
Loài này cũng có một thói quen hết sức dị, đó là nuốt thức ăn vào rồi nôn ra ăn lại. Chúng cũng có lúc lăn mình qua bãi nôn trước, sau đó mới đứng lên tợp hết đống thịt lộn xộn dưới đất. Công việc thường được dùng để mang thức ăn về cho các con non nhưng đôi khi việc này mở rộng cho con lớn, đến mức là nền tảng của đời sống xã hội chó hoang châu Phi.
Kỹ năng săn mồi cực đỉnh: Chính xác lên đến 80%
Ngoài sống bầy đàn với tổ chức xã hội cao, một điểm khác liên quan đến sự sống còn đối với chó hoang châu Phi là kỹ năng săn mồi với tỷ lệ thành công rất cao.
Trong khi tỷ lệ săn mồi thành công của sư tử chỉ rơi vào khoảng 27-30%, tỷ lệ này ở chó hoang châu Phi lên đến 80%, một con số phải nói là cao khủng khiếp, vượt trội so với sư tử và báo. Chúng thường đi săn thành đàn lớn với số lượng khoảng 20 con, có thể cùng nhau hạ gục 1 con mồi lớn hơn chúng gấp nhiều lần như ngựa vằn, linh dương đầu bò.
Bộ hàm của chúng có thể tạo ra cú cắn uy lực lên đến 240.000 kg/m2 , hàm dưới của chó hoang to hơn chó nhà nhiều và răng hàm của chúng có chức năng róc thịt khỏi xương. Thậm chí chúng còn cướp con mồi của những loài đứng trên đỉnh chuỗi thức ăn như sư tử, linh cẩu hay cá sấu.
Quan sát chó hoang châu Phi săn mồi, bạn sẽ biết tại sao chúng được ngợi ca là những “thợ săn đỉnh nhất” của châu Phi.
Hầu hết các động vật ăn thịt dựa vào tài ngụy trang âm thầm tiếp cận và hạ gục con mồi nhưng chó hoang châu Phi rất hiếm khi phải sử dụng chiến thuật này, chúng sinh ra để chinh phục con mồi bằng những cuộc rượt đuổi.
Với thị lực tốt và sức bền đáng kinh ngạc, chó hoang có thể truy đuổi con mồi liên tục 8 km và tốc độ nhanh nhất có thể lên đến 66 km/h. Thông thường chúng sẽ dồn đuổi con mồi cho đến khi con mồi kiệt sức và gục ngã, không chống trả được và làm thịt con mồi.
Để có săn được 1 con mồi lớn, các thành viên trong đàn cần có sự phối hợp nhuần nhuyễn.
Trước khi đuổi bắt con mồi, chúng tỏa ra bao vây và chọn mục tiêu. Một con tiến gần đến con mồi, 1 con khác di chuyển chặn sườn và các con khác dàn hàng xen kẽ. Mục đích của chúng là tách mục tiêu đã định khỏi đàn, bao vây mạn sườn và áp sát không cho con mồi chạy thoát. Đó là cách đi săn vô cùng hiệu quả và khoa học với các loài sống bầy đàn.
Còn nếu con mồi thuộc loại nhỏ, chúng chỉ việc đè nghiến xuống đất và xé toạc bằng bộ hàm khỏe mạnh vào hàng bậc nhất thế giới tự nhiên. Ngoài ra, chó hoang châu Phi rất thông minh khi biết cách giao tiếp với nhau khi săn mồi, những con chó không ngừng để cho các thành viên khác biết cả vị trí của mình và của con mồi.
Nhờ việc kết hợp những khả năng tuyệt vời này, chúng có thể thích ứng với sự thay đổi kịch bản trong cuộc đi săn và đạt kết quả tốt nhất.
Hiện nay, chó hoang châu Phi là một trong những loài cực kỳ nguy cấp và cần được bảo vệ. Điều này xuất từ định kiến của con người, họ cho rằng chúng là “đám sâu mọt” và gây hại nên đã săn bắn vô tội vạ loài động vật hoang dã này dù không có bằng chứng. Cho đến ngày nay, vẫn chưa xác nhận 1 trường hợp nào chó hoang tấn công con người.
Sơn Tùng