Xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang Mỹ và EU đang giảm, trong khi sang Trung Quốc lại tăng mạnh trong những tháng đầu năm nay, đưa nước này thành thị trường chủ lực. Theo các chuyên gia và doanh nghiệp, thị trường láng giềng này giàu tiềm năng, nhưng cũng chứa rất nhiều rủi ro.
Trong 8 tháng đầu năm 2017, xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc đạt giá trị 247,4 triệu USD, chiếm 21,3% tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam.
Trong khi đó, giá trị xuất khẩu cá tra sang một số thị trường lớn lại giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2016, trong đó Mỹ giảm 6% và EU giảm 21,7%.
Dù Trung Quốc đang trở thành “phao cứu sinh” cho cá tra Việt Nam, nhưng thị trường này cũng được đánh giá là ẩn chứa nhiều rủi ro mà doanh nghiệp Việt phải thận trọng.
Ông Trương Đình Hoè – Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), cho rằng sức tiêu thụ tại thị trường đông dân nhất thế giới đang mở ra cho doanh nghiệp cá tra Việt Nam cơ hội và bù đắp những thiếu hụt tại các thị trường đang gặp khó.
Tuy nhiên, ông cho rằng bên cạnh sự tăng trưởng đột biến đó, các doanh nghiệp để mắt đến những rủi ro và đẩy mạnh chất lượng sản phẩm cá tra xuất khẩu sang Trung Quốc để tránh “vết xe đổ” mà các doanh nghiệp xuất khẩu chè đã gặp phải.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hữu Dũng – Giám đốc Cty Dịch vụ và Tư vấn thủy sản quốc tế VSP, cho rằng bán cá tra sang Trung Quốc sẽ gặp một số rủi ro, đặc biệt trong thanh toán.
“Bởi sản phẩm cá tra Việt Nam hiện có đến 70% vẫn xuất khẩu sang thị trường này theo đường uỷ thác hoặc tiểu ngạch, doanh nghiệp Trung Quốc đề nghị chỉ đặt cọc khoảng 30% tổng tiền lô hàng cá tra, cộng với giá vận chuyển trung bình một lô hàng cá tra tới cửa khẩu khoảng 45-47 triệu đồng. Do đó, nếu lô hàng sản phẩm cá tra tới cửa khẩu và phía bạn nhận hàng thì doanh nghiệp được còn nếu không thì coi như mất trắng”, ông Dũng nói.
Nhiều doanh nghiệp cũng cho biết do xuất khẩu tiểu ngạch là chủ yếu, nên lượng nhập khẩu của Trung Quốc cũng mang tính thời vụ. Có thời điểm nhu cầu tăng, thương lái Trung Quốc ồ ạt nhập cá tra cỡ lớn với giá cao khiến người chăn nuôi tiếp tục nuôi cá quá lứa, nhưng do không có cam kết chặt chẽ nên thương lái có thể dừng thu mua bất cứ lúc nào, gây thiệt hại cho người nuôi.
Cá tra Việt Nam hiện đang gặp rào cản từ thuế chống bán phá giá kèm theo những quy định trong Đạo luật FarmBill từ thị trường Mỹ hoặc EU.
Ngoài thị trường Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng đang tìm kiếm những thị trường mới cho sản phẩm cá tra như khu vực Nam Á.
Một lãnh đạo Công ty Thủy sản Trường Giang (tại Đồng Tháp) cho biết Pakistan và Ấn Độ đang là những thị trường khá tiềm năng của cá tra Việt. Pakistan đang chiếm khoảng 10% sản lượng xuất khẩu của doanh nghiệp cá tra Việt, còn Ấn Độ cũng bước đầu chấp nhận sản phẩm của Việt Nam.
Tuy nhiên, thuế nhập khẩu cá tra vào Ấn Độ hiện vẫn còn quá cao, lên đến 70-80%, nên các nhà nhập khẩu chưa dám nhập nhiều.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cho biết cá tra Việt Nam cũng đang có cửa vào các thị trường như Mexico, Canada, Nhật Bản.
Minh Tuệ – Theo DĐDN