Thời xưa có câu “nữ thập tam, nam thập lục” – tức nữ 13 tuổi, nam 16 tuổi mới bước vào tuổi dậy thì. Nhưng 10-20 năm gần đây việc trẻ dậy thì sớm đã trở thành nỗi lo của nhiều bậc phụ huynh, tìm đâu một giải pháp triệt để?
Nhiều bậc cha mẹ hoảng hốt khi thấy con có biểu hiện dậy thì sớm như có kinh nguyệt, ngực nảy nở sớm, giọng nói ồm ồm… Trẻ em dậy thì sớm ban đầu có vẻ lớn hơn bạn bè cùng trang lứa nhưng sau đó lại có tầm vóc thấp hơn vì dậy thì sớm cũng sẽ kết thúc sớm, những trẻ này sẽ ngừng phát triển ở độ tuổi sớm hơn.
Nhưng mối lo ngại lớn hơn là nó sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của bé: dễ bị sốc, bị tự kỉ, trầm cảm, trở nên gián cách so với bạn bè; Trẻ có tâm trạng không ổn định, dễ cáu gắt, thích thể hiện cái tôi, dễ mắc sai lầm và đua đòi theo những việc làm xấu, có nhu cầu tình dục theo bản năng chứ chưa nhận thức được nên dễ bị mắc sai lầm hoặc bị kẻ xấu lợi dụng.
Có trẻ dậy thì từ lúc lên 2, nên hay không nên tiêm hormon kìm hãm?
Mới đây tại BV Nhi đồng 1 (TP.HCM), các bác sĩ đã liên tục “được” thăm khám cho các bé dậy thì sớm, trong đó có cả các bé mới gần 2 tuổi, 3 tuổi đã xuất huyết âm đạo, vỡ giọng ồm ồm… Còn tại phòng khám Nội tiết, chuyển hoá và di truyền của Bệnh viện Nhi TƯ (Hà Nội), các bác sĩ cho biết hầu như ngày nào cũng có các bệnh nhi được gia đình đưa đến khám dậy thì sớm, trong số đó có những bé mới chỉ 2 tuổi.
Dấu hiệu dậy thì ở nữ thường xuất hiện các biểu hiện như vùng tuyến vú phát triển, bắt đầu có lông mu, thay đổi tâm lý… còn nam thường là vỡ tiếng, dương vật phát triển, xuất hiện ria mép, trứng cá, lông mu…
TS Bùi Phương Thảo – Phó trưởng khoa Nội tiết – Chuyển hóa – Di truyền (Bệnh viện Nhi TƯ) cũng nêu lên thực tế là nhiều bậc phụ huynh thường hay lo lắng khi thấy sự phát triển “vượt trội” ở tuyến vú đối với các bé gái và vội cho đi khám. Tuy nhiên theo TS Thảo, kể cả đối với trẻ có tuyến vú phát triển trước 8 tuổi nhưng khi đi khám tuổi xương vẫn bình thường, tử cung, lông mu không phát triển thì đó không được coi là dậy thì sớm.
Khi đi thăm khám, với những trường hợp nghi ngờ dậy thì sớm, các bé sẽ được chụp X-quang tuổi xương, xét nghiệm sàng lọc xem tuổi xương có gì bất thường hay không. Nếu có, trẻ sẽ được làm tiếp xét nghiệm máu xem hormon sinh dục cao đến mức nào. Nếu là dậy thì giả từ những bệnh lý như u não, u thượng thận thì phải chữa trị ngay.
Theo đó, đối với trẻ dưới 6 tuổi đã dậy thì, bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định tiêm hormone để ức chế. Còn những trường hợp 6-8 tuổi hoặc trên 8 tuổi, tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ có chỉ định rõ ràng. Những trường hợp dưới 6 tuổi bị dậy thì sớm, khi tiêm hormon sẽ giúp ức chế phát triển các đặc tính sinh dục phụ như sự phát triển của tuyến vú, lông mu… Điều này giúp trẻ tập trung vào việc học và tránh bị xâm hại tình dục.
