Đây là câu chuyện có thật do chính người trong cuộc thuật lại. Ông là một giáo viên người Anh. Mỗi khi kể, ông thường không cầm được nước mắt, xúc động nghẹn ngào.
Nhà tôi ở một con đường giữa lòng Thủ đô Luân Đôn. Một hôm, tôi vừa ra khỏi cửa thì gặp một cậu bé chừng mười hai, mười ba tuổi ăn mặt tồi tàn, rách rưới; mặt mũi gầy gò, xanh xao; chìa những bao diêm khẩn khoản mời tôi mua giúp một bao.
Tôi mở ví tiền và chép miệng:
– Rất tiếc là tôi không có xu lẻ.
– Thưa ông, không sao ạ. Ông cứ đưa cho cháu một đồng tiền vàng. Cháu chỉ chạy loáng một lát đến hiệu buôn để đổi, rồi hoàn lại cho ông tiền lẻ còn thừa.
Tôi chăm chú nhìn cậu bé và lưỡng lự :
– Thật chứ?
– Thưa ông, thật ạ. Cháu không phải là một đứa dối trá. Nét mặt của cậu bé trông rất cương trực và tự hào tới mức làm tôi tin và giao ngay cho cậu một đồng tiền vàng.
Nhưng năm phút, mười phút, rồi mười lăm phút trôi qua mà vẫn không thấy cậu trở lại. Tôi bắt đầu nghi ngờ cậu bé. Nửa giờ sau, chờ mất công, tôi lững thững tiếp tục cuộc dạo chơi và tự nhủ: “Cần rút kinh nghiệm, không nên tin vào bọn trẻ này!”
Vài giờ sau tôi trở về nhà và ngạc nhiên khi thấy một cậu bé đang đứng đó đợi tôi. Diện mạo cậu bé này rất giống cậu bé đã cầm tiền của tôi, nhưng nhỏ hơn vài tuổi, gầy gò, xanh xao hơn và thoáng một nỗi buồn tuyệt vọng:
– Thưa ông, có phải ông vừa đưa cho Rô-be một đồng tiền vàng không ạ?
Tôi khẽ gật đầu.
Cậu bé tiếp:
– Thưa ông, đây là tiền lẻ hoàn lại… Rô-be nhờ cháu… mang đến trả ông… Rô-be là anh cháu… chúng cháu mồ côi… Anh cháu không thể mang tiền trả ông được.. vì anh ấy bị xe chẹt… đang nằm ở nhà và khó lòng… sống nổi…
Em bé không nói được hết câu vì những tiếng nấc xé lòng. Tôi sững sờ cả người, tim se lại vì hối hận, hỏi dồn:
– Vậy bây giờ Rô-be ở đâu? Hãy đưa tôi đến.
Sau khi dừng lại một chút trước chiếc hầm nhỏ của một căn nhà đổ nát, em bé nói:
– Thưa ông, đây là nhà của chúng cháu.
Trong một góc tối của căn hầm, cạnh chiếc bếp lò cũ kĩ đã tắt ngắm từ lâu, giữa một đống giẻ rách, tôi nhận ra Rô-be nằm dài, bất động. Mặt em lúc này trắng bệch. Một dòng máu đỏ từ trán chảy xuống. Rô-be đưa mắt nhìn về phía tôi, giọng thều thào, yếu ớt:
– Thưa ông, ông hãy lại gần đây.
Tôi quỳ xuống bên em, cầm lấy bàn tay em, bàn tay khẳng khiu, gầy gò, đáng thương, lạnh ngắt.
– Sác-lây, em đưa tiền trả ông rồi chứ?
Cậu bé gật đầu, mắt đã sưng mọng.
– …Ôi! Đấy, ông xem, cháu không phải là đứa dối trá mà.
Tôi cúi sát xuống người em, cầm lấy bàn tay em, hôn vào chỗ trán bị thương nứt rạn và nói với Rô-be rằng: “Em hãy bình tâm, dù bất cứ tình huống nào, tôi cũng sẽ nuôi nấng Sác-lây cho em”. Tôi nói dịu dàng, âu yếm an ủi Rô-be, để cái chết của em được thanh thản. Bàn tay khốn khổ của em nằm gọn trong tay tôi lạnh dần, lạnh dần… Em bé nghèo túng của tôi đã từ giã cõi đời quá ngắn ngủi như vậy đấy.
Cái chết đó làm cho tôi thấy rằng, trong cuộc đời tôi chưa hề được thấy một cử chỉ, hành động nào đẹp đẽ, cao cả như vậy. Một tâm hồn vô cùng cao thượng ẩn náu trong một em bé sống trong cảnh rất đỗi cực khổ nghèo khổ.
***
Nhiều người vẫn nói, muốn sống tử tế trước tiên cần phải có đầy đủ điều kiện vật chất và tinh thần thì mới làm được, còn nếu miếng ăn còn không đủ thì đừng vội nói đến, cứ như thể tử tế là cái gì đó cao sang, khó với tới được. Thực ra, tử tế chính là điều tối thiểu để làm người và nó cũng bắt đầu từ việc vô cùng đơn giản, đó là sống trung thực. Cậu bé Rô-be – một đứa trẻ mồ côi, sống bữa đói bữa no ở một tầng hầm đổ nát, thử hỏi có mấy ai bất hạnh hơn, nhưng cậu vẫn chọn sống trung thực, tử tế vào cao thượng, như một điều hiển nhiên của cuộc đời.
Tư Mã Quang từng nói:
“Tiền bạc không là gì so với danh dự, trung thực là cái mà chúng ta không thể đánh mất”.
Tưới nước cho cây, cây sẽ lớn lên, đơm hoa kết trái, trái cho hạt, hạt được gieo xuống và có nhiều cây khác lại được mọc lên. Lòng tốt và sự tử tế cũng như vậy, nó không bao giờ chỉ dừng lại ở chính nó mà còn sẽ còn lan tỏa rất nhiều. Bởi một hành động tử tế dẫn tới một hành động tử tế khác, như một vòng tuần hoàn.
Và đặc biệt, đừng bao giờ vội vàng nghi ngờ người khác. Hãy luôn giữ niềm tin về sự lương thiện, lòng tốt và tử tế của con người. Đừng để những khó khăn trong cuộc sống bộn bề, bon chen này cướp đi những điều đáng quý đó. Cuộc sống có thể sẽ khó khăn hơn khi chúng ta sống vì người khác, nhưng nó cũng trở nên đẹp đẽ và hạnh phúc hơn; và hãy tiếp nối những điều tốt đẹp, đó là cách tốt nhất chúng ta ‘trả ơn’ cuộc đời.
“Sống trong đời sống cần có một tấm lòng”.
Hạ An