Hơn hai mươi năm đã trôi qua nhưng những ký ức đau buồn về tuổi dậy thì vẫn là cơn ác mộng đối với cô gái trẻ Raissa Nana.
“Mẹ bắt đầu là phẳng ngực khi tôi mới 11 tuổi. Mỗi buổi tối, bà lại nung một hòn đá trong nước sôi và rồi ấn mạnh nó lên hai bầu ngực của tôi…” Raissa kể lại, theo một trích dẫn trên Health24.com.
Trong suốt những năm dậy thì, Raissa đã phải chịu đựng nỗi đau cả về thể xác lẫn tinh thần. Nỗi kinh hoàng hiện rõ trên khuôn mặt khi cô nhớ lại: “Tôi đã khóc trong đau đớn, trong khi các dì vẫn giữ chặt tôi xuống”.
(Hình ảnh minh họa: Torpedotheark Blogspot)
Sau nhiều năm chịu đựng, giờ đây, bầu ngực của Raissa đã bị thương tổn nặng nề và không thể phục hồi được nữa. Thế nhưng, cô gái 33 tuổi này không phải là nạn nhân duy nhất của hủ tục “là ngực” (breast ironing) đang diễn ra tại Cameroon, Nigeria, và nhiều quốc gia khác ở Châu Phi. Theo một báo cáo của Liên Hiệp Quốc, tính đến nay, trên thế giới có khoảng 3,8 triệu phụ nữ và trẻ em gái từng là nạn nhân của hủ tục này. Còn theo một báo cáo của tổ chức GIZ (Đức) vào năm 2011, cứ 10 bé gái tại Cameroon thì lại có 1 em bị là ngực.
Mục đích của là ngực là để che giấu dấu hiệu của tuổi dậy thì và để bảo vệ bé gái khỏi bị lạm dụng tình dục. Các bậc phụ huynh lo sợ rằng sự nghiệp học hành của con cái họ sẽ bị gián đoạn nếu bé gái bất ngờ mang thai ngoài ý muốn.
“Cuối cùng, mẹ quyết định là ngực tôi. ‘Nếu chúng ta không là ngực con bé, điều đó sẽ thu hút tụi đàn ông. Mà chúng ta đều biết, đàn ông nghĩa là có thai’, bà nói. Chúng ta cần phải tiêu diệt bộ ngực ấy – bà đã tuyên bố như vậy… Mặc dù ngực là điều làm cho phụ nữ xinh đẹp. Nhưng giờ đây, ngực tôi lại xẹp lép…” – Carole B., 28 tuổi
Việc làm này được tiến hành ngay khi các bé gái bước vào tuổi dậy thì, thường là từ 8-15 tuổi. Và trong hầu hết mọi trường hợp, người thực hiện là mẹ của nạn nhân và những người thân trong gia đình. Thậm chí, ngay cả những bà mẹ từng trải qua nỗi khủng hoảng bị là ngực khi còn nhỏ, vẫn tiếp tục thực hiện điều này với con cái họ.
Thực tế này không khó lý giải, bởi vì ở các quốc gia Châu Phi, nơi tệ nạn lạm dụng tình dục và mang thai tuổi vị thành niên diễn ra tràn lan, thì mong muốn bảo vệ con gái mình còn mạnh mẽ hơn cả ý thức về nỗi đau mà chúng sẽ phải chịu đựng. Bà Emilienne, mẹ của Raissa Nana, nói: “Bản thân tôi cũng đã trải qua là ngực. Tôi làm điều ấy với con gái mình bởi tôi muốn những gì tốt đẹp nhất cho nó”.
Họ thường nung nóng các vật dụng như chày, gậy gỗ, và đá để là ngực (Ảnh: Youtube)
Trái ngược với suy đoán của nhiều người, là ngực xảy ra chủ yếu ở các thành phố lớn và khu đô thị hơn là vùng nông thôn. Nó không bắt nguồn từ truyền thống hay văn hóa, mà chính là hậu quả trực tiếp của các tệ nạn trong xã hội hiện đại. Theo số liệu thống kê của chính phủ Cameroon vào năm 2011, khoảng 1/4 bé gái tại nước này mang thai trước tuổi 15; và có khoảng 4% phụ nữ và trẻ em gái từng bị lạm dụng tình dục.
