Kakeibo là công cụ đặc biệt hỗ trợ bạn ghi lại tất cả những khoản chi tiêu hàng ngày của bản thân và gia đình. Bạn có tin phương pháp quản lý tài chính gia đình đơn giản này sẽ giúp cho bạn tiết kiệm được 35 % chi tiêu của mình trong năm tới? Người Nhật đã thử và họ đã yêu thích nó suốt 114 năm qua.
Là tay hòm chìa khóa, không thể thiếu “sổ kakeibo”
Không chỉ làm việc chăm chỉ mà còn phải làm việc một cách thông minh, đó là đặc điểm nổi bật của người Nhật. Cuốn sổ Kakeibo giúp người dân xứ Anh đào quản lý một cách hiệu quả chi tiêu của mình bằng phương thức đơn giản: Ghi lại tất cả những gì mình đã chi tiêu theo những phân loại cụ thể.
Kakeibo là ý tưởng của nữ nhà báo đầu tiên tại Nhật Bản, bà Motoko Hani. Với niềm tin sự ổn định về tài chính rất quan trọng với hạnh phúc gia đình, bà Motoko Hani đã cho xuất bản trên tạp chí cuốn sổ chi tiêu đầu tiên thiết kế dành riêng cho các bà nội trợ, vào năm 1904. Kể từ đó, Kakeibo đã đồng hành cùng người dân Nhật trong hành trình xây dựng và duy trì lối sống cần kiệm mà chúng ta vẫn luôn ngưỡng mộ.
“Trí nhớ có thể mờ ảo, nhưng những cuốn sổ thì không”
Kakeibo là một cuốn sổ ghi chép tài chính. Tuy nhiên nó không đơn thuần chỉ là một sự liệt kê hàng ngày bạn những gì liên quan đến tài chính: thu, chi, nợ. Ẩn đằng sau nó cũng có những triết lý thú vị.
Người Nhật không đặt nhiều niềm tin vào “trí nhớ”. Bởi bạn tiến hành các hoạt động mua bán của mình ở những thời điểm, địa điểm khác nhau. Ghi lại những hoạt động này trên giấy chính là tổng hợp lại những hoạt động này, để bạn có thể nhìn lại chúng một cách chi tiết, cụ thể. Công việc này chắc chắn sẽ mất của bạn một chút thời gian. Nhưng, có lẽ bạn sẽ đồng ý rằng, người Nhật không bao giờ đầu tư thời gian của họ vào những việc kém hiệu quả.
Người dân Nhật cho rằng ghi lại tất cả các hoạt động tài chính của mình một cách có tổ chức sẽ giúp bạn ý thức được rõ ràng những thói quen chi tiêu của bản thân. Dần dần, trong quá trình ghi chép bạn sẽ dần hiểu được mình đang chi tiêu như thế nào: Có thể bạn đang tiêu quá nhiều tiền cho ăn uống, hay chưa dành đủ tài chính cho những hoạt động văn hóa. Nhận biết được những khoản chi tiêu lãng phí, thiếu hợp lý sẽ giúp bạn điều chỉnh hiệu quả cách chi tiêu của mình, từ đó hoàn thành được mục tiêu tiết kiệm đã đề ra.
Dùng sổ Kakeibo như thế nào?
- Kakeibo tạo động lực cho người sử dụng lên kế hoạch chi tiêu cho chính mình từ những ngày đầu tiên của tháng. Trước hết, bạn cần ghi lại thu nhập cá nhân và những khoản chi tiêu cố định mà chắc chắn bạn phải thanh toán (tiền thuê nhà, tiền điện nước, Internet, …). Điều này sẽ giúp bạn biết được số tiền mình có thể tiêu trong tháng này sẽ ở mức như thế nào.
- Xác định số tiền bạn muốn để dành trong tháng và cất riêng khoản này. Hãy cố gắng không động vào số tiền này khi chi tiêu trong những tuần tiếp theo.
- Trong những trang tiếp theo của cuốn sổ, hãy ghi lại những chi tiêu của bạn theo bốn phân loại: Thiết yếu: Những chi tiêu dành cho thực phẩm, dược phẩm, di chuyển, con trẻ; Có thể lựa chọn: Những chi tiêu dành cho đi cafe, nhà hàng, mua đồ ăn sẵn, mua sắm, (thuốc lá); Văn hóa tinh thần: sách, nhạc, các buổi biểu diễn, xem phim, tạp chí; Ngoài dự kiến: Quà tặng, hiếu hỉ, sửa chữa.
- Xây dựng “cam kết” tài chính của tháng (Ví dụ: Giảm bớt lượng thuốc lá sử dụng trong tháng, tìm một cửa hàng cung cấp gas rẻ hơn.
