Bạn đã bao giờ than vãn vì thấy mình đãng trí, như ra khỏi nhà không mang theo điện thoại, đi được đoạn đường thì quên nơi cần đến, vào bếp nhưng quên mất là sẽ nấu món gì…? Thực ra không cần quá lo lắng về điều này, bởi vì các nghiên cứu khoa học gần đây cho biết đó là biểu hiện của bộ não rất… thông minh.
Cơ chế quên của bộ não thực sự rất hữu ích cho đời sống của bạn nên không sai khi nói: Có thể quên cũng là hạnh phúc.
Quên là cơ chế đảm bảo bộ não hoạt động tối ưu, không bị quá tải
Một số nghiên cứu ở đã chỉ ra việc bộ não chọn lọc để quên một số chi tiết nhỏ không quan trọng, và nhường chỗ cho các việc có tính trọng yếu hơn là vô cùng tốt. Richards và đồng nghiệp Paul Frankland đã xem xét nhiều nghiên cứu với các góc nhìn khác nhau về ký ức được công bố trước đây. Bao gồm khả năng ghi nhớ hoặc lãng quên và sự biến đổi ký ức.
Blake Richards cho biết: “Não sẽ quên những chi tiết không cần thiết và thay vào đó tập trung vào những thứ sẽ giúp đưa ra được quyết định sáng suốt trong thế giới thực”. Cũng giống như máy tính, sau 1 thời gian hoạt động, bạn cần dùng phần mềm để quét rác cho nó.
Các nhà nghiên cứu đã tìm ra bằng chứng về sự suy yếu của các kết nối giữa các nơ-ron giúp lưu lại ký ức. Nhưng họ cũng phát hiện nhiều dấu hiệu cho thấy các nơ-ron mới đã ghi đè lên những ký ức cũ, khiến bộ não khó tiếp cận đến những thông tin này hơn.
Richards và Paul Frankland cho rằng, có 2 lý do chính khiến bộ não chủ động quên đi nhiều dữ kiện cũ:
Thứ nhất, quên đi giúp chúng ta cập nhật những thông tin mới trên nền tảng của những ký ức không cần thiết dẫn đến quá tải thông tin. Nói cách khác, quên đi là một hoạt động chủ đích của não người để thích nghi với hoàn cảnh sống.
Lấy ví dụ, nếu cửa hàng cà phê yêu thích của bạn đã chuyển sang phía bên kia của thị trấn, thì quên vị trí cũ của sẽ giúp bạn nhớ địa chỉ mới của nó.
Tất nhiên khả năng ghi nhớ của bộ não đã được chứng minh là vô tận nhưng việc xử lý nhiều thông tin một lúc là không có lợi, nên có thể bạn cần tạm thời cất dữ kiện đó vào một nơi “an toàn”.
Có thể bạn đã nghe nói đến Hội chứng trí nhớ siêu phàm – Hyperthymesia mà người bệnh có một trí nhớ siêu phàm. Họ có thể nhớ cụ thể và chi tiết những chuyện đã xảy ra vào bất kỳ ngày nào trong quá khứ: hôm đó mặc áo màu gì, thời tiết ra sao…
Nhiều người nghĩ thật may mắn với bộ nhớ như vậy, nhưng với người này, đó thực sự là một gánh nặng. Quá khứ luôn hiển hiện và thường trực trong tâm trí. Những câu chuyện buồn phiền, đau khổ cứ đeo đuổi khiến họ không tận hưởng trọn vẹn cuộc sống hạnh phúc. Trên thế giới hiện có khoảng 20 người mắc hội chứng này.
Thứ hai, quên đi cho phép chúng ta lưu giữ các sự kiện chính trong quá khứ chứ không phải ghi nhớ toàn bộ – ghi nhớ có chọn lọc. Những thông tin chủ chốt sẽ giúp bạn ra quyết định sáng suốt hơn nếu tình huống lặp lại, ngược lại bạn sẽ dễ bị vướng vào lối mòn tư duy.
Thí nghiệm trên chuột bạch, các nhà nghiên cứu thả những con vật này vào một mê cung và đo thời gian chúng thoát ra. Khi mê cung bị thay đổi, các nhà khoa học nhận thấy rằng những con chuột bị chích thuốc để quên đi ký ức về mê cung cũ, lại tìm được đường ra nhanh hơn những con còn trí nhớ.
Các nhà nghiên cứu cũng cho rằng tốc độ quên đi còn phụ thuộc vào môi trường xung quanh, bạn sẽ “mất trí nhớ” nhanh hơn nếu các sự kiện trong đời đập tới ồ ạt. Cũng như câu nói “nhàn cư vi bất thiện”, khi bạn nhàn rỗi thì rất nhiều ý nghĩ xấu sẽ xuất hiện, nhiều việc trong quá khứ sẽ dội về.
Người biết quên là những người thông minh, có lòng bao dung
Một số người thường quên địa chỉ nhà hàng họ cần đến, rạp phim mà họ đã hẹn v.v. trong mắt người khác họ quả là những người đãng trí. Tuy nhiên trong những trường hợp khẩn cấp liên quan đến mạng người như hỏa hoạn thì họ sẽ là người đầu tiên rất nhanh trí nhớ ra vị trí của cửa thoát hiểm hay bình chữa cháy.
Cơ chế “dễ quên” này thực ra rất thông minh, vì để ưu tiên sắp xếp cho các tin tức trọng yếu trong tiềm thức, những việc nhỏ nhặt, vụn vặt được lưu lại thật ra cũng không cần thiết. Hơn thế, người biết quên sẽ là người có lòng vị tha, không vì “đếm củ dưa hành, đo lọ nước mắn” mà trong tâm luôn thấy bực bội, đối với sức khoẻ không gì có lợi. Khi tâm thái luôn giữ được sự thuần tịnh thì càng dễ dàng tiếp nhận cái mới và thoả sức sáng tạo.
Nếu bạn là một người “dễ quên” và thường hay bị bạn bè chê cười thì hãy chia sẻ bài viết này cho họ nhé. Đồng thời, hãy khẳng định với họ rằng sẽ có 1 ngày bạn có thể sẽ là… cứu tinh của họ đấy.
Mộc Lan – Hoàng Kỳ
Xem thêm:
- Sự thật thú vị: Cân nặng có ảnh hưởng đến sức mạnh của bộ não
- Thực vật cũng có bộ não biết suy nghĩ và cân nhắc thời tiết để nảy mầm
- Muốn bộ não trẻ trung lâu hơn? Giải pháp tốt nhất là thiền định
Chuyên mục Sức khỏe, thời báo Đại Kỷ Nguyên nỗ lực mang đến cho bạn đọc những thông tin chính xác và bổ ích nhất. Tuy nhiên khoa học về thân thể người thật rộng lớn và còn nhiều điều y học chưa nhận thức đến được, do đó, các bài viết tại đây chỉ mang tính chất tham khảo. Mọi việc chẩn đoán, điều trị bệnh hay các tình trạng sức khỏe và làm đẹp cần phải có ý kiến các chuyên gia y tế được cấp phép.