Xà sàng tử là một vị thuốc nam quý thường được dùng để chữa các bệnh viêm nhiễm phụ khoa ở nữ giới, dị ứng, nam giới dương bất khởi, tiêu hóa kém… Theo Thiên kim phương, trong các bài thuốc trị liệt dương, hơn một nửa đều dùng tới nó. Tuy nhiên nguồn gốc ban đầu của nó không phải dùng để trị liệt dương, mà dùng để giảm mẩn ngứa.
Xà sàng tử là cây gì?
Xà sàng tử là một loại cây mọc hoang, còn có tên gọi khác là cây giần sàng, tên khoa học là Cnidium monnieri, thuộc họ Hoa tán. Tên gọi này xuất phát từ hình dáng của hoa vì cụm hoa nhìn từ trên xuống giống cái giần hay cái sàng gạo. Người ta thường thu hái quả giần sàng vào thời điểm quả chín từ tháng 6 – 8 hàng năm. Người dân thường nhổ cả cây về phơi khô, rồi đập lấy quả, loại bỏ tạp chất và phơi thật khô để dùng làm thuốc.
Theo Dược tính bản thảo, thuốc có tác dụng trị nam tử, nữ nhân hư, thấp tý độc phong, ngoan thống, trị nam giới đau nhức vùng thắt lưng, liệt dương, dục nam tử âm, khứ phong lãnh. Trị ngứa toàn thân do phong, dùng thuốc sắc nước tắm thì khỏi. Trị lợi răng và trẻ em động kinh. Theo Bản thảo kinh sơ, thuốc đắng có tác dụng táo thấp, ôn có thể tán hàn, bổ cam ích tỳ, trừ tất cả các chứng nam tử do hư hàn thấp mà sinh bệnh. Hàn thấp được trừ thì khỏi bệnh, tính năng ích dương có thể làm khỏi bệnh lại thêm bồi bổ cơ thể. Theo Thiên kim phương, trong các bài thuốc trị liệt dương, hơn một nửa đều dùng tới vị thuốc này. Tuy nhiên nguồn gốc xuất xứ của vị thuốc này ban đầu không phải dùng để trị liệt dương, mà dùng để giảm ngứa.
Câu chuyện về nguồn gốc của Xà sàng tử
Tương truyền, ở một làng nọ người dân bỗng nhiên xuất hiện căn bệnh hết sức kỳ lạ, trên da mọc lên những nốt sần nhìn như da gà và ngứa kịch liệt. Người mắc phải nó cứ phải gãi liên tục, có khi đến rỉ cả máu mà vẫn không thấy đỡ. Căn bệnh này lại bị lây lan rất nhanh, ví dụ chỉ cần vô ý tiếp xúc với vảy da bị ngứa của người mắc thì sẽ bị lây. Chỉ trong vài ngày, tất cả dân chúng trong thôn đều bị nhiễm. Những vị danh y trong vùng ngày đêm vắt óc suy nghĩ và đã thử dùng đủ mọi loại thuốc, nhưng đều vô dụng.
Một ngày nọ, có vị đạo sĩ đi ngang qua thôn, sau khi thấy tình hình dịch bệnh của người dân quá nghiêm trọng liền bày cho họ cách tìm phương thuốc. Ông nói với mọi người, phải đến một hòn đảo nhỏ ở Biển Đông, hái lấy quả của loài cây thuốc có lá giống như hình lông chim, nấu lên làm nước tắm, mới có thể chữa khỏi. Tuy nhiên, có một khó khăn đó là trên đảo có rất nhiều rắn, chúng thường làm ổ trên những cây thuốc này.
Mọi người nghe thấy vậy chỉ còn biết thở dài, thất vọng và lo lắng không biết tìm phương cách nào. Ngày nọ, có hai chàng trai dũng cảm liều mình đến đảo hái thuốc nhưng đều không thấy về, có lẽ họ đều đã bị rắn độc cắn chết. Trong khi đó, tình hình bệnh dịch phát tác ngày càng nặng, da của một số người bị viêm loét tới lòi cả xương thịt, máu mủ chảy ra đầm đìa khắp toàn thân. Nếu không tìm ra phương thuốc thì tai họa sẽ càng khó lường.
Chứng kiến sự thống khổ khốn cùng của mọi người trong thôn, lại có một chàng trai quyết tâm đi kiếm tìm cây thuốc. Tuy nhiên, anh không đi luôn đến đảo, mà tới khắp nơi tìm kiếm phương thuốc chữa rắn độc cắn. Sau khi được một thầy thuốc chỉ cách ngừa rắn độc bằng rượu pha hùng hoàng chàng trai lặng lẽ đáp thuyền tới đảo. Trải qua bao gian nan vất vả anh cũng tới được đảo và nhìn thấy trên đảo có rất nhiều rắn. Anh bắt đầu mang rượu Hùng hoàng ra vẩy xung quanh, quả nhiên những con rắn ở vị trí đó đều bất động. Sau đó anh tìm thấy cây Xà sàng, loại cây thân cỏ cao từ 0,4 – 1m, thân có vạch dọc lá hai lần xẻ lông chim. Cuống lá dài từ 4 – 8cm, có bẹ lá ngắn. Hoa nhỏ mọc thành chùm, có màu trắng, mọc thành tán kép, cuống hoa dài 7 – 12cm, dài hơn lá, quả dài 2 – 5mm. cuối cùng anh đã mang được thuốc về cho dân làng mình. Mọi người dùng loại hạt từ cây chàng trai mang về nấu nước tắm quả nhiên thấy hiệu nghiệm. Người nhẹ chỉ tắm 2 – 3 lần là khỏi, người nặng thì khoảng 5 – 6 lần. Bởi vị thuốc là thứ quả và hạt của loài cây mà con rắn hay dùng làm “giường” nằm. “tử” (子) = quả, “xà” (蛇) = rắn, “sàng” (床) = giường, nên nó được đặt tên là xà sàng tử (蛇床子) – nghĩa là quả giường rắn.
Bài thuốc dân gian trị bệnh từ xà sàng tử
– Trị khí hư bạch đới: Xà sàng tử 12g, Hoàng bá 10g, Sơn thù nhục 10g, Ngũ vị tử 8g, Phục linh 12g, Xa tiền tử 10g, Hương phụ chế 10g, Tục đoạn 10g, Bồ cốt khí 8g. Nếu khí hư ra đỏ thì thêm Bạch giao 10g, A giao 10g cắt vụn cho vào thuốc đã sắc xong hòa tan mà uống. Cách sắc như bài trên.
– Trị liệt dương: Xà sàng tử 200g, Ngũ vị tử 100g, Thỏ ty tử 100g, tất cả nghiền nhỏ hòa mật, quết nhuyễn làm viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 viên với rượu ấm; không uống được rượu thì pha rượu vào nước nóng mà uống để dẫn thuốc nhanh.
– Trị không có kinh mà khí hư trắng hoặc đỏ: Xà sàng tử 100g, phèn chua phi khô 100g, hai thứ giã nhỏ, trộn đều hòa với dấm làm viên vừa phải đặt vào âm hộ. Ngày làm 1 lần.
– Trị tử cung lạnh: Xà sàng tử 50g nghiền nhỏ, cho thêm chút ít bột hoàn viên như quả táo đặt vào âm đạo.
– Sa tử cung sau sinh: Hạt xà sàng 200g, ô mai 14 quả. Sắc nước rửa ngày 5 – 6 lần. Đàn bà âm hộ đau cũng dùng nước này ngâm rửa.
Theo Kknews.cc
Kiên Định biên dịch