TS.BS Bùi Phương Thảo cũng cho biết thêm, về lâu dài, việc tiêm hormon sẽ giúp trẻ phát triển chiều cao sau này. Tùy từng trường hợp, bác sĩ sẽ tư vấn cho gia đình những điều được, mất khi tiêm hormon.
“Tuy nhiên, trong thực tế, việc tiêm hormon cho trẻ chắc chắn có những ảnh hưởng nhất định, điển hình nhất là sự thay đổi nội tiết, thứ hai là trẻ phải chịu những cơn đau, tiếp đến là sẽ lão hóa sớm về sau, chưa kể vấn đề kinh phí điều trị” – Thảo nhấn mạnh.
Việc dùng hormon ức chế dậy thì không đúng chỉ định sẽ làm cho trẻ không có được qua trình dậy thì bình thường, ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý của đứa trẻ.
Đâu là gốc rễ vấn đề và giải pháp triệt để
Ngoài các yếu tố về bệnh thì có 2 nguyên nhân lớn mà khiến trẻ bị dậy thì sớm:
Phim ảnh người lớn, phim tình cảm khiến trẻ dậy thì sớm
Khi cuộc sống ngày càng phát triển, sự bùng nổ công nghệ thông tin và sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng, thì sự tiếp xúc của trẻ với thế giới bên ngoài sẽ lớn hơn, trẻ có thể tiếp cận tới những hình ảnh nóng, phim người lớn … điều này khiến trẻ bị kích thích thần kinh, đẩy nhanh quá trình chín ở hệ viền của não – vùng quyết định sự dậy thì của trẻ. Vì thế khi trẻ vào mạng, xem phim mà không có sự quản lí quan tâm của gia đình sẽ dễ dàng khiến trẻ vào mạng, chơi game, xem đĩa phim người lớn và những hình ảnh “tươi mát” khiến trẻ dậy thì sớm.
Do chế độ ăn uống
Trẻ ăn nhiều thức ăn có nguồn gốc được chăn nuôi công nghiệp sẽ có nguy cơ dậy thì sớm, nguyên nhân là do trong sự chăn nuôi công nghiệp người ta thường kích thích tăng trưởng bằng hormon tăng. Hoặc các thực phẩm chế biến công nghiệp, thức ăn sẵn, chất béo bão hòa… có thể là nguyên nhân khiến trẻ dậy thì sớm.
Quay về với văn hoá truyền thống là con đường duy nhất
Xã hội phát triển, kinh tế mở cửa khiến cuộc sống trở nên thoải mái nhưng kỳ thực cũng có 2 mặt. Trẻ con thời xưa có rất nhiều trò chơi không chỉ giải trí mà còn giúp trẻ động não, không như trẻ em ngày nay một phép tính rất dễ cũng cần đến máy tính hỗ trợ. Những đạo lý về quan hệ nam nữ chính thường, không theo trào lưu bồ nhí, tình lẻ một đêm… cũng sẽ gìn giữ một mái ấm gia đình trọn vẹn, cha mẹ làm gương cho con cái.
Hoàng Kỳ
Xem thêm:
- 8 điều cấm kỵ gây hậu quả nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh
- Bà ngoại hàng ngày cho bé ăn gì mà 6 tuổi đã dậy thì?
- Vì sao nhiều trường học ở Mỹ dạy học sinh thiền định?
Chuyên mục Sức khỏe, thời báo Đại Kỷ Nguyên nỗ lực mang đến cho bạn đọc những thông tin chính xác và bổ ích nhất. Tuy nhiên khoa học về thân thể người thật rộng lớn và còn nhiều điều y học chưa nhận thức đến được, do đó, các bài viết tại đây chỉ mang tính chất tham khảo. Mọi việc chẩn đoán, điều trị bệnh hay các tình trạng sức khỏe và làm đẹp cần phải có ý kiến các chuyên gia y tế được cấp phép.