Paracetamol (danh pháp quốc tế là acetaminophen) là loại thuốc rất phổ biến dùng để giảm đau và hạ sốt. Nếu bạn có thói quen uống 1 hoặc 2 viên thuốc mỗi khi đau đầu, đau khớp hoặc bị sốt, thì bài viết này là dành cho bạn. Bởi, một trong những tác dụng phụ nghiêm trọng nhất có thể xảy ra khi dùng acetaminophen, đó là tổn thương gan.
Nguyên nhân tổn thương gan do acetaminophen
Dùng liều cao mỗi lần
Do thuốc gây hại trên gan, nên FDA (Cục Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ) đã có khuyến cáo yêu cầu các nhân viên y tế ngừng kê đơn dạng thuốc phối hợp giảm đau chứa paracetamol (acetaminophen) có hàm lượng vượt quá 325 mg mỗi viên nén (viên nang, hoặc đơn vị phân liều khác). Một số người có thể đang dùng acetaminophen mà không biết rằng những loại thuốc khác mà họ dùng cũng có chứa acetaminophen (như thuốc giảm đau opioid). Từ đó, tổng liều acetaminophen đưa vào cơ thể thực chất là quá liều.
Uống thuốc với rượu
Mọi người đều biết rằng uống quá nhiều rượu rất có hại cho gan. Tuy nhiên, ngay cả một lượng rượu vừa phải cũng có thể tàn phá cơ quan này nếu nó kết hợp với các chất gây hại cho gan khác, và một trong số đó là acetaminophen.
Chỉ vì bạn đang sử dụng acetaminophen với liều lượng phù hợp mỗi lần – bằng cách cẩn thận tuân thủ các hướng dẫn trên bao bì hoặc làm theo yêu cầu của bác sĩ – không đồng nghĩa là bạn an toàn. Theo các nghiên cứu, ngay cả liều nhỏ acetaminophen vẫn có thể gây hại cho gan nếu dùng lâu dài.
Điều gì làm cho Acetaminophen trở thành ‘một kẻ phá hủy gan’?
Bạn thấy đấy, bất cứ chất nào tiêu thụ qua đường ăn uống đều được gan xử lý và nó bao gồm cả acetaminophen. Khi gan của bạn chuyển hóa acetaminophen sẽ tạo thành những alkyl rất nhỏ là N-acetyl-p-benzoquinone imine (NAPQI) mang độc tính.
Với một lượng nhỏ, gan có thể dễ dàng giải độc NAPQI. Do chất này nhanh chóng bị khử độc bằng cách liên kết bền vững với các nhóm sulfhydryl của glutathione hay sự kiểm soát của một hợp chất sulfhydryl như N-acetylcysteine, để tạo ra các tổ hợp không độc và thải trừ qua thận.
Tuy nhiên, câu chuyện sẽ hoàn toàn khác nếu dùng liều cao hoặc kéo dài của acetaminophen sản xuất NAPQI. Theo các chuyên gia y tế, nồng độ NAPQI trong gan tăng lên, cơ thể không kịp khử độc có thể gây ra thiệt hại đáng kể cho các tế bào gan.
Những dấu hiệu bạn bị tổn thương gan do Acetaminophen là gì?
Các bác sĩ nói rằng tổn thương gan do acetaminophen có thể không bị phát hiện trong giai đoạn đầu vì các dấu hiệu và triệu chứng có thể rất mơ hồ và nhầm lẫn sang các bệnh khác.
Một số chỉ số về sự hiện diện của tổn thương gan do acetaminophen có thể bao gồm:
1. Ăn mất ngon
Có vẻ như bạn không có nhu cầu ăn ngay cả những thực phẩm mà bạn đã từng rất quan tâm. Vì sự thèm ăn giảm đi rõ rệt, việc giảm cân có thể xảy ra.
2. Buồn nôn và ói mửa
Ngoài việc giảm sự thèm ăn, bạn có thể có cảm giác đau dạ dày, buồn nôn và ói mửa.
3. Đau bụng
Vì gan của bạn nằm ở vùng bụng, góc phần tư phía trên bên phải. Do đó triệu chứng đau bụng vùng này thường xuất hiện nếu có tổn thương gan do acetaminophen.
4. Bệnh tiêu chảy
Gan là một đóng góp cho quá trình tiêu hóa. Và đó là lý do tại sao tiêu chảy có thể xuất hiện nếu gan không còn hoạt động tối ưu vì một số hình thức gây hại cho nó.
5. Vàng da
Một trong những dấu hiệu đặc trưng của tổn thương gan là vàng da, thậm chí là vàng mắt (phần lòng trắng chuyển màu vàng).
6. Thay đổi tâm trạng
Tổn thương gan Acetaminophen không chỉ tạo ra các dấu hiệu và triệu chứng thực thể, mà cả về tinh thần. Bạn có thể trở nên cáu kỉnh, chán nản hoặc lo lắng.
Nếu bạn nghi ngờ mình đang bị tổn thương gan do acetaminophen, thì việc đi khám bác sĩ ngay là rất quan trọng. Bệnh viện sẽ giúp bạn thực hiện một số xét nghiệm để xác định tình trạng của cơ quan này.
Theo Healthy Builderz
Ngọc Diệp biên dịch