Quả dâu tằm thường được chế biến thành nước uống giải khát mỗi dịp hè về. Với thành phần chứa nhiều dưỡng chất, dâu tằm giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch, ung thư, đẩy lùi quá trình lão hóa… Tuy nhiên, chuyên gia khuyến cáo, nếu ăn sai cách, lạm dụng dâu tằm có thể gây nguy hiểm sức khỏe.
Quả dâu tằm có tên khoa học là Morus alba, có hương vị thơm mát rất tốt cho sức khỏe. Theo Viện Dược liệu Bộ Y tế, trong quả dâu tằm có: nước 84,71%; đường 9,19% Z (có glucoza, fructoza), axit 80% (có axit malic, axit sucinic), protit 0,36%, tanin, vitamin C, caroten.
Khi quả dâu tằm chín chuyển màu đen có chứa rất nhiều giá trị dinh dưỡng như vitamin B, C, K, beta carotene và nhiều sắt, chất xơ, riboflavin, phôtpho, đồng, magiê, kali và canxi. Đặc biệt, dâu tằm có các chất chống oxy hóa như resveratrol bảo vệ các mạch máu chống nguy cơ đột quỵ nhờ làm giảm hoạt động của chất gây co thắt mạch máu và làm tăng huyết áp.
Nghiên cứu của các nhà khoa học tại University of Texas Health Science Center thực hiện cho thấy các chất chống oxy hóa như resveratrol trong dâu còn làm tăng tuổi thọ, tăng trí nhớ, tăng cường nhận thức và bảo vệ thần kinh não. Người suy giảm trí nhớ, bệnh Alzheimer có thể đưa thêm dâu tằm vào chế độ ăn uống hằng ngày.
Trong Đông y, quả dâu tằm là nguyên liệu thuốc quý giúp bổ thận, tim, gan, bổ âm và tạo máu, sinh dịch cơ thể, chống khát, nhuận tràng. Loại quả này chữa được bệnh viêm dạ dày, viêm gan, chóng mặt, mất ngủ, thiếu máu, mệt mỏi và những người tóc bạc sớm.
Ăn dâu tằm sẽ giúp bổ thận âm, tăng cường sinh lý cho đàn ông… Người phụ nữ ăn quả dâu nhiều giúp da sẽ hồng hào, máu huyết lưu thông, kinh nguyệt đều đặn, tóc đen mượt…
Trong những ngày nắng nóng, ăn hoặc uống nước ép dâu tằm còn giúp làm mát và thanh lọc cơ thể, làm giảm mệt mỏi và chống căng thẳng thần kinh… Tuy nhiên, khi sử dụng quả dâu tằm làm đồ uống ngày hè cần lưu ý để tránh nguy hại sức khỏe.
Bác sĩ Đông y Nguyễn Quốc Oai cho biết, tuy quả dâu tằm rất tốt với sức khỏe nhưng không phải ai ăn nhiều cũng tốt. Dâu có tính hàn nên không dùng cho người hay lạnh bụng, sôi bụng, tiêu chảy, viêm loét dạ dày.
Trong dâu có chứa chất tanin nên tương kỵ với các dụng cụ đựng hoặc nấu có chứa kim loại như đồng, sắt, nhôm… Khi nấu nước dâu phải sử dụng nồi tráng men hoặc nồi đất. Tốt nhất, mọi người nên dùng bình, lọ thủy tinh để chứa các sản phẩm từ dâu tằm, theo Gia đình và Xã hội.
Một số ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe nếu ăn dâu tằm sai cách hoặc lạm dụng:
Ảnh hưởng đến đường huyết: Hiệp hội tiểu đường Hoa Kỳ đã thử nghiệm ảnh hưởng khi ăn chiết xuất từ quả dâu tằm đến đường huyết của 20 người, trong đó có cả bệnh nhân tiểu đường và người bình thường thì phát hiện ở cả hai nhóm, lượng đường ban đầu giảm xuống.
Nguyên nhân là do DNJ – một hợp chất bị tăng tác động khiến đường huyết giảm đột ngột sau khi ăn những thực phẩm có chứa chất ức chế α-glucosidase như dâu tằm. Nguy cơ ung thư da: Đây là một trong những tác dụng phụ nguy hiểm của quả dâu tằm. Rất nhiều sản phẩm chăm sóc da có thành phần chiết xuất từ quả dâu tằm.
Trong dâu tằm có chứa arbutin, một hợp chất hydroquinone có tác dụng làm sáng da và ngăn không cho sản sinh hắc tố melanin. Một nghiên cứu đã chứng minh hydroquinone trực tiếp gây ung thư biểu bì. Arbutin là một dạng hydroquinone dịu nhẹ nhưng vẫn có thể gây ung thư da.
Ảnh hưởng đến hóa trị: Các nhà nghiên cứu tại đại học Nihon, Nhật đã quan sát thấy albanol A – một chất được chiết xuất từ rễ cây dâu tằm có thể khiến tác tế bào bạch cầu tự chết.
Mặc dù đây là một điều tốt, nhưng điều quan trọng là không nên cho những bệnh nhân đang điều trị hóa trị ăn dâu tằm nếu không được bác sĩ cho phép.
Giảm hấp thu tinh bột: Người ta đã chứng minh rằng quả dâu cản trở sự hấp thu tinh bột vì ức chế các kênh vận chuyển α-amylase, α-glucosidase, lipase tụy và sodium-glucose.
Hạ đường huyết: Chiết xuất quả dâu tằm được dùng trong rất nhiều công thức. Nhưng vì gây hạ đường huyết nên có thể gây đói bụng, đau đầu, mắt nhìn không rõ, đổ mồ hôi nhiều, chóng mặt, mơ hồ và run chân tay. Do vậy khi ăn dâu chỉ nên ăn ít một.
Tác động tới thận: Quả dâu tằm chứa nhiều kali và chất này có thể gây biến chứng ở những người bị bệnh thận hoặc đau bàng quang. Mặc dù kali có nhiều lợi ích với sức khỏe và là chất không thể thiếu nhưng những người bị các bệnh thận thì không nên ăn dâu tằm, thậm chí không nên uống trà dâu tằm.
Các chuyên gia khuyến cáo, người đang dùng thuốc hạ đường huyết hoặc insulin cần thận trọng khi ăn dâu tằm vì có thể gây hạ thấp đường huyết dưới mức bình thường. Hay những người đang dùng thuốc an thần, chống trầm cảm, điều trị bệnh gout… cũng thận trọng sử dụng. Bà bầu cũng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ sản khoa trước khi đưa dâu tằm vào chế độ ăn.
Bên cạnh đó, mùa hè thời tiết nắng nóng, hoa quả nếu không được bảo quản đúng sẽ nhanh hỏng. Do đó, khi chọn mua dâu tằm, mọi người đừng chọn quả quá mềm hoặc đã dập nẫu. Khi các quả có các loại ấu trùng ký sinh thường có vi khuẩn gây hiện tượng lên men, mốc sẽ có nhiều độc tố không tốt cho sức khỏe như độc tố mocaflatoxin, mycotoxin…
Phương Nam