Mới đây, bức ảnh con rùa nổi ở hồ Đồng Mô đã thu hút nhiều người quan tâm vì được cho là cùng loài với rùa Hồ Gươm trước đây.
Bức ảnh này được anh Nguyễn Văn Trọng, cộng tác viên Chương trình bảo tồn rùa châu Á (ATP) chụp từ tháng 1/2018 khi quan trắc quần thể Giải Sin-hoe (Rafetus swinhoei) trên hồ Đồng Mô (Sơn Tây, Hà Nội).
Hôm đó trời hửng nắng sau một tuần âm u, mưa phùn. Rùa lên phơi nắng cạnh vạt cỏ gần bãi cát nơi ATP xây dựng nhằm bảo tồn loài.
Bức ảnh đã thu hút được sự quan tâm của dư luận khi thấy nhiều điểm giống với rùa Hồ Gươm đã chết tháng 1/2016.
Trao đổi với báo chí, anh Hoàng Văn Hà, Điều phối viên Chương trình rùa Việt Nam, mỗi lần rùa nổi lên rất nhanh, chỉ 2 đến 5 giây, nên để có bức ảnh đẹp, hoa văn rõ ràng rất khó. Bức ảnh cuối cùng về rùa Đồng Mô được ATP chụp ngày 13/10/2017 khi hồ bị lụt do ảnh hưởng của bão.
Theo ATP, rùa Đồng Mô cùng loài với rùa Hoàn Kiếm (Rafetus swinhoei), thuộc nhóm cực kỳ nguy cấp, chỉ còn ba con trên thế giới, một ở Việt Nam, còn lại ở Trung Quốc. Tuy nhiên, một số nhà khoa học khác lại cho rằng rùa Hồ Gươm là loài hoàn toàn mới, có tên là Rafetus leloii.
Khi rùa Hồ Gươm chết tháng 1/2016, có ý kiến đề xuất đưa rùa Đồng Mô về Hồ Gươm nhưng vấp phải sự phản đối của giới khoa học. Họ cho rằng môi trường sống thay đổi sẽ ảnh hưởng đến rùa Đồng Mô.
GS Nguyễn Lân Dũng cho rằng, từ lâu hồ Hoàn Kiếm luôn gắn với hình ảnh rùa hồ Gươm. Do đó, ông đề xuất đưa rùa hồ Đồng Mô (thị xã Sơn Tây, Hà Nội), họ hàng cùng loài để thay thế.
Có cùng quan điểm, nhưng chuyên gia động vật Vũ Ngọc Thành lo lắng: “Việc bắt được rùa hồ Đồng Mô không đơn giản vì hồ rộng, lại chỉ có một con. Ngoài ra, việc này có thể còn vướng phải sự cản trở của người dân địa phương”.
Từ năm 2007, khi phát hiện có loài rùa Hoàn Kiếm sinh sống ở hồ Đồng Mô, ATP đã thiết lập một đội nhằm nghiên cứu và bảo vệ. ATP cũng tuyển thêm cộng tác viên địa phương phối hợp cán bộ thực địa nghiên cứu và bảo vệ rùa ở hồ Đồng Mô.
Theo ông Đoàn Văn Thịnh, quản lý hoạt động nuôi trồng khai thác thủy sản hồ Đồng Mô (Công ty TNHH MTV làng văn hóa) cho rằng nếu đưa rùa hồ Đồng Mô về hồ Gươm “chắc chắn rùa Đồng Mô không tồn tại được” do nước ô nhiễm.
Như lời ông Thịnh, rùa Đồng Mô thuộc làng văn hóa các dân tộc Việt Nam, nên việc để rùa sống ở hồ cũng hợp tình hợp lý, mang giá trị văn hóa tinh thần chung cho cả nước, không nhất thiết phải chuyển xuống hồ Gươm.
Ngân Hà