Người Việt vẫn quen gọi “ăn tết” chứ không phải nghỉ tết, chơi tết hay thưởng tết… có lẽ vì ẩm thực là một yếu tố quan trọng của ngày tết cổ truyền. Mâm cỗ tết với nhiều món ăn ngon được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, thể hiện sự no ấm và hạnh phúc của mỗi gia đình, cũng như ước mong một năm mới đầy đủ, thịnh vượng và an khang.
Hình ảnh mâm cỗ tết
Nói đến mâm cỗ tết của người Hà Nội xưa, có lẽ chỉ lớp người ở độ tuổi “cổ lai hy” mới hiểu hết tường tận.
Giờ đây, khi nền kinh tế ngày một tiến triển và thịnh vượng, đời sống của người dân cũng ngày một nâng cao. Vì vậy, cả những món ăn thường nhật và các món ngày giỗ, ngày tết, cưới hỏi, tiệc tùng đều được cải biến đa dạng và vô cùng phong phú, không theo một khuôn vàng thước ngọc nào cả. Thí dụ như cỗ cưới ngày nay, không ai đặt giò chả như ngày xưa mà thay vào đó là đồ hải sản: tôm bể, cá bể hấp hoặc nướng, nem hải sản, mực ống nhồi. Cũng là bát canh bóng, nhưng canh bóng nhà hàng hiện nay khác với bát canh bóng ngày xưa nhiều lắm.
Ngày xưa, với người Hà Nội, bữa cơm thường nhật cũng đầy đủ cả năm bảy món, không kể các món dưa, cà, và các món ‘mùa nào thức nấy’ như: cà bát, cà pháo (muối xổi, muối nén), dưa cải, dưa cần muối lẫn bắp cải và rau dăm, dưa góp (đu đủ, cà rốt hoặc su hào và cà rốt cắt tỉa thành những bông hoa, cái lá dầm với dấm tỏi và ớt quả, ăn vừa giòn, vừa chua chua, cay cay lại hơi mằn mặn). Củ cải khô dầm với nước mắm ngon và gừng là các món ăn ghép rất hợp khẩu vị của mọi người. Mâm cỗ ngày Tết, ngoài những món thông thường như thịt gà, thịt lợn nấu đông, thịt kho tàu, cá kho riềng, giò, chả còn có long tu, bào ngư, vây, bóng cá thủ… tất cả là những đặc sản người Hà Nội dành cho ngày Tết. Giò có mấy loại: giò hoa, giò lụa, giò thủ, giò nụ. Chả thì có chả quế, chả nạc, chả mỡ, chả chìa. Nem rán thì có nem Sài Gòn, nem chạo… Canh thì có canh bóng, canh miến, canh măng, canh mọc…
Thịt đông là món ăn Tết thường ăn kèm với dưa hành
Canh măng được nấu bằng thịt chân giò và măng lưỡi lợn (măng khô). Giữa bát canh có một miếng thịt ba chỉ vuông, mỗi chiều khoảng 5 cm, khía làm tư để khi ninh nhừ thì nứt ra thành 4 góc. Hành tươi lấy cả củ và dọc thả vào nồi canh cho chín tái, vớt ra vắt lên trên miếng thịt trông như một cái hoa trong bát canh.Canh bóng thì chân tẩy bằng su hào, cà rốt, đậu Hà Lan. Su hào, cà rốt được cắt tỉa hoa, khi nấu lưu ý không để nát.
Giò lụa và trứng tráng mỏng thái chỉ, tôm bông, mỗi thứ để một góc, trên đặt mấy cọng rau mùi. Khi ăn gắp mỗi thứ một ít, bỏ vào bát. Phụ gia còn có tôm nõn và thịt thăn. Hai thứ này cho vào nước dùng nấu trước cho ngọt. Đã là cỗ thì các món đều phải trình bày đẹp mắt, bát đĩa phải đồng bộ. Gần tết, các gia chủ, các bà nội trợ đã phải lo mua sắm các loại thực phẩm để dành cho tết.
(Người Hà Nội)