Họ thường nung nóng các vật dụng như chày, gậy gỗ, và đá để là ngực (Ảnh: Getty Images)
Không giống như các nước Tây phương, ở nhiều nước châu Phi, vấn đề tình dục và giới tính là chủ đề cấm kỵ khi cha mẹ nói chuyện với con cái. Vì vậy, thay vì giáo dục giới tính, nhiều bậc phụ huynh đã dùng đến phương pháp là ngực. Họ thường nung nóng các vật dụng như chày, gậy gỗ, và đá để ngăn không cho mô ngực phát triển theo tự nhiên. Cách làm này gây nhiều đau đớn và thường để lại thương tích trên cơ thể nạn nhân. Trong một số trường hợp khác, băng nịt ngực cũng được sử dụng.
Manuella, 9 tuổi: “Đôi khi em không thể thở được bởi vì băng nịt quá chặt. Nó làm em sợ hãi. Em đã đeo nó được 1 năm rồi. Nó rất nóng, em thấy các nốt mụn ở khắp nơi bên dưới băng nịt ngực. Em không hiểu tại sao mẹ lại làm điều này” (Ảnh: Gildas Paré)
Mục đích của là ngực là để bảo vệ con cái khỏi bị xâm phạm, nhưng những hậu quả nó gây ra lại vô cùng tàn khốc. Mặc dù chưa có nhiều nghiên cứu về đề tài này, nhưng theo một bài báo trên Vice France, các bé gái có nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như u nang, ung thư vú, và nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Thậm chí, nếu như họ mất khả năng cho con bú thì mọi thứ sẽ càng trở nên khó khăn hơn. Chai, lọ, các sản phẩm sữa, và các đồ dùng cho trẻ sơ sinh vẫn còn rất thiếu thốn trên thị trường, người phụ nữ phụ thuộc khá lớn vào nguồn sữa mẹ để nuôi con nhỏ. Vì vậy, không ít người đã phải cho kiến cắn vào ngực để kích thích tuyến sữa – đây là câu chuyện kinh hoàng vẫn chưa được bàn luận đến.
“Tôi cần tiết sữa nuôi con nhưng lại không còn ngực nữa. Chúng tôi đã phải cố dùng đến kiến. Khi chúng đốt bạn, ngực của bạn sẽ sưng phồng lên và người ta cho rằng điều đó sẽ kích thích tạo ra sữa. Tôi đã có ba con, và mặc dù bị kiến cắn, tôi vẫn không thể cho bất cứ đứa con nào của mình bú” – Emmanuelle, 23 tuổi
Nhưng bấy nhiêu đó vẫn chưa phải là tất cả. Sau khi trở về từ chuyến đi thực tế tới Cameroon, nhiếp ảnh gia Gildas Paré kể rằng nỗi đau về thể xác có thể dịu lại nhưng nỗi đau về tinh thần thì còn lại mãi mãi. Xấu hổ và tủi nhục, họ không dám để người khác nhìn thấy hay chạm vào ngực, ngay cả với chồng và bạn trai mình. Giấc mơ của những phụ nữ không may mắn này là được phẫu thuật thẩm mỹ ngực để có thể hòa mình vào cuộc sống bình thường. Nhưng ước mơ này cũng đòng thời là một bi kịch, bởi họ không thể kiếm đủ tiền trang trải.
“Mỗi ngày, đôi khi là 3 lần một ngày, mẹ lại là ngực tôi bằng một chiếc muỗng nóng bỏng. Bà chỉ nói: ‘Điều đó tốt cho con’. Nhưng đó là một cơ ác mộng… Khi bà nhận ra việc làm này không có tác dụng, bà đã sử dụng đá. Đó quả là địa ngục! Tôi cảm tưởng như cơ thể mình đang thiêu trên lửa… Tôi đã tổn thương rất nhiều khi nhìn thấy mình trong gương” – Doriane, 19 tuổi
Ngày nay, số trường hợp là ngực đã giảm hơn so với trước kia (tỷ lệ 1/4 vào năm 2006 giảm xuống còn 1/10 vào năm 2011 – theo báo cáo của GIZ), nhưng đây vẫn là một hủ tục cần bị bài trừ và bài trừ hơn nữa, cho đến khi không một bé gái nào còn phải chịu đựng nỗi đau do là ngực gây ra.
Hồng Liên tổng hợp
Xem thêm: