Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp vừa ngon vừa lành, có lợi cho sức khỏe ngày Tết vô cùng quan trọng đối với người có bệnh tăng huyết áp.
Tết là dịp để các gia đình cùng nhau du xuân, thăm họ hàng, làng xóm…. Chế độ ăn uống, luyện tập, nghỉ ngơi, đi lại của người cao huyết áp bị đảo lộn rất nhiều. Những xáo trộn trong ăn uống và sinh hoạt cũng như “mải vui” khiến người bệnh quên đo huyết áp hàng ngày.
Nhiều trường hợp bận đi du xuân, thăm thú bạn bè, họ hàng mà quên không mang thuốc bên mình để uống. Một số khác thì kiêng không mua thuốc đầu năm vì sợ “rông cả năm” trong khi lại không dự trù trước một lượng sẵn có ở nhà, dẫn đến hết thuốc.
Hậu quả là họ đành “tặc lưỡi” bữa này không uống, thôi để bữa sau… khiến huyết áp có thể tăng vọt lên cao bất cứ lúc nào. Khi huyết áp tăng cao, người bệnh sẽ có nguy cơ bị đột quỵ.
Theo Vnexpress, Thạc sĩ, bác sĩ Trần Thị Hương Lan, Viện Y dược học Dân tộc Tp.HCM đã đưa ra một số gợi ý chọn thức ăn ngày Tết cho người tăng huyết áp:
Bên cạnh chế độ ăn nhạt, kiêng muối (dưới 6gram/ngày), bệnh nhân tăng huyết áp cũng cần cân đối các nhóm thực phẩm bao gồm chất đạm, chất béo, chất bột đường, khoáng chất, chất xơ, vitamin… trong bữa ăn hàng ngày và trong những ngày Tết.
– Bánh chưng, bánh tét rất giàu năng lượng (250kcal/100g) có đủ các nhóm chất dinh dưỡng đạm, béo, tinh bột nhưng lại thiếu chất xơ. Bánh chưng, bánh tét thường được ăn kèm với dưa hành, củ kiệu hay dưa món. Các món dưa có chứa nhiều chất xơ giúp ăn ngon miệng. Tuy nhiên trong những món này tỷ lệ muối khá cao nên không phù hợp cho người bệnh cao huyết áp.
Tết không ăn bánh chưng, bánh tét quả là không đúng ý nghĩa nhưng nên thay thế các món dưa muối bằng các loại củ ngâm chua ngọt như kiệu ngâm chua, cà rốt, củ cải ngâm chua, ngó sen ngâm chua… Chỉ nên ăn bánh chưng, bánh tét (khoảng 100gr/ngày) vào bữa ăn sáng hoặc trưa là những bữa ăn cần năng lượng trong ngày.
– Các món ăn chiên xào như thịt heo, gà chiên, cá chiên, lạp xưởng chiên… chứa nhiều dầu mỡ khuyến cáo không nên dùng quá 20g/ngày (khoảng 4 muỗng cà phê dầu ăn/ngày) vì làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch gây nhiều biến chứng tim mạch. Nên chế biến bằng các hình thức luộc, hấp, nướng… Hạn chế ăn thịt, nên ăn cá 2-4 lần/tuần.
– Các món thịt nguội, giò chả, nhóm thực phẩm chế biến sẵn cung cấp nhiều chất đạm, chất béo bão hòa không tốt cho sức khỏe. Ngoài ra nhóm thực phẩm này còn chứa tỷ lệ muối cao vì muối vừa là chất điều vị, vừa là chất bảo quản. Chưa kể đến để tạo ra độ dai, giòn cho món ăn, nhiều cơ sở chế biến còn cho cả hàn the rất hại cho cơ thể. Bệnh nhân tăng huyết áp nên hạn chế, nếu sử dụng không quá 100gr/ngày.
– Thịt kho trứng vịt có thành phần chất béo từ mỡ động vật rất cao, lại được kho đi kho lại nhiều lần làm cho nồi thịt vừa béo, mặn, vừa giàu đạm. Bệnh nhân tăng huyết áp không nên dùng món này mà có thể thể thay thế bằng thịt nạc heo phối hợp với nấm đông cô. Có thể bảo quản trong từng hộp nhỏ cho mỗi bữa ăn trong ngăn mát tủ lạnh, hay các món ăn chế biến từ cá, đậu hũ…
– Bánh, kẹo, mứt cung cấp năng lượng nhưng rất ít chất xơ, không chứa vitamin và khoáng chất. Không nên dùng nhiều vì dễ làm tăng cân, tạo cảm giác nặng nề khó chịu. Nên dùng các loại trái cây tùy theo sở thích và theo mùa như dưa hấu, cam, quýt, mãng cầu, bưởi, thanh long… khi đãi khách hay trong các bữa ăn hàng ngày.
– Các loại hạt như hạt dưa, hạt bí, hạt điều, hạt hướng dương, hạt “dẻ cười”. Đây là thức ăn vặt mang hương vị ngày xuân nhưng chứa nhiều chất béo, chất đạm tạo nên cảm giác “no ngang”. Để tạo sự ngon miệng người ta thường ngậm tẩm trong muối và đường hóa học. Bệnh nhân tăng huyết áp cần hạn chế các món ăn này.
– Các loại đồ uống thường dùng trong các bữa ăn và đãi khách ngày Tết đa số không thể thiếu bia, rượu và nước ngọt… Về phương diện dinh dưỡng các thức uống trên đều là chất kích thích có hại cho người bệnh tăng huyết áp. Độ cồn trong rượu càng cao, tác dụng độc càng mạnh, uống rượu thường xuyên gây tổn hại dạ dày, gan, đặc biệt trên hệ thần kinh.
Có thể uống rượu vang đỏ 100-200ml, 1-2 lon bia một ngày, nước ngọt không nên dùng trên 1 lon mỗi ngày. Ngày xuân nên uống và đãi khách những chén trà xanh, trà bông cúc, trà thanh nhiệt vừa làm mát cơ thể vừa hỗ trợ hiệu quả tiêu hóa.
– Rau xanh, trái cây nên ăn nhiều rau xanh đa dạng ngày Tết các loại như cải ngọt, xà lách xoong, bông cải, cà chua, dưa leo, bầu, bí… trái cây như cam, quýt, bưởi, thơm… mang lại nhiều dinh dưỡng, khoáng chất, vitamin rất tốt và là loại thực phẩm không thể thiếu trong các bữa ăn hàng ngày cũng như dịp Tết.
Mối nguy hại đằng sau những bữa tiệc là khôn lường, người bệnh cao huyết áp cần cẩn trọng cân bằng từ chế độ ăn uống, tập luyện đến nghỉ ngơi… để những ngày xuân và bước sang năm mới tràn đầy sức khỏe và hạnh phúc.
Phương Nam