Cho đến nay việc phát hiện sớm ung thư vẫn là một thách thức dù các bác sỹ nắm trong tay nhiều kỹ thuật hỗ trợ. Nghiên cứu của Đại học Y Stanford (Mỹ) cho thấy những khối u ác tính có thể phát triển “ngầm” ít nhất 10 năm trước khi được phát hiện bằng các công cụ y học hiện đại.
Tiên lượng của bệnh nhân ung thư sẽ tốt hơn rất nhiều nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên đây cũng là một thách thức đối với y học hiện đại. Cho đến nay, hầu hết các bệnh nhân được chẩn đoán khi đã có triệu chứng, hoặc khối u đủ lớn để nhìn thấy trên công cụ chẩn đoán như siêu âm, CT, MRI. Tất nhiên tại thời điểm này thì tế bào ung thư thường đã di căn và kết quả điều trị không cao.
Trong quá trình phát triển khối u bài tiết vào máu nhiều chất như các protein, mảnh DNA. Bởi vậy, các nhà ung thư học đang nỗ lực tìm kiếm những chất đặc biệt trong máu, giúp chỉ điểm sự tồn tại của khối u khi chúng còn nhỏ và ở giai đoạn sớm (các dấu ấn ung thư hay còn gọi là các marker ung thư). Dù vậy đến nay các dấu ấn ung thư còn chưa đáp ứng được kỳ vọng.
Khi nghiên cứu về chất CA-125 do tế bào ung thư buồng trứng tiết ra dựa trên mô hình giả lập bằng máy tính, các nhà khoa học thấy rằng xét nghiệm CA-125 phát hiện được khối u sau khi đã to bằng quả nho và phát triển ít nhất 10 năm. Trong ung thư đại trực tràng và ung thư tụy, nghiên cứu cho thấy khối u có thể phát triển âm thầm đến 50 năm trước khi được phát hiện bằng những chất chỉ điểm sinh học.
Ngoài ra nhiều chất chỉ điểm không đặc hiệu riêng cho bệnh ung thư mà có thể gặp trong các bệnh khác. Vì vậy trên lâm sàng phần lớn các dấu ấn ung thư sinh học không dùng để chẩn đoán, sàng lọc mà thường có giá trị theo dõi tái phát và tiên lượng bệnh.
Các dấu ấn ung thư sinh học hứa hẹn nhiều triển vọng trong tương lai, song hành cùng với đó là những thách thức tương đối lớn. Một phần là vì các khối u thường không phát triển ổn định, chúng có thể “ngủ đông” sau một giai đoạn phát triển mạnh. Bởi vậy nồng độ những chất này trong máu có thể dao động rất lớn.
Cho đến nay ung thư vẫn là căn bệnh phức tạp cả trong chẩn đoán lẫn điều trị. Các tế bào ung thư có thể sống ngầm trong thân thể hàng chục năm trước khi được phát hiện. Tuy nhiên bạn vẫn nắm quyền chủ động trong tay. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature cho thấy 70-90% nguyên nhân gây ung thư là do yếu tố bên ngoài, như môi trường, lối sống. Bởi vậy tránh tiếp xúc với các chất độc hại, chế độ dinh dưỡng lành mạnh, sinh hoạt và vận động điều độ, giữ cân bằng tâm lý sẽ là hàng phòng thủ vững chắc cho cơ thể trước căn bệnh tử thần.
Đại Hải