Sau 3 giai đoạn thử nghiệm thuốc lâu dài bắt đầu từ năm 2011 thì vừa đây các nhà chức trách Hoa Kỳ đã công bố loại thuốc mới điều trị hiệu quả dạng sốt rét tái phát gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium vivax.
Bệnh sốt rét tái phát do ký sinh trùng Plasmodium vivax (P. vivax) là loại bệnh sốt rét phổ biến nhất ở ngoại ô Sub-Sahara, châu Phi. Tuy nhiên, những năm gần đây, phạm vi địa lý của bệnh sốt rét mắc phải ký sinh trùng P.vivax đang lan rộng nhanh trên toàn cầu.
Năm 2015, đã thống kê được hầu hết các trường hợp sốt rét do P. vivax xảy ra ở khu vực Đông Nam Á (74%), tiếp theo là khu vực Đông Địa Trung Hải (11%), khu vực châu Phi (10%). Loại bệnh sốt rét này là một thách thức đặc biệt cho giới y học vì nó có thể tồn tại ở trạng thái ngủ phức tạp trong gan kéo dài nhiều năm trước khi tái hoạt nhiều lần.
Mới đây, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã ‘đóng dấu’ chấp thuận cho thuốc tafenoquine lưu hành – một loại thuốc có thể đẩy ký sinh trùng P. vivax ra khỏi nơi ẩn náu trong gan và ngăn chặn mắc bệnh lại với chỉ một liều duy nhất. Trước đó, người ta đã sử dụng primaquine để loại bỏ sốt rét ẩn trong gan với liều dùng kéo dài tới 14 ngày.
Thận trọng khi sử dụng
FDA cho biết thuốc đã được chứng minh hiệu quả để sử dụng tại Hoa Kỳ, nhưng họ cũng chỉ ra những tác dụng phụ quan trọng cần lưu ý. Ví dụ, những người có vấn đề về enzyme, thiếu hụt G6PD không nên dùng vì nó có thể gây thiếu máu trầm trọng. Cũng có những lo ngại rằng, ở liều cao, nó có thể gây ra vấn đề cho những người bệnh tâm thần.
Mặc dù có những cảnh báo này thì thuốc mới, cùng với lưới ngủ và biện pháp phòng ngừa khác mang lại hy vọng giúp giảm số lượng bệnh sốt rét do P. vivax gây ra trên thế giới.
Giáo sư Ric Price, Đại học Oxford, nói với BBC: “Khả năng loại bỏ ký sinh trùng trong gan chỉ bằng một liều tafenoquine là một thành tựu phi thường và trong tâm trí của tôi nó là một trong những tiến bộ đáng kể nhất trong điều trị bệnh sốt rét trong vòng 60 năm qua”.
Trong khi đó, Tiến sĩ Hal Barron, chủ tịch Nghiên cứu và phát triển của hãng dược phẩm Glaxo Smith Kline (GSK) cho biết đây là một cột mốc quan trọng đối với những người đang sống cũng với loại bệnh sốt rét tái phát này: “Cùng với sự hợp tác với Tổ chức nghiên cứu sốt rét Medicines for Malaria Venture (MMV), chúng tôi tin rằng Krintafel sẽ là một loại thuốc quan trọng cho bệnh nhân sốt rét và góp phần vào nỗ lực liên tục để loại trừ căn bệnh này”.
Tafenoquine đã tồn tại từ những năm 1970, nhưng cho đến bây giờ, nghiên cứu của MMV và GSK mới tìm hiểu, bổ sung vào tính năng, liều dùng của chất này để nó có thể trở thành một loại thuốc diệt ký sinh trùng sốt rét trong gan hiệu quả nhất hiện nay.
Theo BBC News
Mộc Chi biên dịch