Mang thai là một giai đoạn quan trọng và nhạy cảm nhất trong cuộc đời người phụ nữ. Do đó, phụ nữ mang thai cần phải được thiết lập một chế độ ăn uống lành mạnh, tránh xa những thực phẩm có thể gây hại cho bà mẹ và thai nhi.
Đối với phụ nữ có thai, sẽ có những thực phẩm nên tiêu thụ rất ít hoặc nên tránh hoàn toàn. Dưới đây là 11 loại thực phẩm, đồ uống cần tránh hoặc giảm thiểu khi đang mang thai.
1. Cá chứa hàm lượng thủy ngân cao
Phụ nữ mang thai không nên ăn cá có hàm lượng thủy ngân cao quá 1 – 2 lần/tháng. Với hàm lượng cao, thủy ngân có thể gây độc cho hệ thống thần kinh, hệ miễn dịch và thận. Nó cũng có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng trong sự phát triển ở trẻ.
Thủy ngân là một yếu tố gây độc hại cao. Nó không có mức độ phơi nhiễm an toàn và thường được tìm thấy trong nước bị ô nhiễm. Ở vùng biển bị ô nhiễm, cá biển lớn có thể tích lũy lượng thủy ngân cao. Do đó, phụ nữ mang thai nên hạn chế tiêu thụ cá mà có thể chứa hàm lượng thủy ngân cao, bao gồm: Cá mập, cá kiếm, cá thu, cá ngừ (đặc biệt là cá ngừ albacore).
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là không phải tất cả các loại cá đều có hàm lượng thủy ngân cao – chỉ một số loại nhất định. Tiêu thụ cá có nguồn gốc rõ ràng, đã qua kiểm định khi mang thai vẫn mang lại lợi ích cho sức khỏe mẹ và bé, và những con cá này có thể được ăn tới 2 lần/tuần. Cá béo có nhiều axit béo omega-3, rất quan trọng cho em bé của bạn.
2. Cá chưa nấu chín hoặc còn sống
Cá sống, đặc biệt là động vật có vỏ (sò, ốc, cua, tôm…), có thể gây ra một số bệnh nhiễm trùng. Chúng có thể chứa virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, chẳng hạn như norovirus, vibrio, salmonella và listeria…
Một số bệnh nhiễm trùng chỉ ảnh hưởng đến người mẹ, khiến cơ thể mất nước và yếu đi. Trong khi các nhiễm trùng khác có thể được truyền cho thai nhi gây hậu quả nghiêm trọng, hoặc thậm chí gây tử vong.
Trên thực tế, phụ nữ mang thai có khả năng bị nhiễm vi khuẩn listeria cao gấp 20 lần so với dân số nói chung. Vi khuẩn này có thể được tìm thấy trong đất và nước hoặc thực vật bị ô nhiễm, cá sống cũng có thể nhiễm vi khuẩn này trong quá trình chế biến.
Listeria có thể được lây truyền cho em bé chưa sinh qua nhau thai, ngay cả khi người mẹ không có dấu hiệu bị bệnh. Điều này có thể dẫn đến sinh non, sảy thai, thai chết lưu và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Do đó, phụ nữ mang thai nên tránh cá sống và động vật có vỏ, bao gồm nhiều món sushi.
3. Thịt chưa nấu chín, sống hoặc chế biến đóng gói sẵn
Ăn thịt chưa nấu chín hoặc sống làm tăng nguy cơ nhiễm trùng từ một số vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, bao gồm Toxoplasma, E. coli, Listeria và Salmonella. Điều này có thể đe dọa sức khỏe của thai nhi, dẫn đến thai chết lưu hoặc các bệnh thần kinh nghiêm trọng như khuyết tật trí tuệ, mù lòa và động kinh.
Trong khi hầu hết các vi khuẩn được tìm thấy trên bề mặt của toàn bộ miếng thịt, các vi khuẩn khác có thể tồn tại bên trong các sợi cơ. Bánh mì kẹp thịt, thịt băm, thịt lợn và thịt gia cầm… không bao giờ ăn sống hoặc nấu chưa chín.
