Sức khỏe vốn không phải là thứ để mua bán, lại càng không thể đem ra thử vận may kiểu quay xổ số.
Thế mà có một loại thuốc có giá tiền tỷ chữa bệnh di truyền của trẻ em vừa ra đời, bị hãng dược lớn Novartis tìm cách quảng cáo “cấp miễn phí theo hình thức quay xổ số” và nói rằng “để bất kể trẻ em con nhà giàu hay nghèo đều có cơ hội được sử dụng”.
Onasemnogene abeparvovec hay Zolgensma là loại thuốc được Cục Quản lý dược và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép năm 2019 cho trẻ dưới 2 tuổi, dành để điều trị bệnh teo cơ tủy sống (SMA), một rối loạn di truyền hiếm gặp dẫn đến trẻ bị mất kiểm soát cơ bắp.
Theo báo Independent, nó cũng được coi là loại “thuốc chỉ dành cho nhà giàu”, hay “thuốc đắt nhất thế giới” vì có giá “trên trời”: một liều điều trị trị giá 2,1 triệu USD (khoảng 48,6 tỉ đồng).
Ngay từ khi được cấp phép vào tháng 5/2019, loại thuốc này đã gây tranh cãi trong giới y khoa vì giá thành đắt đỏ, quy trình sản xuất và những tác dụng phụ khi tiêm vào tĩnh mạch.
Đáp lại phản ứng của công chúng, Novartis khẳng định, thuốc có giá cao bởi đây là liều dùng một lần. Loại thuốc khác duy nhất là Spinraza phải điều trị định kỳ, chi phí khoảng 17 tỷ đồng cho năm đầu tiên và 8 tỷ đồng mỗi năm sau đó, cho đến khi hết bệnh với liệu trình thông thường kéo dài 10 năm thì Zolgensma vẫn chỉ có giá bằng một nửa.
Gần đây nhất, công ty dược phẩm Novartis tiếp tục khiến dư luận rúng động khi thông báo kế hoạch thiết lập một hệ thống xổ số để cung cấp miễn phí loại thuốc này.
Thực tế, các hãng dược được phép tặng thuốc chưa phê duyệt ở một số quốc gia với mục đích nhân đạo để giúp đỡ các bệnh nhân giai đoạn cuối không còn sự lựa chọn nào khác. Đây là chương trình phổ biến trong nghiên cứu điều trị các bệnh hiểm nghèo.
Tuy nhiên, phát thuốc theo kiểu quay xổ số là việc hiếm thấy. Nhiều nhà hoạt động xã hội chỉ trích công ty, nhấn mạnh khía cạnh đạo đức mà nhà sản xuất phải đối mặt trong trường hợp thuốc không được chấp thuận.
Để tham gia chương trình, dữ liệu của các bệnh nhân được bác sĩ gửi đến hãng dược 2 tuần một lần. AveXis sẽ tiến hành quay xổ số, ngẫu nhiên chọn ra bệnh nhân để tặng thuốc. Một số người cho rằng, quá trình này là phi nhân đạo, có thể làm trẻ em cảm thấy kém may mắn, tự ti và cho rằng mình không xứng đáng được cứu sống.
“Thử tưởng tượng cứ mỗi hai tuần, cha mẹ lại thấp thỏm xem con cái mình có trúng thuốc miễn phí hay không. Điều này tác động rất lớn đến cảm xúc của trẻ”, Lucy Frost, mẹ của một bé trai 8 tuổi mắc bệnh teo cơ cột sống, chia sẻ.
Theo Reuters, Novartis có kế hoạch cung cấp 100 liều miễn phí được phân phối đến năm 2020. Chương trình sẽ quay xổ số 2 lần mỗi tuần cho các em bé dưới 2 tuổi ở các quốc gia nơi thuốc chưa được phê duyệt. Thời gian dự kiến bắt đầu vào ngày 2/1/2020.
Nhóm bệnh nhân TreatSMA ở Anh cho biết họ hoan nghênh nỗ lực này nhưng vẫn chưa tin rằng xổ số sức khỏe là cách thích hợp để đáp ứng nhu cầu y tế. Nhóm cũng cho biết thêm chương trình này sẽ không hợp pháp ở Anh.