- Vào cuối mỗi tháng, hãy ngồi xuống và bình tĩnh xem xét trận chiến giữa “con lợn tiết kiệm” và “con sói chi tiêu” của bạn. Nghĩa là hãy so sánh số tiền ban đầu bạn định ra cho chi tiêu của tháng và những gì bạn đã thực sự chi. Sự chênh lệch này chính là số tiền bạn tiết kiệm thêm được cho tháng đó (không kể tới khoản tiết kiệm được nhắc đến ở bước 2).
Tập trung vào Thực phẩm (hoạt động ăn uống)
Cuốn số Kakeibo của Nhật rất ưu tiên không gian dành cho những ghi chép về “Thực phẩm”. Bởi theo người dân của xứ Anh đào, đây là lĩnh vực có thể “gây lãng phí lớn nhất”, nhưng lại đồng thời là lĩnh vực thuận lợi nhất cho việc “cắt giảm chi phí”. Người Nhật thường có nhiều cách để ghi chép về tài chính trong lĩnh vực này.
Họ có thể ghi lại các mua bán theo phân loại thực phẩm. Ví dụ như: tinh bột, thịt cá, trứng sữa, rau xanh và hoa quả v.v. Cách thức này còn giúp bạn biết được mình có đang ăn uống một cách lành mạnh hay không.
Bên cạnh đó có một cách thức đơn giản hơn, đó là ghi chép theo loại hình: thức ăn thường nhật, đồ ăn vặt, ăn ở ngoài, v.v.
“Hãy biết cách trì hoãn sự thích thú”
Đây là một trong những bài học tài chính đầu tiên mà cha mẹ Nhật dạy cho con trẻ từ khi chúng còn rất bé. Cha mẹ thường nhắc nhở trẻ rằng càng tiết kiệm được nhiều chúng sẽ càng mua được những đồ cá nhân có giá trị trong tương lai. Đó là lý do tại sao, các phụ huynh Nhật bản thường khuyến khích con em mình gửi tiền “lì xì” vào ngân hàng, thay vì chi tiêu cho những ham muốn nhất thời của chúng.
Bên cạnh đó, họ giúp những đứa trẻ ghi nhớ: Vay tiền của người khác là một hành động không được đánh giá cao trong xã hội Nhật Bản. Vậy nên, khi có cơ hội, các sinh viên ở Nhật luôn được khuyến khích tìm công việc làm thêm để tự chi trả cho những nhu cầu cá nhân của mình, bên ngoài ngân sách chung của gia đình. Theo thời gian, điều này sẽ giúp các thanh niên rèn luyện khả năng quản lý tài chính cá nhân. Từ đó, khi một người Nhật bắt đầu sự nghiệp cá nhân và gây dựng gia đình riêng, anh ta đã được chuẩn bị rất chu đáo cho việc quản lý tài chính của mình.
Những chiếc phong bì có phép thuật
Một trong những phương pháp “quản lý ngân sách” được khuyến khích tại Nhật Bản đó là sử dụng những chiếc phong bì. Người Nhật rất thích chi tiêu bằng tiền mặt. Tùy theo cách quản lý tài chính của mỗi cá nhân, người Nhật sẽ chia số tiền định ra để chi tiêu trong tháng vào nhiều những phong bì khác nhau. Mỗi phong bì sẽ là số tiền dành cho các mục đích sử dụng khác nhau. Mỗi khi tiêu một phong bì, số tiền đó sẽ biến mất. Bạn không thể gian lận vơi chính mình. Trong nhiều trường hợp, người Nhật sẽ coi việc sử dụng “những chiếc phong bì này” là một “thử thách” để cố gắng giữ lại được càng nhiều phong bì nhất có thể tới ngày cuối cùng của tháng.
Bên cạnh đó, người Nhật cũng rất thích việc tiết kiệm những đồng xu nhỏ. Họ không coi thường những đồng tiền lẻ ra trong chi tiêu hàng ngày. Cho tiền lẻ bạn có vào một chiếc lọ mỗi cuối ngày hay gửi chúng vào ngân hàng là lựa chọn của người Nhật. Ở các quầy ATM của Nhật còn có khe để bạn nhét những đồng tiền xu vào tài khoản của mình.
Với người Nhật, tiêu tiền không phải là để thỏa mãn “ham muốn” mà đó là quá trình bạn học được cách chiến thắng những “ham muốn” của chính mình. Vậy nên, họ hạnh phúc nhất không phải khi kiếm được nhiều tiền nhất, mà là khi nhìn thấy sự tiết kiệm của mình được duy trì và trở nên hiệu quả hơn theo thời gian. Tiết kiệm mới là thứ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của bạn chứ không phải kiếm được thật nhiều tiền.
Hải Lam