Xúc xích, thịt hun khói và thịt nguội… cũng là mối quan tâm. Những loại thịt này có thể bị nhiễm vi khuẩn khác nhau trong quá trình chế biến hoặc bảo quản. Phụ nữ mang thai không nên tiêu thụ các sản phẩm thịt chế biến sẵn trong các cửa hàng trừ khi chúng được hâm nóng kỹ. Tốt nhất cho phụ nữ mang thai, thì nguyên tắc chung là thịt nên được nấu chín trước khi sử dụng.
4. Trứng sống
Trứng sống có thể bị nhiễm Salmonella. Các triệu chứng nhiễm khuẩn Salmonella thường gây ảnh hưởng đến người mẹ bao gồm sốt, buồn nôn, nôn, co thắt dạ dày và tiêu chảy. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng có thể gây ra co thắt tử cung, dẫn đến sinh non hoặc thai chết lưu.
Bà bầu nên nấu trứng kỹ, chọn trứng đã qua tiệt trùng, có nhãn mác và nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
5. Thịt nội tạng
Thịt nội tạng là một nguồn tuyệt vời cũng cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cơ thể, gồm sắt, vitamin B12, vitamin A và đồng – tất cả đều tốt cho mẹ và bé.
Tuy nhiên, ăn quá nhiều vitamin A có nguồn gốc từ động vật không được khuyến cáo trong quá trình thai kỳ. Vitamin A nồng độ cao có thể gây độc tính, dẫn đến dị tật bẩm sinh và nhiễm độc gan. Do đó, bà bầu không nên ăn thịt nội tạng nhiều hơn 1 lần/tuần.
6. Caffeine
Caffeine là chất kích thích thần kinh được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới, xuất hiện chủ yếu trong cà phê, trà, nước ngọt và ca cao. Phụ nữ mang thai thường được khuyên nên hạn chế lượng caffeine dưới 200 mg mỗi ngày (khoảng 2 – 3 tách cà phê/ngày).
Caffeine được hấp thụ rất nhanh và dễ dàng đi vào nhau thai và thai nhi. Bởi vì trẻ sơ sinh và nhau thai không có enzyme chính cần thiết để chuyển hóa caffeine, mức độ cao có thể tích tụ lại. Lượng caffeine cao trong thai kỳ đã được chứng minh là hạn chế sự phát triển của thai nhi và làm tăng nguy cơ cân nặng khi sinh thấp. Cân nặng khi sinh thấp – khoảng 2,5 kg – có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh và nguy cơ mắc các bệnh mãn tính ở tuổi trưởng thành, như bệnh tiểu đường type 2 và bệnh tim.
7. Rau mầm sống
Rau mầm sống, bao gồm cỏ linh lăng, cỏ ba lá, củ cải và giá đỗ, có thể bị nhiễm Salmonella. Môi trường ẩm ướt cần có của hạt giống để bắt đầu nảy mầm cũng là môi trường lý tưởng cho các loại vi khuẩn phát triển và chúng gần như không thể rửa sạch. Vì lý do này, phụ nữ mang thai nên tránh rau mầm. Tuy nhiên, rau mầm nấu chín sẽ an toàn hơn cho bà bầu.
8. Sản phẩm chưa rửa
Bề mặt của trái cây và rau quả chưa rửa hoặc chưa gọt vỏ có thể bị nhiễm một số vi khuẩn và ký sinh trùng như Toxoplasma, E. coli, Salmonella và Listeria, do nhiễm từ đất trồng hoặc quá trình xử lý, vận chuyển không an toàn.
Vi khuẩn có thể gây hại cho cả mẹ và thai nhi. Một loại ký sinh trùng rất nguy hiểm có thể tồn tại trên trái cây và rau quả được gọi là Toxoplasma . Phần lớn những người bị nhiễm Toxoplasmosis không có triệu chứng, trong khi những người khác có thể cảm thấy như họ bị cúm khoảng 1 tháng trở lên.
Hầu hết trẻ sơ sinh bị nhiễm Toxoplasma khi còn trong bụng mẹ không có triệu chứng khi sinh. Tuy nhiên, các triệu chứng như mù lòa hoặc thiểu năng trí tuệ có thể phát triển sau này trong cuộc sống. Một tỷ lệ nhỏ trẻ sơ sinh bị bệnh nghiêm trọng về mắt hoặc não khi mới sinh.
Trong khi bạn đang mang thai, điều rất quan trọng là giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng bằng cách rửa kỹ, gọt vỏ hoặc thậm chí là nấu rau quả.
9. Sữa chưa tiệt trùng, phô mai và nước ép trái cây
Sữa tươi và phô mai chưa tiệt trùng, nước trái cây có thể chứa một loạt vi khuẩn có hại, bao gồm Listeria, Salmonella, E.coli và Campylobacter. Những bệnh nhiễm trùng này đều có thể gây ra hậu quả đe dọa tính mạng cho thai nhi. Thanh trùng là cách hiệu quả nhất để tiêu diệt mọi vi khuẩn có hại, mà không làm thay đổi giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.
Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng, phụ nữ mang thai được khuyến cáo chỉ tiêu thụ sữa, phô mai và nước ép trái cây đã qua tiệt trùng.
10. Rượu
Phụ nữ mang thai nên tránh uống rượu hoàn toàn, vì nó làm tăng nguy cơ sảy thai và thai chết lưu. Ngay cả một lượng nhỏ cũng có thể tác động tiêu cực đến sự phát triển não bộ của bé.
Nó cũng có thể gây ra hội chứng rượu bào thai, liên quan đến dị tật khuôn mặt, khuyết tật tim và thiểu năng trí tuệ. Vì không có mức độ cồn nào được chứng minh là an toàn trong thai kỳ, phụ nữ mang thai nên tránh sử dụng nó hoàn toàn.
11. Thực phẩm chế biến sẵn
Thời gian mang thai là thời gian tăng trưởng nhanh chóng. Do dó, phụ nữ magn thai nên tăng cường nhiều dưỡng chất thiết yếu gồm protein, folate và sắt.
Mặc dù, bà bầu đang ăn cho 2 người, nhưng về cơ bản thì không cần gập đôi lượng calo ăn vào. Một người phụ nữ bình thường sẽ cần 2000 calo mỗi ngày. Tuy nhiên khi mang bầu, bạn chỉ cần tăng thêm 350 – 500 calo mỗi ngày trong thời gian tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3 là đủ.
Một chế độ ăn tối ưu cho bà bầu nên chứa các thực phẩm nhiều dưỡng chất để đáp ứng nhu cầu của mẹ và bé. Đồ ăn vặt chế biến thường có ít chất dinh dưỡng và nhiều calo, đường và chất béo bổ sung. Hơn nữa, đường bổ sung có liên quan đến việc tăng đáng kể nguy cơ phát triển một số bệnh, bao gồm bệnh đái tháo đường type 2 và bệnh tim.
Ăn thực phẩm chế biến trong khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ tăng cân quá mức, tiểu đường thai kỳ và các biến chứng. Nó cũng có thể làm tăng nguy cơ sinh con thừa cân. Điều này gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài vì trẻ em thừa cân có nhiều khả năng trở thành người trưởng thành thừa cân
Vệ sinh và chuẩn bị thực phẩm đúng cách luôn được khuyến khích, đặc biệt là trong thai kỳ. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng dễ thực hiện, vì một số thực phẩm có thể đã bị ô nhiễm khi bạn mua chúng. Vì lý do này, tốt nhất nên tránh các thực phẩm trong danh sách trên càng nhiều càng tốt. Sức khỏe của bạn và của đứa trẻ chưa sinh nên được ưu tiên lên hàng đầu.
Ngọc Diệp
Theo Healthline